Đầy bụng khó tiêu: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Đầy bụng khó tiêu là triệu chứng tiêu hóa phổ biến mà hầu như ai cũng từng gặp ít nhất một lần. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ đầy bụng khó tiêu là bệnh gì, liệu đây có phải là một căn bệnh hay chỉ là một phản ứng tạm thời của cơ thể. Để giúp bạn không còn mơ hồ về tình trạng này, bài viết sẽ làm rõ nguyên nhân gây đầy bụng khó tiêu, các triệu chứng nhận biết điển hình và cập nhật những cách điều trị hiệu quả nhất hiện nay. Cùng Mediphar USA tìm hiểu ngay để chủ động đối phó với sự khó chịu này nhé!

Đầy bụng khó tiêu là bệnh gì?

Đầy bụng khó tiêu hay chướng bụng khó tiêu (trong y học thường dùng thuật ngữ dyspepsia) là tình trạng đau hoặc cảm giác khó chịu xuất hiện sau bữa ăn. Cụ thể là trong giai đoạn dạ dày thực hiện chức năng tiêu hóa thức ăn. Khi quá trình tiêu hóa bị rối loạn, người bệnh thường cảm thấy tức bụng, khó chịu vùng thượng vị hoặc đau âm ỉ vùng bụng.

Hầu hết mọi người đều từng trải qua tình trạng khó tiêu ở mức độ nhẹ. Tuy nhiên, đối với một số người, triệu chứng này xuất hiện thường xuyên, kéo dài và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Trong những trường hợp đó, người bệnh cần tìm đến các cơ sở y tế để được thăm khám, xác định nguyên nhân và có hướng điều trị phù hợp.

Nguyên nhân gây đầy bụng khó tiêu

Đầy bụng khó tiêu có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, được chia thành hai nhóm chính gồm nguyên nhân sinh lý và nguyên nhân bệnh lý:

Nguyên nhân sinh lý

Đầy bụng khó tiêu do nguyên nhân sinh lý là tình trạng phổ biến nhất, chủ yếu liên quan đến thói quen ăn uống và chất lượng thực phẩm. Các yếu tố góp phần bao gồm:

• Chế độ ăn uống không phù hợp: Tiêu thụ nhiều thực phẩm dễ gây sinh hơi như ngũ cốc nguyên hạt, thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ, rau củ chứa nhiều đường (bắp cải, hành, đậu), trái cây giàu fructose (táo, lê, xoài).
• Sử dụng đồ uống kích thích: Các loại nước có gas, rượu bia, cà phê dễ gây kích thích niêm mạc dạ dày và sinh hơi.
• Thói quen ăn uống không khoa học: Ăn quá nhanh, vừa ăn vừa nói chuyện làm tăng lượng không khí nuốt vào dạ dày, gây đầy bụng.
• Căng thẳng, lo âu: Tình trạng tâm lý không ổn định làm rối loạn nhu động ruột và suy giảm khả năng tiêu hóa thức ăn.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc như kháng sinh, thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật đường ruột và niêm mạc dạ dày, gây đầy bụng.
• Hút thuốc lá: Làm suy yếu chức năng bảo vệ niêm mạc tiêu hóa và thúc đẩy tình trạng sinh hơi.

Nguyên nhân bệnh lý

Đầy bụng khó tiêu cũng có thể là biểu hiện ban đầu của nhiều bệnh lý tiêu hóa tiềm ẩn. Nếu triệu chứng kéo dài, không thuyên giảm, người bệnh cần thăm khám sớm để xác định nguyên nhân cụ thể. Một số bệnh lý tiêu hóa thường gặp gây đầy bụng khó tiêu gồm:

• Viêm loét dạ dày – tá tràng: Tổn thương lớp niêm mạc dạ dày – tá tràng làm giảm khả năng tiêu hóa thức ăn, nhất là những món ăn nhiều gia vị hoặc khó tiêu.
• Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Dịch acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản gây đau rát ngực, ợ chua, kèm theo triệu chứng đầy bụng và táo bón.
• Hẹp môn vị: Là biến chứng của loét dạ dày, khiến thức ăn khó lưu thông từ dạ dày xuống tá tràng, gây tắc nghẽn, đầy bụng dai dẳng.
• Hội chứng ruột kích thích (IBS): Một rối loạn chức năng đường ruột mạn tính với biểu hiện chính là đầy hơi, chướng bụng, tiêu chảy hoặc táo bón, không tìm thấy tổn thương thực thể qua nội soi.
• Bệnh Celiac: Phản ứng miễn dịch bất thường với gluten làm tổn thương niêm mạc ruột non, dẫn đến kém hấp thu, đau bụng, đầy hơi, suy dinh dưỡng. Ở trẻ em, triệu chứng tiêu hóa thường rõ rệt hơn so với người lớn.

Triệu chứng điển hình của tình trạng đầy bụng khó tiêu

Khó tiêu là vấn đề tiêu hóa phổ biến, biểu hiện bởi nhiều triệu chứng khác nhau nhưng điểm chung là luôn gây ra cảm giác đau hoặc khó chịu ở vùng bụng. Khu vực bụng là nơi tập trung hầu hết các cơ quan thuộc hệ tiêu hóa, do đó, khi các cơ quan này gặp trục trặc trong quá trình hoạt động, bạn sẽ cảm nhận được triệu chứng tại đây. 

Các biểu hiện của khó tiêu thường xuất hiện sau bữa ăn, phổ biến gồm:

• Đau vùng thượng vị: Vùng thượng vị là khu vực nằm giữa và phía trên của bụng và đây cũng là vị trí của dạ dày. Khi bị đầy bụng, bạn sẽ có cảm giác bị đau tức ở vùng này.
• Cảm giác nóng rát: Có thể do axit dạ dày và các enzyme tiêu hóa gây kích ứng hoặc do hiện tượng viêm niêm mạc gây nên.
• Cảm giác ăn nhanh no hoặc no kéo dài: Cảm thấy no ngay sau khi ăn dù bạn chỉ ăn một lượng nhỏ thức ăn hoặc cảm giác đầy bụng kéo dài sau bữa ăn cũng là dấu hiệu cho thấy dạ dày đang bị quá tải.

Ngoài ra, người bị khó tiêu còn có thể gặp các triệu chứng đi kèm như:

• Đầy hơi.
• Tích tụ hơi trong đường tiêu hóa (chướng bụng).
• Buồn nôn.
• Ợ hơi.
• Trào ngược thức ăn (thức ăn bị đẩy ngược lên sau khi nuốt).
• Trào ngược axit.
• Ợ nóng.

Những triệu chứng này có thể đi kèm với khó tiêu nhưng cũng có thể xuất hiện độc lập.

Giải pháp giúp điều trị và cải thiện triệu chứng đầy bụng khó tiêu

Để giảm triệu chứng đầy bụng khó tiêu, bạn có thể thực hiện một số biện pháp sau:

Sử dụng thuốc điều trị

Hiện nay, phương pháp điều trị đầy bụng khó tiêu chủ yếu tập trung kiểm soát triệu chứng của bệnh bằng:

• Sử dụng thuốc chống acid, chống tiết acid và chống đầy hơi: Những loại thuốc này giúp giảm lượng axit trong dạ dày, làm giảm cảm giác khó chịu và đau bụng.
• Thuốc tác động lên co bóp của ống tiêu hóa: Các loại thuốc như domperidone và metoclopramide có tác dụng thúc đẩy nhu động ruột, giúp thức ăn di chuyển nhanh hơn qua hệ tiêu hóa, từ đó giảm cảm giác đầy bụng và khó tiêu.
• Dùng men tiêu hóa: Men tiêu hóa giúp kích thích chuyển hóa thức ăn ở dạ dày, hỗ trợ quá trình tiêu hóa và giảm thiểu triệu chứng khó tiêu.
• Điều trị bệnh kèm theo nếu có: Trong trường hợp bệnh nhân bị nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, cần điều trị diệt vi khuẩn để ngăn ngừa các biến chứng như loét dạ dày.

Mặc dù thuốc điều trị được xem là phương pháp giúp giảm đau nhanh chóng, tuy nhiên cần sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ, dược sĩ. Và cần đi thăm khám ở các cơ sở y tế để được bác sĩ tư vấn kê đơn thuốc với liều lượng sử dụng phù hợp.

Tham khảo thêm các sản phẩm men tiêu hóa:

Xem nhanh

Tiêu Hóa

Men tiêu hóa dạng gói Menpeptine Drops

Giá liên hệ

Xem nhanh

Tiêu Hóa

Men tiêu hóa dạng nước Menpeptine Drops chai 60ml, 90 ml

Giá liên hệ

Xem nhanh

Tiêu Hóa

Men tiêu hóa dạng viên Menpeptine Enzyme

Giá liên hệ

Xem nhanh

Tiêu Hóa

Men tiêu hóa dạng ống Menpeptine Gold

Giá liên hệ

Cách thức chữa đầy bụng khó tiêu tại nhà

Người bệnh đầy bụng khó tiêu do sinh lý có thể áp dụng những phương pháp sau đây để làm giảm triệu chứng, bao gồm:

• Chườm ấm vùng bụng: Bạn hãy sử dụng khăn ấm để chườm lên vùng bụng trên rốn, kết hợp xoa nhẹ bụng để cảm thấy thoải mái hơn. Giải pháp này cũng giúp giảm thiểu tình trạng táo bón, đau bụng…
• Kê cao gối khi nằm: Sau khi ăn, bạn không nên nằm luôn hay vận động mà cần ngồi nghỉ ngơi trong ít phút. Trường hợp đầy bụng khó tiêu do chứng trào ngược dạ dày thực quản, bạn cần kê gối cao khi nằm ngủ để hạn chế acid dạ dày trào ngược lên thực quản gây khó chịu.
• Vận động nhẹ nhàng: Áp dụng cách thức này hàng ngày giúp đường ruột co bóp, tiêu hóa thức ăn tốt hơn và đẩy khí trong dạ dày thoát ra ngoài dễ dàng. Các bạn nên chọn là đi bộ, tập yoga hoặc tập thể dục nhẹ nhàng, tránh vận động mạnh ngay sau khi ăn.
• Áp dụng chế độ ăn uống hợp lý: Bên cạnh việc dùng thuốc, việc điều chỉnh chế độ ăn uống cũng giữ vai trò quan trọng. Bệnh nhân nên hạn chế sử dụng các loại thực phẩm khó tiêu, thức ăn nhiều dầu mỡ và đồ uống có ga.

Giải pháp phòng ngừa

Cách hiệu quả nhất để phòng ngừa chứng đầy bụng khó tiêu là tránh những thực phẩm có nguy cơ gây ra triệu chứng này. Ngoài ra, dưới đây là một số biện pháp bạn nên áp dụng:

• Chia nhỏ bữa ăn: Ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ăn quá no trong một bữa.
• Nhai kỹ, tránh ăn nhanh: Bạn nên nhai chậm rãi trước khi nuốt thức ăn. Ngoài ra, không vừa ăn vừa nói chuyện hoặc ăn quá nhanh vì điều này có thể khiến bạn nuốt nhiều không khí, làm tình trạng đầy bụng trở nên nặng nề hơn.
• Hạn chế sử dụng thực phẩm kích thích: Tránh các loại thực phẩm và đồ uống có nguy cơ kích thích tiêu hóa như caffeine, rượu, trái cây họ cam quýt, cà chua, món ăn cay, chiên rán hoặc nhiều dầu mỡ.
• Quản lý căng thẳng: Nếu căng thẳng là yếu tố làm nặng thêm chứng khó tiêu, hãy tìm hiểu các phương pháp quản lý stress như kỹ thuật thư giãn, thiền hoặc biofeedback.
• Ngừng hút thuốc: Hút thuốc có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày và làm trầm trọng thêm triệu chứng khó tiêu. Do đó, bạn nên bỏ thuốc lá để bảo vệ sức khỏe nói chung và hệ tiêu hóa nói riêng.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân gây áp lực lên dạ dày và cơ vòng thực quản dưới, làm tăng nguy cơ trào ngược và khó tiêu. Các bạn nên chú ý tập thể dục đều đặn để kiểm soát cân nặng cũng như hỗ trợ cải thiện chức năng tiêu hóa.

Một số câu hỏi thường gặp

Đầy bụng khó tiêu kéo dài có nguy hiểm không?

Đầy bụng khó tiêu do sinh lý có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày sau đó tự khỏi mà không cần điều trị. Tuy nhiên, trong trường hợp người bệnh đã áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà nhưng tình trạng không thuyên giảm, đây có thể là triệu chứng của một bệnh lý tiêu hóa khác. Đặc biệt, người bệnh nên nhanh chóng liên hệ với bác sĩ nếu xuất hiện một trong các triệu chứng sau:

• Khó tiêu kéo dài không đáp ứng với thuốc kháng axit, hoặc cần sử dụng thuốc kháng axit thường xuyên để kiểm soát triệu chứng.
• Khó nuốt hoặc có cảm giác nghẹn ở cổ khi nuốt thức ăn.
• Đau tức ngực hoặc kèm theo khó thở.
• Buồn nôn và nôn kéo dài.
• Nôn ra máu hoặc chất nôn có màu sẫm như bã cà phê.
• Đi ngoài phân đen, phân sẫm màu như hắc ín hoặc có máu trong phân.
• Sụt cân ngoài ý muốn, đặc biệt khi không có chủ ý giảm cân.

Việc nhận biết và can thiệp sớm các dấu hiệu cảnh báo này là yếu tố then chốt giúp chẩn đoán và điều trị hiệu quả các bệnh lý tiêu hóa tiềm ẩn, bảo vệ sức khỏe tổng thể cho người bệnh.

Đầy bụng khó tiêu không đi ngoài được có sao không?

Tình trạng đầy bụng, khó tiêu kèm theo táo bón (không đi ngoài được) cho thấy hoạt động của nhu động ruột đang bị rối loạn. Nếu hiện tượng này chỉ xảy ra trong thời gian ngắn, nguyên nhân thường là do chế độ ăn uống thiếu chất xơ, uống ít nước hoặc do stress tạm thời. 

Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài, người bệnh cần lưu ý vì đây có thể là dấu hiệu của các bệnh lý tiêu hóa nghiêm trọng hơn như hội chứng ruột kích thích (IBS), chậm tiêu hóa hoặc thậm chí tắc ruột. Bạn nên dành thời gian thăm khám bác sĩ sớm để xác định nguyên nhân chính xác và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm.

Đầy bụng khó tiêu nên ăn gì?

Người bệnh nên ưu tiên những thực phẩm dễ tiêu hóa, ít sinh hơi như cháo loãng, súp, cơm mềm, rau củ nấu chín kỹ, chuối chín, bánh mì trắng, cơm trắng. Ngoài ra, cần hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, gia vị cay nóng, các loại đậu, bắp cải sống và thức ăn nhanh để giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa.

Đầy bụng khó tiêu nên uống gì?

Người bị đầy bụng khó tiêu nên bổ sung đầy đủ nước lọc trong ngày, đồng thời có thể sử dụng thêm nước gừng ấm, trà bạc hà, nước ép táo hoặc nước ép lê pha loãng. Tuyệt đối tránh các loại đồ uống có gas, rượu bia, cà phê và nước ngọt vì chúng có thể làm tình trạng khó tiêu thêm trầm trọng.

Kết luận

Như vậy, qua bài viết này, bạn đã không còn mơ hồ về tình trạng đầy bụng khó tiêu. Chúng ta đã cùng làm rõ liệu đây có phải là bệnh hay chỉ là triệu chứng, cũng như tìm hiểu chi tiết về các nguyên nhân, triệu chứng điển hình và những cách điều trị hiệu quả hiện nay. Việc hiểu rõ bản chất và các khía cạnh của đầy bụng khó tiêu chính là bước đầu tiên quan trọng để bạn có thể chủ động đối phó với sự khó chịu này.

Mediphar USA hy vọng những thông tin này hữu ích cho bạn. Nếu tình trạng đầy bụng khó tiêu kéo dài hoặc đi kèm các triệu chứng bất thường khác, đừng ngần ngại tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và tư vấn chính xác nhất nhé!

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả