Đau bụng quặn từng cơn: Nguyên nhân, triệu chứng, khi nào cần đi khám?

Đau bụng quặn từng cơn là triệu chứng phổ biến, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và do nhiều nguyên nhân khác nhau như rối loạn tiêu hóa, ngộ độc thực phẩm, hội chứng ruột kích thích hay thậm chí là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng. Cơn đau có thể xuất hiện bất chợt, kéo dài hoặc tái diễn nhiều lần trong ngày, ảnh hưởng đến sinh hoạt và chất lượng sống. Bài viết dưới đây Mediphar USA sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân gây đau bụng quặn từng cơn, nhận diện các dấu hiệu đi kèm và biết khi nào cần đến cơ sở y tế để được thăm khám kịp thời.

Đau bụng quặn từng cơn là bị gì?

Theo thông tin từ các chuyên gia tại phòng khám Cleveland Clinic: Đau bụng quặn từng cơn là cảm giác đau xuất hiện theo từng đợt, có tính chất co thắt, thường kèm theo cảm giác gò bó hoặc xoắn trong ổ bụng. Cơn đau có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ và không xảy ra liên tục. Vùng quanh rốn là khu vực tập trung nhiều cơ quan quan trọng như dạ dày, một phần ruột non, ruột già và tuyến tụy, vì vậy có nhiều nguyên nhân tiềm ẩn gây ra đau tại đây. Một số nguyên nhân thường gặp và lành tính, trong khi một số khác có thể cảnh báo tình trạng bệnh lý nghiêm trọng hơn và cần được thăm khám sớm.

Xem thêm về các vị trí đau bụng

Các nguyên nhân gây đau bụng quặn từng cơn

1. Hơi tích tụ trong đường tiêu hóa

Trong hệ tiêu hóa, khí (hơi) được tạo ra chủ yếu do hoạt động lên men của vi khuẩn đường ruột. Khi lượng khí này tích tụ quá mức trong dạ dày và ruột, người bệnh có thể cảm thấy chướng bụng và gây đau bụng quặn từng cơn. Tình trạng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Ăn quá nhanh hoặc quá nhiều: Việc ăn vội làm tăng lượng không khí nuốt vào cùng thức ăn. Đồng thời, việc tiêu thụ một lượng lớn thức ăn khiến hệ tiêu hóa phải hoạt động quá tải, làm tăng sản sinh khí.
• Khó hấp thu carbohydrate: Một số người gặp khó khăn trong việc tiêu hóa các loại carbohydrate như lactose (có trong sữa), fructose (có trong trái cây) hoặc gluten (có trong lúa mì). Khi các chất này không được hấp thu hoàn toàn ở ruột non, chúng sẽ bị vi khuẩn đường ruột lên men, sinh ra nhiều khí, gây đầy hơi chướng bụng và cơn đau quặn bụng từng cơn.
• Hội chứng phát triển vi khuẩn quá mức ở ruột non (SIBO): Đây là tình trạng vi khuẩn từ ruột già di chuyển ngược lên ruột non và phát triển bất thường, gây mất cân bằng hệ vi sinh. Việc thiếu hụt các vi khuẩn có vai trò hấp thụ khí khiến khí bị tích tụ nhiều hơn, dẫn đến đầy hơi, chướng bụng và các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như đau quặn bụng từng cơn,…

2. Táo bón

Táo bón có thể do chế độ ăn uống không hợp lý, lối sống ít vận động, hoặc thói quen nhịn đại tiện. Khi phân bị giữ lại quá lâu trong ruột kết, quá trình tiêu hóa chậm lại, khiến ruột bị giãn ra để chứa lượng tồn đọng, từ đó gây ra các cơn đau bụng quặn. Nguyên nhân thường gặp bao gồm:

• Thiếu chất xơ và nước trong khẩu phần ăn.
• Ít vận động, ngồi lâu.
• Căng thẳng, thay đổi thói quen sinh hoạt.
• Tác dụng phụ của thuốc (như thuốc sắt, thuốc giảm đau nhóm opioid).
• Một số bệnh lý như: hội chứng ruột kích thích, suy giáp, tiểu đường.

3. Mất nước

Mất nước có thể gây mất cân bằng điện giải, đặc biệt là natri và kali – hai chất rất quan trọng cho hoạt động của cơ bắp. Khi thiếu hụt các chất này, cơ bắp dễ bị co thắt hoặc chuột rút dẫn đến tình trạng đau bụng quặn từng cơn.

4. Viêm dạ dày – ruột

Viêm dạ dày là tình trạng viêm ở niêm mạc dạ dày. Viêm dạ dày ruột là tình trạng viêm xảy ra ở cả dạ dày và ruột, thường do nhiễm trùng virus hoặc vi khuẩn gây ra. Cả hai trường hợp đều có thể gây kích ứng đường tiêu hóa, dẫn đến đau bụng quặn thắt, nôn mửa và rối loạn tiêu hóa.

5. Bệnh viêm ruột và hội chứng ruột kích thích

Bệnh viêm ruột (IBD) là nhóm bệnh mãn tính gây viêm đường tiêu hóa, phổ biến nhất là bệnh Crohn và viêm loét đại tràng. Các triệu chứng thường gặp bao gồm đau bụng quặn thắt, tiêu chảy, chảy máu trực tràng, mệt mỏi và sụt cân,…

Trong khi đó, hội chứng ruột kích thích (IBS) không gây viêm mà là rối loạn chức năng ruột. Cơn đau quặn thường xuất hiện ở vùng bụng dưới và có thể nặng hơn sau ăn, khi căng thẳng hoặc thay đổi nội tiết tố.

6. Căng cơ thành bụng

Khi các cơ bụng khi hoạt động quá mức có thể dẫn tới những cơn co thắt bụng. Nguyên nhân có thể do tập luyện vùng bụng quá mức hoặc không đúng cách (như gập bụng nhiều), điều đó dẫn đến tình trạng căng cơ, co thắt và đau bụng. Triệu chứng thường thấy như đau âm ỉ, đau tăng khi vận động, vùng cơ bụng có thể căng cứng hoặc nhức mỏi.

7. Viêm đại tràng nhiễm trùng

Viêm đại tràng nhiễm trùng là tình trạng viêm đại tràng do vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng gây ra. Nguyên nhân thường đến từ thực phẩm hoặc nước uống bị ô nhiễm chứa các tác nhân gây hại. Các triệu chứng phổ biến như đau bụng quặn co thắt, đau trực tràng, tiêu chảy, sốt,…

8. Viêm ruột và viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ

Viêm đại tràng thiếu máu cục bộ là tình trạng giảm lưu lượng máu đến ruột già, gây viêm hoặc tổn thương niêm mạc đại tràng. Khi tình trạng thiếu máu xảy ra ở ruột non, nó được gọi là thiếu máu cục bộ mạc treo. Cả hai đều có thể gây ra các triệu chứng như đau bụng quặn co thắt dữ dội và có máu trong phân.

9. Cơn đau co thắt trong thai kỳ

Co thắt bụng khi mang thai thường không đáng lo ngại, đặc biệt nếu không kèm theo đau hoặc xảy ra không thường xuyên. Tuy nhiên, nếu cơn co thắt xuất hiện liên tục hoặc gây đau dữ dội, thai phụ nên đi khám để loại trừ các nguy cơ.

Một nguyên nhân phổ biến là cơn co Braxton-Hicks, hay còn gọi là chuyển dạ giả. Những cơn co này thường xuất hiện từ tam cá nguyệt thứ hai hoặc thứ ba, với đặc điểm:

• Không đều, không thường xuyên
• Kéo dài từ vài chục giây đến 2 phút
• Cường độ đau không tăng theo thời gian
• Gây khó chịu nhẹ ở vùng bụng trước, không lan tỏa
• Có xu hướng giảm đi thay vì tăng lên

Ngược lại, cơn co chuyển dạ thật sự thường kéo dài hơn, mạnh dần và xảy ra liên tục, theo chu kỳ. Do đó, việc nhận biết sự khác biệt giữa hai loại co thắt là rất quan trọng để theo dõi thai kỳ an toàn.

Một số triệu chứng khác của đau bụng quặn từng cơn

Ngoài cảm giác đau bụng co thắt từng đợt, đau bụng quặn từng cơn có thể đi kèm với nhiều triệu chứng khác, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp:

• Đầy hơi, chướng bụng
• Tiêu chảy hoặc táo bón
• Buồn nôn và nôn
• Sốt, mệt mỏi
• Đau lan sang các vùng khác như hông, lưng hay xuống vùng chậu
• Mất cảm giác thèm ăn hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân
• Máu hoặc chất nhầy trong phân

Phương pháp chẩn đoán đau bụng quặn từng cơn

Đau bụng quặn từng cơn là một triệu chứng có thể liên quan đến nhiều tình trạng bệnh lý khác nhau. Do đó, để xác định nguyên nhân chính xác, bác sĩ có thể tiến hành chẩn đoán bằng những cách sau:

• Hỏi bệnh sử: Vị trí, tính chất đặc điểm cơn đau, các triệu chứng đi kèm như sốt, buồn nôn, tiêu chảy, táo bón, chướng bụng, sụt cân…
• Khám lâm sàng: xác định vị trí đau, các khối bất thường, đánh giá phản ứng thành bụng, nhu động ruột và dấu hiệu viêm phúc mạc,…
• Xét nghiệm cận lâm sàng: Các xét nghiệm máu, nước tiểu, phân,…
• Chẩn đoán hình ảnh: Các phương tiện như siêu âm bụng, chụp CT-scan, chụp MRI,…

Điều trị đau bụng quặn từng cơn

Việc điều trị đau bụng quặn từng cơn phụ thuộc vào từng nguyên nhân cụ thể, vì triệu chứng này có thể liên quan đến nhiều tình trạng khác nhau như rối loạn tiêu hóa, nhiễm trùng, viêm loét, hay bệnh lý khác. Sau khi chẩn đoán, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Một số hướng điều trị phổ biến bao gồm:

• Kháng sinh: Dùng trong trường hợp nhiễm trùng, chẳng hạn như nhiễm trùng đường ruột hoặc viêm dạ dày – ruột.
• Thuốc kháng axit, thuốc ức chế bơm proton (PPI): Áp dụng cho bệnh nhân viêm loét dạ dày – tá tràng.
• Thuốc kháng viêm, giảm đau: Được sử dụng khi có tình trạng viêm nhiễm hoặc đau nhiều, cần kiểm soát triệu chứng.

Tùy vào từng trường hợp, bác sĩ cũng có thể chỉ định thêm thuốc chống co thắt, thuốc nhuận tràng hoặc truyền dịch nếu có dấu hiệu mất nước.

Mẹo giảm đau bụng quặn tại nhà

• Nghỉ ngơi hợp lý: Hạn chế vận động, chọn tư thế nằm thoải mái để cơ bụng được thư giãn.
• Chườm ấm vùng bụng: Dùng túi chườm nóng hoặc khăn ấm đặt lên bụng khoảng 15–20 phút mỗi lần để giảm co thắt.
• Ăn uống nhẹ nhàng: Tránh thực phẩm cay, chua, nhiều dầu mỡ hoặc khó tiêu. Ăn từng bữa nhỏ, không để quá đói hoặc quá no.
• Bổ sung đủ nước: Uống nước lọc hoặc nước điện giải nếu có tiêu chảy nhẹ. Tránh đồ uống có gas, cà phê, rượu bia.

Xem thêm về cách giảm đau bụng

Một số lưu ý khi bị đau bụng quặn từng cơn

• Theo dõi triệu chứng: Ghi nhận vị trí, mức độ, tần suất đau và các dấu hiệu kèm theo như nôn, sốt, tiêu chảy.
• Không tự ý dùng thuốc và lạm dụng thuốc quá mức: Tránh dùng thuốc giảm đau mạnh khi chưa rõ nguyên nhân.
• Nghỉ ngơi & chườm ấm: Nghỉ ngơi và chườm ấm vùng bụng có thể giúp giảm co thắt.
• Hạn chế ăn uống lúc đau nặng: Nên nhịn ăn tạm thời, chỉ uống nước ấm từng ngụm nhỏ.
• Đi khám khi cần thiết: Nếu đau kéo dài, nặng hơn, kèm theo dấu hiệu bất thường (sốt, nôn, chảy máu), cần đến cơ sở y tế để thăm khám.

Phòng ngừa cơn đau quặn bụng

Việc duy trì một lối sống khoa học không chỉ tốt cho sức khỏe tổng thể mà còn góp phần giảm nguy cơ xuất hiện các cơn đau bụng quặn, đặc biệt khi nguyên nhân đến từ các vấn đề phổ biến như rối loạn tiêu hóa, viêm dạ dày, táo bón,…

• Chế độ ăn uống lành mạnh: Nên ăn đúng bữa, tránh bỏ bữa hay ăn quá nhanh, quá no. Giảm thiểu thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ hoặc đồ ăn chế biến sẵn, tăng cường thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây để hỗ trợ nhu động ruột và phòng ngừa táo bón.
• Uống đủ nước: Nên uống khoảng 1.5 – 2 lít nước mỗi ngày để hỗ trợ tiêu hóa và nhu động ruột. Tránh sử dụng quá nhiều rượu, bia, cà phê vì chúng có thể gây kích ứng đường tiêu hóa.
• Tập thể dục đều đặn: Tập luyện thường xuyên như đi bộ, yoga hoặc các bài tập vừa sức giúp cải thiện tiêu hóa và tuần hoàn. Tránh hoạt động mạnh sau bữa ăn để không gây áp lực lên dạ dày.
• Hạn chế căng thẳng: Ngủ đủ giấc, cân bằng thời gian làm việc và nghỉ ngơi. Chủ động quản lý căng thẳng, bởi stress kéo dài có thể ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa.

Xem thêm đau bụng nên ăn gì

Một số câu hỏi thường gặp

Bị đau bụng quặn từng cơn có nguy hiểm không?

Có nhiều lý do khiến một người có thể bị đau bụng quặn từng cơn. Một số nguyên nhân có thể nhẹ, không nguy hiểm như khó tiêu, táo bón,… Những nguyên nhân khác có thể nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như viêm ruột, viêm đại tràng,… Vì vậy, nếu đau không giảm hoặc kèm theo các triệu chứng bất thường, bạn nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

Tình trạng đau bụng quặn từng cơn thường kéo dài trong bao lâu?

Tình trạng đau bụng quặn từng cơn có thể kéo dài trong thời gian khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra. Thông thường, hầu hết tình trạng đau bụng quặn từng cơn không kéo dài và thường không quá một vài ngày. Tuy nhiên, nếu tình trạng đau bụng cứ kéo dài và không thuyên giảm, bạn hãy đến khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Xem thêm về tình trạng đau bụng quặn từng cơn kèm tiêu chảy buồn nôn

Khi nào đau bụng quặn từng cơn cần đi gặp bác sĩ?

Hãy đi khám bác sĩ ngay khi bạn có các dấu hiệu sau:

• Đau dữ dội, kéo dài hoặc ngày càng nặng.
• Sốt cao, ớn lạnh, cảm giác mệt lả.
• Đau lan xuống bụng dưới bên phải – có thể là viêm ruột thừa.
• Buồn nôn, nôn ói liên tục, không thể ăn uống.
• Bụng căng cứng, bí tiểu hoặc táo bón nặng.
• Có máu trong phân hoặc nước tiểu.
• Mệt mỏi kéo dài, sụt cân bất thường.
• Đau sau chấn thương, va đập mạnh vùng bụng.

Xem thêm đau bụng uống thuốc gì

Kết luận

Tình trạng đau bụng quặn từng cơn có thể là phản ứng nhất thời của hệ tiêu hóa, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý cần được can thiệp y tế. Việc nhận biết sớm nguyên nhân và theo dõi các triệu chứng đi kèm sẽ giúp bạn có hướng xử lý phù hợp, tránh để tình trạng kéo dài ảnh hưởng đến sức khỏe. Nếu cơn đau dữ dội, kéo dài, kèm theo sốt, nôn ói, đi ngoài ra máu hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân, hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời. Chủ động lắng nghe cơ thể là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe tiêu hóa và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả