Tiêu Hóa
Gan – Mật
Xương Khớp
Hô Hấp
Vitamin & Khoáng Chất
Tăng Sức Đề Kháng
Sắc Đẹp
Tuần Hoàn & Tim Mạch
Sinh lý – Nội Tiết Tố
Mắt
Vật Tư Y TếTình trạng đau bụng quặn từng cơn kèm tiêu chảy buồn nôn là một vấn đề sức khỏe đường tiêu hóa khá phổ biến, gây không ít khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày của nhiều người. Những cơn đau thắt bụng đột ngột, cảm giác muốn đi ngoài liên tục và buồn nôn cồn cào có thể khiến chúng ta mệt mỏi và lo lắng.
Khi cơ thể phát ra những tín hiệu rõ ràng như vậy, việc hiểu đúng về nguyên nhân gốc rễ và biết cách đối phó kịp thời là vô cùng quan trọng. Bài viết này, Mediphar USA đi sâu vào phân tích tình trạng đau bụng quặn từng cơn kèm tiêu chảy buồn nôn, từ cơ chế xuất hiện, những nguyên nhân thường gặp, các dấu hiệu cảnh báo không thể bỏ qua, cho đến những lời khuyên hữu ích dựa trên các nguồn thông tin y tế uy tín để giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn cho sức khỏe của mình.
Đau bụng quặn từng cơn kèm tiêu chảy buồn nôn là bị gì?
Sự xuất hiện đồng thời của đau bụng quặn từng cơn, tiêu chảy và buồn nôn không phải là ngẫu nhiên. Đây là phản ứng phối hợp của hệ tiêu hóa khi nó đang phải đối mặt với một tác nhân gây hại hoặc sự rối loạn bên trong.
- Đau bụng quặn từng cơn: Biểu hiện của sự co bóp mạnh mẽ và đột ngột của các cơ thành ruột. Mục đích là để đẩy nhanh các chất chứa trong lòng ruột ra ngoài hoặc là phản ứng với sự kích thích, viêm nhiễm tại chỗ.
- Tiêu chảy: Là hệ quả của nhu động ruột tăng tốc và giảm khả năng hấp thu nước tại ruột già. Điều này khiến phân trở nên lỏng hoặc toàn nước, đồng thời giúp cơ thể đào thải nhanh chóng các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, độc tố…
- Buồn nôn và nôn: Phản xạ bảo vệ của cơ thể nhằm loại bỏ các chất độc hoặc thực phẩm không phù hợp ra khỏi dạ dày, thường xảy ra khi có sự kích thích mạnh ở phần trên của đường tiêu hóa.
Khi cả ba triệu chứng này cùng xuất hiện, điều đó thường cho thấy một phản ứng khá cấp tính hoặc một sự mất cân bằng đáng kể trong hoạt động của đường tiêu hóa.
Nguyên nhân gây đau bụng quặn, kèm tiêu chảy và buồn nôn
Theo các nguồn tại liệu y tế uy tín từ các bệnh viện, những nguyên nhân dưới đây thường là thủ phạm chính dẫn đến tình trạng đau bụng quặn từng cơn kèm tiêu chảy buồn nôn:
1. Nhiễm khuẩn đường tiêu hóa
Nhiêm khuẩn đường tiêu hóa hay ngộ độc thực phẩm là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng đau bụng quặn từng cơn kèm tiêu chảy buồn nôn. Việc ăn phải thực phẩm hoặc nước uống nhiễm vi khuẩn E. coli, Salmonella, Shigella…, virus Norovirus, Rotavirus… hoặc ký sinh trùng, hay độc tố do chúng sản sinh, sẽ gây ra phản ứng viêm cấp tính. Cơ thể sẽ lập tức phản ứng bằng cách co bóp mạnh gây đau quặn, tăng đào thải gây tiêu chảy và cố gắng loại bỏ chất độc qua đường miệng gây buồn nôn/nôn.
2. Hội chứng ruột kích thích
Hội chứng ruột kích thích hay còn gọi là IBS là một tình trạng mãn tính ảnh hưởng đến ruột già, gây ra các triệu chứng như đau bụng quặn, đầy hơi, chướng bụng, tiêu chảy hoặc táo bón hoặc xen kẽ cả hai. Ở thể IBS-D, đau bụng quặn từng cơn kèm tiêu chảy rất phổ biến. Buồn nôn cũng có thể xảy ra. Nguyên nhân chính xác chưa rõ, nhưng liên quan đến sự nhạy cảm của đường ruột, rối loạn nhu động và yếu tố tâm lý.
3. Viêm loét dạ dày – tá tràng
Mặc dù đau do loét thường là âm ỉ hoặc nóng rát ở vùng thượng vị, nhưng trong đợt cấp hoặc khi kèm theo biến chứng nhẹ, nó vẫn có thể gây đau quặn. Buồn nôn và nôn là triệu chứng phổ biến của viêm loét. Nếu tình trạng viêm nhiễm lan xuống phần đầu ruột non, nó có thể gây rối loạn hấp thu và dẫn đến tiêu chảy.
4. Viêm đại tràng
Viêm đại tràng do nhiễm trùng, bệnh viêm ruột như Crohn hoặc viêm loét đại tràng, hoặc viêm đại tràng co thắt thường gây đau bụng quặn, đặc biệt là trước và sau khi đi ngoài. Tiêu chảy, đôi khi có nhầy hoặc máu, là triệu chứng đặc trưng. Buồn nôn cũng là triệu chứng đi kèm, đặc biệt trong các đợt viêm cấp.
5. Các nguyên nhân khác ít gặp hơn
- Dị ứng hoặc không dung nạp thực phẩm: Lactose trong sữa, Gluten trong lúa mì… có thể gây ra phản ứng viêm và kích thích ruột, dẫn đến các triệu chứng tương tự.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc kháng sinh, thuốc hóa trị… có thể gây rối loạn tiêu hóa.
- Căng thẳng (Stress): Tâm lý có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của hệ tiêu hóa, có thể gây ra các triệu chứng đau quặn bụng, tiêu chảy.
- Đau bụng kinh: Ở phụ nữ, co thắt tử cung trong kỳ kinh nguyệt có thể gây đau quặn bụng, đôi khi kèm theo tiêu chảy và buồn nôn do giải phóng các chất hóa học ảnh hưởng đến ruột.
- Các bệnh lý nghiêm trọng hơn: Tắc ruột ít gặp hơn với tiêu chảy nhiều, viêm tụy cấp, viêm ruột thừa đau thường khu trú hơn, thậm chí là các bệnh lý ác tính ung thư đại tràng, ung thư tụy – thường có triệu chứng kéo dài, sụt cân không rõ nguyên nhân….
Khi nào bạn cần thăm khám bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa?
Mặc dù đa số các trường hợp đau bụng quặn từng cơn kèm tiêu chảy buồn nôn là lành tính và tự khỏi sau vài ngày như trường hợp ngộ độc thực phẩm nhẹ, nhưng bạn cần cảnh giác cao độ và tìm đến sự trợ giúp y tế ngay lập tức nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:
- Đau bụng dữ dội, không thuyên giảm, hoặc đau tăng lên.
- Tiêu chảy nhiều lần trên 6 lần/ngày hoặc tiêu chảy kéo dài hơn 2 ngày.
- Phân có máu tươi, phân đen như bã cà phê, hoặc có nhiều chất nhầy bất thường.
- Sốt cao trên 38.5°C hoặc ớn lạnh.
- Buồn nôn/nôn ói liên tục, không thể giữ được nước hoặc thức ăn.
- Dấu hiệu mất nước nghiêm trọng: Khô môi, mắt trũng, tiểu ít hoặc không tiểu, chóng mặt, mệt lả.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
- Vàng da, vàng mắt.
- Đau bụng khu trú ở một vị trí nhất định và tăng dần (ví dụ: hố chậu phải gợi ý viêm ruột thừa).
- Có tiền sử bệnh mạn tính về đường tiêu hóa hoặc các bệnh lý nền khác.
Những dấu hiệu này có thể là cảnh báo về các tình trạng nghiêm trọng hơn như viêm ruột thừa, tắc ruột, viêm tụy cấp, hoặc nhiễm trùng nặng cần được can thiệp y tế kịp thời.
Biện pháp hỗ trợ ban đầu tại nhà
Nếu các triệu chứng ở mức độ nhẹ và không có dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm, bạn có thể áp dụng một số biện pháp chăm sóc tại nhà:
- Nghỉ ngơi đầy đủ: Hạn chế vận động, cho cơ thể thời gian phục hồi.
- Bù nước và điện giải: Đây là điều quan trọng nhất do tiêu chảy gây mất nước. Uống Oresol theo đúng chỉ dẫn, nước lọc, nước dừa, nước canh nhạt. Tránh đồ uống có gas, caffeine, nước ép trái cây nhiều đường.
- Chế độ ăn nhẹ nhàng: Ăn các thức ăn lỏng, dễ tiêu hóa như cháo trắng, súp, bánh quy nhạt, chuối. Tránh đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, sữa và các sản phẩm từ sữa, đồ sống, thực phẩm đóng hộp kết hợp với việc chia nhỏ bữa ăn.
- Chườm ấm: Đặt túi chườm ấm lên vùng bụng có thể giúp làm dịu các cơn co thắt, giảm đau quặn.
- Trà gừng ấm: Gừng có tính ấm, giúp làm dịu hệ tiêu hóa, giảm buồn nôn.
Quan trọng:
- KHÔNG tự ý dùng thuốc giảm đau chống co thắt hoặc thuốc cầm tiêu chảy khi chưa xác định rõ nguyên nhân, đặc biệt nếu nghi ngờ nhiễm khuẩn, vì có thể làm chậm quá trình đào thải độc tố.
- KHÔNG dùng kháng sinh bừa bãi. Kháng sinh chỉ hiệu quả với nhiễm khuẩn do vi khuẩn và cần có chỉ định của bác sĩ.
Biện pháp phòng ngừa
Để bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa và giảm nguy cơ tái phát, các chuyên gia khuyến nghị áp dụng các biện pháp sau:
- Chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh: Tăng cường chất xơ từ rau xanh, trái cây chín; bổ sung men vi sinh từ sữa chua hoặc thực phẩm lên men để hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhiều dầu mỡ và đường.
- Kiểm soát căng thẳng (Stress): Mối liên hệ giữa trục não-ruột là rõ ràng. Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng tiêu cực đến nhu động ruột và cảm giác đau. Các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền, hoặc tư vấn tâm lý có thể hữu ích, đặc biệt với người bệnh IBS.
- Thăm khám định kỳ và sàng lọc bệnh lý tiêu hóa: Đặc biệt quan trọng đối với những người có yếu tố nguy cơ tiền sử gia đình ung thư đường tiêu hóa, polyp, bệnh viêm ruột…. Nội soi dạ dày – đại tràng theo lịch hẹn của bác sĩ là phương pháp hiệu quả để phát hiện sớm các tổn thương tiềm ẩn.
- Thận trọng khi sử dụng thuốc: Chỉ sử dụng kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ. Trao đổi với bác sĩ về tác dụng phụ tiềm ẩn của các loại thuốc đang dùng.
Một số câu hỏi thường gặp
Đau bụng quặn từng cơn kèm tiêu chảy buồn nôn nguy hiểm không?
Mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ nặng của triệu chứng và tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh. Nguy hiểm tức thời nhất là tình trạng mất nước và rối loạn điện giải nặng. Về lâu dài, đây có thể là biểu hiện của các bệnh lý viêm nhiễm hoặc rối loạn chức năng cần được chẩn đoán và quản lý chuyên sâu để tránh biến chứng hoặc ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Tình trạng này có phải luôn là ngộ độc thực phẩm?
Ngộ độc thực phẩm là một nguyên nhân phổ biến, đặc biệt khi nhiều người cùng ăn một loại thức ăn và có triệu chứng tương tự. Tuy nhiên, đây không phải là nguyên nhân duy nhất. Viêm dạ dày-ruột do virus, vi khuẩn khác, hội chứng ruột kích thích, tác dụng phụ của thuốc… cũng có thể gây ra các triệu chứng tương tự. Cần dựa vào bối cảnh lâm sàng, thời gian xuất hiện và có thể cần xét nghiệm để phân biệt.
Tôi có thể tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy hoặc kháng sinh khi bị tình trạng này không?
Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc, đặc biệt là thuốc cầm tiêu chảy như Loperamide nếu chưa loại trừ nguyên nhân nhiễm khuẩn. Việc làm chậm nhu động ruột trong trường hợp nhiễm trùng có thể khiến độc tố và vi khuẩn lưu lại lâu hơn trong lòng ruột, làm nặng thêm tình trạng bệnh và kéo dài thời gian phục hồi. Kháng sinh chỉ có hiệu quả với nhiễm khuẩn do vi khuẩn và cần được bác sĩ chỉ định dựa trên chẩn đoán cụ thể, tránh lạm dụng gây kháng thuốc và rối loạn hệ vi sinh đường ruột.
Kết luận
Đau bụng quặn từng cơn kèm tiêu chảy buồn nôn có thể là biểu hiện của nhiều tình trạng khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng. Mediphar USA khuyên bạn đừng chủ quan trước các triệu chứng của cơ thể. Việc lắng nghe cơ thể, nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường và tìm kiếm sự tư vấn y tế chuyên nghiệp khi cần thiết là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe đường tiêu hóa và sức khỏe tổng thể của bạn.
Dược sĩ Phạm Cao Hà
Đã kiểm duyệt nội dung
Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.
Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.
