Tiêu Hóa
Gan – Mật
Xương Khớp
Hô Hấp
Vitamin & Khoáng Chất
Tăng Sức Đề Kháng
Sắc Đẹp
Tuần Hoàn & Tim Mạch
Sinh lý – Nội Tiết Tố
Mắt
Vật Tư Y TếRối loạn tiêu hóa là một vấn đề sức khỏe phổ biến, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhiều người. Những triệu chứng khó chịu như đau bụng, đầy hơi, khó tiêu, tiêu chảy hoặc táo bón khiến bạn cảm thấy mệt mỏi và bất an. Vậy, rối loạn tiêu hóa là gì? Nguyên nhân nào gây ra tình trạng này và làm thế nào để điều trị và phòng tránh hiệu quả? Trong bài viết này, Mediphar USA sẽ cung cấp những thông tin chi tiết và hữu ích, giúp bạn hiểu rõ hơn về rối loạn tiêu hóa và có biện pháp chăm sóc sức khỏe tốt nhất.
Rối loạn tiêu hóa là bệnh gì?
Rối loạn tiêu hóa không phải là bệnh mà là tập hợp các vấn đề xảy ra khi hệ tiêu hóa hoạt động không bình thường, gây ảnh hưởng đến quá trình xử lý thức ăn và hấp thụ dinh dưỡng. Các chuyên gia phân loại rối loạn tiêu hóa thành 2 nhóm chính là:
- Rối loạn tiêu hóa hữu cơ: Xảy ra khi hệ tiêu hóa có bất thường về cấu trúc, chẳng hạn như tổn thương, viêm hoặc tắc nghẽn, khiến cơ quan không thể hoạt động bình thường.
- Rối loạn tiêu hóa chức năng: Hệ tiêu hóa trông bình thường về mặt cấu trúc (qua kiểm tra hình ảnh), nhưng vẫn gặp vấn đề trong hoạt động, thường do rối loạn vận động hoặc nhạy cảm của ruột.
Một số rối loạn tiêu hóa phổ biến bao gồm:
- Hội chứng ruột kích thích (IBS): Gây đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón xen kẽ.
- Vi khuẩn phát triển quá mức ở ruột non (SIBO): Gây đầy hơi, khó tiêu do mất cân bằng vi khuẩn.
- Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ợ nóng.
- Sỏi mật, bệnh celiac, bệnh Crohn, viêm loét đại tràng: Các tình trạng này có thể gây đau, tiêu hóa kém hoặc tổn thương đường ruột…
▷ Xem thêm về một số bệnh về đường tiêu hóa thường gặp
Rối loạn tiêu hóa có nguy hiểm không?
Theo các chuyên gia y tế, rối loạn tiêu hóa có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Tình trạng này có thể là dấu hiệu của một hoặc nhiều bệnh lý liên quan đến dạ dày, đại tràng, đường ruột hoặc các cơ quan tiêu hóa khác.
Bên cạnh đó, rối loạn tiêu hóa do thói quen ăn uống không hợp lý cũng là nguyên nhân phổ biến. Nếu không được kiểm soát, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như ngộ độc thực phẩm, viêm loét dạ dày hoặc các vấn đề sức khỏe lâu dài khác.
Nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa
Rối loạn tiêu hóa có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, ảnh hưởng đến cả người lớn và trẻ em. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất mà Mediphar USA đã tổng hợp lại:
Uống nhiều rượu bia
Đây là nguyên nhân hàng đầu ở người lớn, làm giảm lượng enzym tiêu hóa tự nhiên và phá vỡ cân bằng vi khuẩn đường ruột. Lâu dài, rượu bia còn gây tổn thương niêm mạc ruột, dẫn đến hội chứng ruột kích thích (IBS). Sau những buổi uống rượu bia, người bệnh thường gặp triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, chướng bụng hoặc tiêu chảy vào sáng hôm sau.
Lạm dụng thuốc kháng sinh
Thường gặp ở trẻ em, việc dùng kháng sinh không đúng cách dễ gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Cha mẹ tự ý cho trẻ uống thuốc mà không có chỉ định có thể khiến trẻ bị tiêu chảy hoặc rối loạn tiêu hóa. Nếu dùng kháng sinh kéo dài, trẻ còn có nguy cơ bị tiêu chảy nặng hơn và đề kháng kháng sinh. Vì vậy, cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ khi sử dụng, đặc biệt với trẻ nhỏ.
Chế độ ăn thiếu vệ sinh
Thực phẩm không sạch, không rõ nguồn gốc hoặc chưa nấu chín (như gỏi, rau sống) dễ gây nhiễm khuẩn, dẫn đến đau bụng, tiêu chảy hoặc viêm đường ruột.
Căng thẳng tâm lý
Stress từ công việc, học tập hoặc áp lực gia đình có thể làm rối loạn nhu động ruột, gây táo bón, tiêu chảy hoặc đầy hơi ở cả người lớn và trẻ em.
Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện ở trẻ nhỏ
Trong những tháng đầu đời, hệ tiêu hóa của trẻ còn non yếu, dễ gặp rối loạn khi gặp thức ăn không phù hợp (quá nhiều đạm, tinh bột). Ngoài ra, căng thẳng tâm lý (do học hành, áp lực gia đình) hoặc chế độ ăn không đúng độ tuổi cũng có thể gây ra vấn đề tiêu hóa ở trẻ. May mắn thay, khi trẻ lớn lên và hệ tiêu hóa phát triển hoàn thiện, tình trạng này thường giảm dần.
Triệu chứng rối loạn tiêu hóa phổ biến
Rối loạn tiêu hóa biểu hiện qua nhiều dấu hiệu khác nhau ở cả người lớn và trẻ em, tùy thuộc vào độ tuổi và tình trạng sức khỏe. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến:
- Rối loạn đại tiện: Thường tiến triển dần nhưng ngày càng nặng. Người bệnh có thể cảm thấy đau bụng từng cơn, lúc táo bón, lúc tiêu chảy, hoặc cả hai xen kẽ không đều. Một số người bị táo bón nhiều hơn, trong khi số khác lại chủ yếu tiêu chảy, khiến việc đi ngoài không ổn định như bình thường.
- Đau bụng: Cơn đau có thể âm ỉ kéo dài hoặc đột ngột dữ dội, thường tập trung ở vùng bụng dưới bên trái, nhưng cũng có thể lan ra các khu vực khác hoặc ra sau lưng. Mức độ và vị trí đau bụng thay đổi tùy từng người.
- Đầy hơi, khó tiêu: Đây là dấu hiệu rất phổ biến, với cảm giác bụng căng chướng, ợ hơi liên tục hoặc trung tiện nhiều lần, gây khó chịu sau khi ăn.
Ở trẻ em, rối loạn tiêu hóa thường thể hiện qua chán ăn, nôn trớ, quấy khóc hoặc khó chịu không rõ nguyên nhân. Với phụ nữ mang thai, các triệu chứng khi bà bầu bị rối loạn tiêu hóa tương tự người lớn (đầy hơi, đau bụng), nhưng hay xảy ra nhất vào 3 tháng đầu và 3 tháng cuối thai kỳ. Ngoài ra, một số dấu hiệu khác bao gồm: ợ chua, cảm giác đắng miệng, hôi miệng, buồn nôn hoặc nôn.
Phương pháp điều trị
Do rối loạn tiêu hóa bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, việc điều trị cần được cá nhân hóa dựa trên nguyên nhân cụ thể. Dưới đây là những gợi ý về phương pháp điều trị bạn có thể tham khảo:
- Chế độ dinh dưỡng: Thực phẩm và đồ uống ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tiêu hóa. Vì vậy, hãy ưu tiên chế độ ăn cân bằng với các món dễ tiêu, ăn chín uống sôi, tránh đồ cay, chua, nhiều dầu mỡ hoặc quá giàu đạm. Người bị tiêu chảy mạn tính nên hạn chế thực phẩm nhiều chất xơ (như rau sống). Bổ sung men tiêu hóa hoặc thức uống hỗ trợ tiêu hóa (như sữa chua không đường) có thể giúp cải thiện triệu chứng.
- Sử dụng thuốc: Trong trường hợp viêm nhiễm đường ruột, kháng sinh đúng liều có thể được sử dụng, nhưng phải có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa. Nếu bạn gặp các triệu chứng nặng (đau bụng dữ dội, tiêu chảy kéo dài), hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám và kê đơn phù hợp.
- Can thiệp tại bệnh viện: Các trường hợp rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng, như mất nước do nôn mửa, tiêu chảy nhiều, đi ngoài ra máu hoặc sốt cao, cần được cấp cứu ngay tại bệnh viện. Bệnh nhân có thể được truyền dịch để bù nước và điện giải, đảm bảo ổn định sức khỏe.
▷ Xem thêm cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà
Cách phòng ngừa rối loạn tiêu hóa
Để hạn chế nguy cơ rối loạn tiêu hóa và duy trì sức khỏe đường ruột, bạn nên xây dựng lối sống khoa học với những thói quen sau:
- Ăn uống lành mạnh: Đảm bảo chế độ ăn đủ dinh dưỡng, ưu tiên thực phẩm nấu chín, hạn chế đồ cay, chua hoặc thực phẩm dễ gây tiêu chảy (như đồ ăn đường phố).
- Tăng cường chất xơ: Người hay bị táo bón nên ăn nhiều rau xanh, trái cây chín (chuối, táo) để hỗ trợ quá trình thải chất cặn bã.
- Giảm rượu bia: Hạn chế thức uống có cồn để bảo vệ niêm mạc ruột và cân bằng vi khuẩn đường ruột.
- Bổ sung lợi khuẩn: Dùng men vi sinh hoặc thực phẩm giàu probiotics (sữa chua, kombucha) để nuôi dưỡng hệ vi sinh khỏe mạnh.
- Tạo thói quen đi vệ sinh đều đặn: Cố gắng đi ngoài vào một khung giờ cố định mỗi ngày để rèn luyện nhu động ruột.
- Tăng sức đề kháng: Bổ sung vitamin C, D và kẽm để nâng cao khả năng chống lại vi khuẩn hoặc tác nhân gây rối loạn tiêu hóa.
Câu hỏi thường gặp về rối loạn tiêu hóa
Rối loạn tiêu hóa nên ăn gì?
Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa như rau củ nấu chín (bí xanh, cải thìa), trái cây chín (chuối, táo), protein nhẹ (thịt gà, cá trắng), sữa chua không đường và ngũ cốc nguyên cám (yến mạch, gạo lứt). Những thực phẩm này hỗ trợ chức năng tiêu hóa và cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
Rối loạn tiêu hóa không nên ăn gì?
Hạn chế thực phẩm chiên rán, cay, chua (dưa muối, chanh), sữa bò, thực phẩm sống (gỏi, sashimi) và đồ ngọt nhân tạo. Những thực phẩm này có thể kích ứng niêm mạc dạ dày hoặc làm nặng thêm triệu chứng như đầy hơi, tiêu chảy.
Bị rối loạn tiêu hóa nên uống nước gì?
Đảm bảo cung cấp 1.5-2 lít nước lọc mỗi ngày để hỗ trợ nhu động ruột. Trong trường hợp tiêu chảy, bổ sung dung dịch bù điện giải (oresol) để duy trì cân bằng khoáng chất. Trà thảo mộc như gừng hoặc bạc hà cũng có lợi, nhưng tránh đồ uống có ga và nhiều đường.
Rối loạn tiêu hóa có nên uống cà phê?
Nên hạn chế cà phê do caffeine có thể kích thích tiết axit dạ dày, gây trào ngược hoặc đau bụng. Nếu cần, chọn cà phê không caffeine với lượng nhỏ, dùng sau bữa ăn. Thay thế bằng trà thảo mộc sẽ an toàn hơn cho hệ tiêu hóa.
▷ Xem chi tiết thông tin rối loạn tiêu hóa nên và không nên ăn gì
Kết luận
Qua bài viết này, Mediphar USA mong muốn đã trang bị cho bạn những kiến thức cần thiết để đối phó với rối loạn tiêu hóa. Việc hiểu rõ về tình trạng này là bước đầu tiên để bạn có thể tìm ra những giải pháp phù hợp. Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào hoặc cần thêm thông tin về các sản phẩm hỗ trợ tiêu hóa, đừng ngần ngại liên hệ với Mediphar USA để được tư vấn tận tình. Chúc bạn luôn có một hệ tiêu hóa khỏe mạnh!
Tham khảo thêm sản phẩm hỗ trợ cải thiện tình trạng rối loạn tiêu hóa:
Dược sĩ Phạm Cao Hà
Đã kiểm duyệt nội dung
Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.
Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.
