Thường xuyên bị đầy bụng xì hơi là dấu hiệu bệnh gì? Làm thế nào cải thiện?

Thường xuyên bị đầy bụng xì hơi không chỉ gây cảm giác khó chịu mà còn ảnh hưởng đến sinh hoạt, giao tiếp và chất lượng cuộc sống. Đây là một trong những dấu hiệu phổ biến cho thấy hệ tiêu hóa đang gặp vấn đề, nhưng thường bị xem nhẹ. Vậy tình trạng này xuất phát từ đâu, có nguy hiểm không và làm sao để cải thiện hiệu quả?

Ngay tại bài viết này, Mediphar USA sẽ cùng bạn tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu cần chú ý cũng như các giải pháp giúp giảm đầy bụng, xì hơi và chăm sóc hệ tiêu hóa một cách toàn diện.

Tần suất xì hơi bình thường

Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), trung bình một người có thể xì hơi từ 13 đến 21 lần mỗi ngày. Tuy nhiên, một số yếu tố như ăn nhiều thực phẩm sinh khí (bông cải xanh, đậu, đồ uống có ga) hoặc các tình trạng bệnh lý như hội chứng ruột kích thích, bệnh celiac, rối loạn dạ dày có thể khiến tình trạng đầy hơi và xì hơi xảy ra thường xuyên hơn.

Khi nào gọi là thường xuyên đầy bụng xì hơi

Như vậy xì hơi là một hiện tượng sinh lý bình thường, xảy ra khi khí tích tụ trong đường tiêu hóa được giải phóng qua hậu môn. Nhưng nếu bạn nhận thấy mình xì hơi nhiều hơn 25 lần mỗi ngày, kèm theo các triệu chứng như đầy bụng, chướng hơi, đau quặn bụng hoặc thay đổi thói quen đại tiện, thì đây có thể là dấu hiệu của vấn đề tiêu hóa cần được chú ý. Ngoài ra, nếu tình trạng này kéo dài và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Đối với trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, tần suất xì hơi có thể nhiều hơn người lớn. Nguyên nhân là do hệ tiêu hóa của trẻ chưa phát triển hoàn chỉnh và trẻ dễ nuốt phải không khí khi bú mẹ hoặc bú bình. Trung bình, một em bé có thể xì hơi hơn 20 lần mỗi ngày mà vẫn hoàn toàn khỏe mạnh. Tình trạng xì hơi ở bé chỉ đáng lo ngại khi đi kèm với các triệu chứng như quấy khóc kéo dài, chướng bụng, nôn trớ hoặc rối loạn tiêu hóa.

Tại sao thường xuyên bị đầy bụng xì hơi?

1. Thói quen ăn uống không hợp lý

Một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng thường xuyên bị đầy bụng xì hơi là do nuốt quá nhiều không khí khi ăn uống. Điều này thường xảy ra do các thói quen sau:

• Ăn quá nhanh
• Vừa ăn vừa nói chuyện
• Nhai kẹo cao su thường xuyên
• Uống nước có ga
• Hút thuốc
• Đeo răng giả không khít

Những hành động này thường làm tăng lượng không khí đi vào dạ dày, từ đó dẫn đến tích tụ khí trong hệ tiêu hóa và gây ra các triệu chứng như đầy bụng, xì hơi, ợ hơi.

2. Ăn nhiều thực phẩm sinh khí

Một số loại thực phẩm có thể tạo ra nhiều khí trong đường ruột khi được tiêu hóa, dẫn đến cảm giác đầy bụng, chướng hơi và xì hơi thường xuyên. Điều này xảy ra khi các loại carbohydrate phức hợp không được hấp thu hoàn toàn ở ruột non, và bị lên men bởi vi khuẩn ở ruột già, từ đó sinh ra khí. Trong đó các nhóm thực phẩm dễ gây sinh khí bao gồm:

• Các loại đậu (như đậu đen, đậu lăng, đậu Hà Lan): Chứa oligosaccharides, đây là loại carbohydrate khó tiêu hóa.
• Rau họ cải như bông cải xanh, bắp cải, cải xoăn, súp lơ: Giàu chất xơ và raffinose là một loại đường gây khí.
• Ngũ cốc nguyên hạt như lúa mạch, yến mạch, lúa mì: chứa nhiều chất xơ và tinh bột lên men.
• Sản phẩm từ sữa (sữa, phô mai, kem): Đặc biệt ở những người không dung nạp lactose.
• Đồ uống có ga: Như soda, nước khoáng có ga thường chứa khí carbon dioxide gây tích tụ khí trong đường ruột.

Ngoài ra, các loại đồ uống có ga như nước khoáng có gas, soda cũng góp phần làm tăng khí trong đường ruột. Khi uống, các bong bóng khí từ nước có ga có thể tích tụ và gây cảm giác đầy bụng, khó chịu cho đến khi bạn ợ hơi hoặc xì hơi để thải chúng ra ngoài.

3. Thiếu hụt enzyme tiêu hóa

Khi hệ tiêu hóa hoạt động không hiệu quả hoặc thiếu hụt các enzyme tiêu hóa, thức ăn không được phân giải hoàn toàn, dẫn đến lên men trong ruột và sản sinh khí. Điều này có thể gây ra cảm giác đầy bụng và xì hơi thường xuyên.

Một trong những tình trạng phổ biến là thiếu enzyme lactase, loại enzyme có vai trò phân giải đường lactose, thành phần chính trong sữa và các chế phẩm từ sữa. Ở những người không dung nạp lactose (lactose intolerance), đường lactose không được tiêu hóa sẽ lên men tại ruột già, sinh khí và gây các triệu chứng như đầy hơi, tiêu chảy, đau bụng hoặc xì hơi nhiều sau khi dùng các sản phẩm từ sữa.

4. Các bệnh lý nền

Nếu chế độ ăn uống của bạn không chứa quá nhiều carbohydrate hoặc đường, và bạn cũng không nuốt quá nhiều không khí khi ăn uống, thì tình trạng xì hơi nhiều bất thường có thể bắt nguồn từ một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

Các bệnh lý gây đầy bụng và xì hơi có thể là tạm thời hoặc liên quan đến các rối loạn tiêu hóa mãn tính. Một số tình trạng phổ biến bao gồm:

• Táo bón (Constipation): Làm chậm nhu động ruột, gây tích tụ khí trong hệ tiêu hóa.
• Viêm dạ dày ruột (Gastroenteritis): Gây rối loạn tiêu hóa, tăng sinh khí và chướng bụng.
• Không dung nạp thực phẩm, đặc biệt là lactose: Gây lên men đường trong ruột, sinh khí.
• Hội chứng ruột kích thích (IBS): Rối loạn chức năng đại tràng, thường đi kèm đầy hơi, đau bụng và thay đổi thói quen đại tiện.
• Bệnh Crohn và Viêm loét đại tràng (Ulcerative colitis): Là các bệnh viêm ruột mạn tính, làm rối loạn hấp thu và sinh hơi.
• Bệnh celiac (không dung nạp gluten): Khi ăn thực phẩm chứa gluten, ruột bị tổn thương, gây rối loạn tiêu hóa.
• Tiểu đường: Có thể ảnh hưởng đến nhu động ruột và vi khuẩn đường ruột.
• Rối loạn ăn uống (Eating disorders): Gây rối loạn quá trình tiêu hóa và chuyển hóa năng lượng.
• Hội chứng dumping (Dumping syndrome): Thường gặp sau phẫu thuật dạ dày, gây tiêu hóa nhanh bất thường và sinh khí.
• Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Gây ợ hơi, đầy bụng do axit trào ngược.
• Viêm tụy tự miễn (Autoimmune pancreatitis) và Loét dạ dày – tá tràng (Peptic ulcers): Làm suy giảm khả năng tiêu hóa và hấp thu thức ăn.

Bên cạnh đó, stress và căng thẳng có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh điều khiển hoạt động tiêu hóa, làm chậm nhu động ruột và gây ra các triệu chứng như đầy bụng, xì hơi và khó tiêu. Ngoài ra, stress cũng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của các bệnh lý tiêu hóa hiện có.

Đầy bụng xì hơi khi nào cần chú ý?

Xuất hiện dấu hiệu cảnh báo tình trạng nghiêm trọng

Nếu đầy bụng và xì hơi đi kèm với một hoặc nhiều triệu chứng sau,có thể là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý nghiêm trọng:

• Đau bụng dữ dội hoặc kéo dài: Có thể là dấu hiệu của các tình trạng như viêm ruột thừa, tắc ruột hoặc các vấn đề nghiêm trọng khác.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân: Mất cân không giải thích được có thể liên quan đến các bệnh lý như ung thư đường tiêu hóa hoặc các rối loạn hấp thu.
• Nôn ói kéo dài hoặc nôn ra máu: Đây có thể là dấu hiệu của loét dạ dày, viêm thực quản hoặc các vấn đề nghiêm trọng khác.
• Tiêu chảy kéo dài hoặc có máu trong phân: Có thể liên quan đến bệnh viêm ruột, nhiễm trùng hoặc các tình trạng khác cần điều trị.
• Thay đổi thói quen đại tiện: Như táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài, có thể là dấu hiệu của hội chứng ruột kích thích hoặc các rối loạn tiêu hóa khác.
• Chán ăn hoặc mất cảm giác ngon miệng: Có thể liên quan đến các vấn đề tiêu hóa hoặc tâm lý.
• Sốt cao không rõ nguyên nhân: Có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng hoặc viêm nhiễm trong hệ tiêu hóa.

Tình trạng đầy bụng xì hơi không cải thiện

Nếu bạn đã thực hiện các biện pháp thay đổi lối sống như điều chỉnh chế độ ăn uống, tăng cường vận động và giảm stress nhưng tình trạng đầy bụng, xì hơi vẫn không cải thiện sau vài tuần, đây là dấu hiệu cần được đánh giá y tế.

Theo Viện Quốc gia về Bệnh Tiêu hóa và Thận (NIDDK), các triệu chứng kéo dài có thể liên quan đến các rối loạn chức năng tiêu hóa như hội chứng ruột kích thích, không dung nạp lactose hoặc các vấn đề khác. (7)

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ thăm khám và điều trị?

Bạn nên đặt lịch hẹn với bác sĩ nếu:

• Các triệu chứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống: Gây khó chịu, lo lắng hoặc cản trở sinh hoạt hàng ngày.
• Triệu chứng mới xuất hiện hoặc thay đổi đột ngột: Như tăng tần suất xì hơi, đau bụng mới xuất hiện hoặc thay đổi thói quen đại tiện.
• Có tiền sử bệnh tiêu hóa hoặc gia đình có người mắc bệnh tiêu hóa nghiêm trọng: Như ung thư đại tràng, bệnh viêm ruột hoặc các rối loạn tiêu hóa khác.

Việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu bạn có bất kỳ lo ngại nào về tình trạng sức khỏe tiêu hóa của mình, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia y tế để được tư vấn và hỗ trợ phù hợp.

Biện pháp chăm sóc cải thiện tình trạng đầy bụng, xì hơi lâu dài

• Ghi nhật ký thực phẩm: Việc ghi lại những gì bạn ăn hàng ngày sẽ giúp xác định rõ loại thực phẩm nào làm tăng khí trong ruột. Khi xác định được thủ phạm gây đầy hơi, bạn có thể giảm hoặc tránh sử dụng chúng để cải thiện tình trạng.
• Giảm carbohydrate khó tiêu: Nếu bạn thường xuyên tiêu thụ nhiều thực phẩm như đậu, bắp cải, hoặc bánh mì nguyên cám chứa carbohydrate khó phân giải, hãy cân nhắc thay thế bằng thực phẩm dễ tiêu như gạo trắng hoặc chuối và áp dụng chế độ ăn ít FODMAP.
• Ăn thành nhiều bữa nhỏ: Thay vì 3 bữa lớn mỗi ngày, hãy chia thành 5–6 bữa nhỏ để giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa.
• Giảm lượng không khí nuốt vào: Bằng cách ăn chậm, nhai kỹ. Tránh nhai kẹo cao su, hút thuốc, uống bằng ống hút… Những thói quen này khiến bạn nuốt nhiều không khí hơn bình thường, góp phần gây đầy bụng.
• Uống đủ nước: Duy trì đủ lượng nước nạp vào cơ thể mỗi ngày giúp bạn hạn chế táo bón, một trong những nguyên nhân gây đầy hơi.
• Kiểm soát stress: Căng thẳng kéo dài ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa qua trục thần kinh ruột–não, gây rối loạn nhu động ruột và tăng sinh khí. Vì thế áp dụng những cách kiểm soát stress như thiền, hít thở sâu, ngủ đủ giấc… là những cách giúp giảm stress hiệu quả nhằm giảm ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tiêu hóa.

Kết luận

Như vậy, thường xuyên bị đầy bụng, xì hơi có thể là biểu hiện bình thường sau ăn, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của rối loạn tiêu hóa hoặc bệnh lý tiềm ẩn. Việc điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý và kiểm soát stress là những cách đơn giản nhưng hiệu quả để cải thiện tình trạng này. Nếu các triệu chứng kéo dài, tái phát hoặc kèm theo dấu hiệu bất thường, bạn nên chủ động thăm khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả