Enzyme tiêu hóa là gì? Tác dụng đối với sức khỏe và cách bổ sung hiệu quả

Mục lục

Enzyme tiêu hóa đóng vai trò không thể thiếu trong quá trình phân giải và hấp thụ dưỡng chất, giúp cơ thể hoạt động hiệu quả và duy trì sức khỏe toàn diện. Việc hiểu rõ về enzyme tiêu hóa, các loại enzyme quan trọng, cũng như cách bổ sung hợp lý, sẽ giúp bạn tối ưu hóa chức năng tiêu hóa và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Với hơn 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực sản xuất sản phẩm chăm sóc sức khỏe, Mediphar USA sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích và giải pháp hiệu quả liên quan đến enzyme tiêu hóa.

Enzyme tiêu hóa là gì?

Tổng quan và công dụng của enzyme tiêu hóa

Enzyme tiêu hóa là những protein sinh học có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, đặc biệt là trong quá trình phân hủy thức ăn. Enzyme giúp tăng tốc quá trình trao đổi chất hoặc phản ứng hóa học trong cơ thể.

Enzym tiêu hóa rất quan trọng vì chúng phân hủy thức ăn thành các thành phần nhỏ hơn có thể được hấp thụ vào máu. Khi vào máu, các thành phần nhỏ hơn này, được gọi là chất dinh dưỡng đóng vai trò là khối xây dựng quan trọng cho tất cả các cấu trúc và quá trình giúp cơ thể khỏe mạnh.

Xem thêm: Enzyme là gì? Phân loại, cơ chế hoạt động, vai trò đối với sức khỏe

Nguồn gốc của enzyme tiêu hóa

Cơ thể sẽ sản sinh ra enzyme tự nhiên, trong đó có enzyme tiêu hóa. Chúng được tiết ra (giải phóng) bởi các tuyến nước bọt và các tế bào lót dạ dày, tuyến tụy và ruột non khi:

Dự đoán việc ăn uống: Ngay cả khi nghĩ về thức ăn, cơ thể cũng bắt đầu thực hiện quá trình phân hủy.
Ngửi và nếm thức ăn: Khi bắt đầu nhai, các enzyme tiêu hóa trong nước bọt bắt đầu phân hủy thức ăn.
Trải qua quá trình tiêu hóa: Và sau khi nuốt, các enzyme tiêu hóa trong dạ dày và ruột tiếp tục phân hủy thức ăn. Các cơn co thắt cơ cũng đóng vai trò trong quá trình đó bằng cách khuấy động thức ăn.

Cơ thể bắt đầu tiết enzyme tiêu hóa khi có kích thích trên hệ tiêu hóa.

Ngoài các enzyme tiêu hóa do cơ thể sản xuất ra, enzyme tiêu hóa còn có trong các sản phẩm chế biến và thực phẩm.

Các loại enzyme tiêu hóa

Có nhiều loại enzyme tiêu hóa khác nhau, mỗi loại có nhiệm vụ phân hủy một nhóm dưỡng chất cụ thể. Trong đó, có ba loại enzyme tiêu hóa chính chịu trách nhiệm phân hủy các chất dinh dưỡng đa lượng (carbohydrate, protein và chất béo) có trong chế độ ăn uống thông thường. Cụ thể như sau:

Amylase: Là enzyme giúp phân hủy carbohydrate (tinh bột) thành đường đơn giản. Amylase được tiết ra từ nước bọt và tuyến tụy.
Protease: Enzyme này giúp phân hủy protein thành các amino acid, hỗ trợ quá trình tiêu hóa protein. Protease được tiết ra từ dạ dày (pepsin) và tuyến tụy (trypsin, chymotrypsin).
Lipase: Là enzyme giúp phân hủy chất béo thành axit béo và glycerol. Lipase được tiết ra chủ yếu từ tuyến tụy.

Mỗi enzyme sẽ có chức năng riêng trong việc tiêu hóa thức ăn

Bên cạnh đó, vẫn còn một số enzyme phổ biến khác được tạo ra ở ruột non, bao gồm:

Lactase: Enzyme này giúp phân hủy lactose (đường trong sữa) thành glucose và galactose, giúp cơ thể hấp thụ các dưỡng chất từ sữa.
Sucrase: Enzyme này giúp phân hủy sucrose thành fructose và glucose – loại đường đơn giản hơn mà cơ thể có thể hấp thụ. Sucrase được tìm thấy dọc theo nhung mao ruột giúp lót ruột và đưa các chất dinh dưỡng vào máu.

Thiếu hụt enzyme tiêu hóa là gì?

Thiếu hụt enzyme tiêu hóa xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ enzyme tiêu hóa hoặc không giải phóng enzyme như bình thường. Điều này có nghĩa là cơ thể không thể phân hủy và hấp thụ chất dinh dưỡng từ thực phẩm. Việc thiếu hụt có thể dẫn đến các vấn đề tiêu hóa như đầy bụng, khó tiêu, tiêu chảy, hoặc phân có mùi lạ.

Có nhiều tình trạng sức khỏe khác nhau có thể ảnh hưởng đến việc tiết enzyme tiêu hóa. Một số là tình trạng di truyền trong khi những tình trạng khác phát triển theo thời gian. Cụ thể có thể xảy ra trong các tình trạng sau

Suy tụy ngoại tiết: Xảy ra khi tuyến tụy ngừng sản xuất enzyme tiêu hóa. Ảnh hưởng các bệnh về tuyến tụy, chẳng hạn như tiểu đường, ung thư tuyến tụy, xơ nang và viêm tụy mãn tính.
Thiếu axit dịch vị: Tình trạng này có thể do thuốc kháng acid, suy giáp và ung thư dạ dày.
Rối loạn di truyền: Đôi khi có người sinh ra không có amylase tuyến tụy hoặc nước bọt. Trường hợp thiếu hụt sucrase-isomaltase bẩm sinh, cơ thể không có đủ sucrase để tiêu hóa một số loại đường nhất định.
Các thủ thuật phẫu thuật: Trong một số thủ thuật nhất định, chẳng hạn như phẫu thuật cắt dạ dày, bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt bỏ và/hoặc sắp xếp lại một số bộ phận của đường tiêu hóa. Điều này có thể làm gián đoạn khả năng sản xuất enzyme tiêu hóa của cơ thể.

Các triệu chứng của tình trạng thiếu hụt enzyme tiêu hóa

Khi thiếu hụt enzyme tiêu hóa, cơ thể sẽ không thể tiêu hóa đúng cách các loại thức ăn, dẫn đến một số triệu chứng phổ biến:

Đầy hơi và khó tiêu: Khi thức ăn không được phân hủy đầy đủ, có thể dẫn đến tình trạng đầy hơi và cảm giác nặng bụng.
Tiêu chảy hoặc phân có dầu: Thiếu enzyme có thể làm cho quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng bị gián đoạn. Các chất béo không được hấp thu khi đào thải gây ra các vấn đề như tiêu chảy hay phân có dầu.
Đau bụng: Việc không tiêu hóa hết thức ăn có thể gây kích ứng trong dạ dày và ruột, gây đau bụng.
Mệt mỏi và giảm cân: Khi cơ thể không hấp thụ đủ chất dinh dưỡng, bạn có thể cảm thấy mệt mỏi và giảm cân do thiếu dưỡng chất.

Thiếu hụt enzyme tiêu hóa có thể ảnh hưởng đến toàn bộ hệ tiêu hóa

Hơn thế nữa, thiếu hụt enzyme tiêu hóa cũng gây ra nguy cơ bị suy dinh dưỡng. Đây là tình trạng bạn không có sự cân bằng thích hợp giữa vitamin, khoáng chất và các chất dinh dưỡng khác. [2] Suy dinh dưỡng dẫn đến nhiều vấn đề, bao gồm:

Loãng xương
Bệnh lý thần kinh ngoại biên (đau thần kinh ở bàn chân)
Thiếu máu (số lượng hồng cầu thấp)
Rối loạn đông máu

Xem thêm: Bụng cồn cào, buồn nôn, chóng mặt: Nguyên nhân, cách điều trị

Các nguồn cung cấp enzyme tiêu hóa

Có thể bổ sung enzyme tiêu hóa qua chế độ ăn uống hoặc sử dụng thực phẩm bổ sung.

Thực phẩm giàu enzyme tiêu hóa

Nhiều loại thực phẩm, đặc biệt là trái cây nhiệt đới và rau lên men, có hàm lượng enzyme tiêu hóa cao, có thể giúp đẩy nhanh quá trình tiêu hóa một số chất dinh dưỡng nhất định.

Trái cây tươi là nguồn enzyme tiêu hóa tự nhiên dồi dào

Dưới đây là bảng chi tiết các loại thực phẩm giàu enzyme tiêu hóa và lợi ích mà chúng mang lại.

Thực phẩm	Enzyme	Lợi ích
Dứa	Protease (bromelain)	Giúp tiêu hóa protein và có tác dụng chống viêm bổ sung
Đu đủ	Protease (papain)	Giúp tiêu hóa protein và là chất làm mềm thịt phổ biến
Kiwi	Protease (actinidain)	Ngoài các enzyme tiêu hóa, loại quả này còn giàu chất xơ giúp hỗ trợ chức năng đường tiêu hóa.
Quả xoài	Amylase	Giúp phân hủy carbohydrate từ tinh bột thành đường đơn và tăng lên khi quả chín
Chuối	Amylase, glucosidase	Giống như amylase, glucosidase cũng phân hủy carbohydrate phức hợp.
Mật ong thô	Amylase, diastase, invertase, protease	Amylase và diastase giúp phân hủy tinh bột, invertase phân hủy đường và protease phân hủy protein.
Quả bơ	Lipase	Giúp tiêu hóa và chuyển hóa chất béo
Sữa chua hoặc kefir	Lipase, lactase, protease	Lactase trong kefir giúp tiêu hóa sữa lên men và có thể được một số người không dung nạp lactose dung nạp.
Dưa cải bắp, kim chi	Lipase, protease	Thực phẩm lên men sản sinh ra các enzyme trong quá trình lên men cũng như các vi khuẩn có lợi, giúp hỗ trợ sức khỏe tiêu hóa.
Miso	Lactase, lipase, protease, amylase	Loại đậu nành lên men này chứa hỗn hợp mạnh mẽ các enzyme giúp phân hủy đường lactose trong sữa, chất béo, protein và carbohydrate.
Gừng	Protease (zingibain)	Ngoài các enzyme có thể giúp phân hủy protein, gừng còn có thể giúp giảm buồn nôn.

>>> Xem thêm: Cách tiêu hóa thức ăn nhanh hơn sau khi ăn no

Thực phẩm bổ sung Enzym tiêu hóa

Hiện nay, Enzyme tiêu hóa cũng có thể được bổ sung thông qua các sản phẩm bổ sung như viên nén, dạng bột hay dung dịch. Nếu có vấn đề bệnh lý, bệnh nhân cần dùng thuốc men tiêu hóa theo toa hay chỉ định của bác sĩ. Ví dụ một loại thuốc kê đơn là enzyme tuyến tụy, chẳng hạn như pancrelipase, có thể dùng cho tình trạng suy tuyến tụy. Phổ biến hơn là các sản phẩm bổ sung không cần kê đơn bao gồm:

Lactase: Giúp những người bị thiếu hụt lactase tiêu hóa sữa và các sản phẩm từ sữa dễ dàng hơn.
Enzyme amylase và lipase: Các enzyme này giúp hỗ trợ tiêu hóa tinh bột và chất béo có thể có nguồn gốc từ nấm.
Bromelain: một loại protease mạnh có nguồn gốc từ quả hoặc thân cây dứa, có thể hỗ trợ tiêu hóa protein.
Papain: Có nguồn gốc từ đu đủ có thể giúp tiêu hóa protein và dạng bột có thể được sử dụng như chất làm mềm thịt.

Các thực phẩm tươi sống như trái cây và thực phẩm lên men, chứa enzyme tiêu hóa tự nhiên và có thể được hấp thụ trực tiếp vào cơ thể. Tuy nhiên, lượng enzyme có trong thực phẩm có thể không đủ để đáp ứng nhu cầu của một số người.

Vậy, làm thế nào để tránh gặp phải tình trạng thiếu hụt enzym tiêu hóa? Đáp án được khuyên dùng nhiều nhất vẫn là các loại men tiêu hóa. Một gợi ý có thể đáp ứng hầu hết các nhu cầu lúc này mà người ta thường kể tên chính là men tiêu hóa Menpeptine của Mediphar USA. Sản phẩm hiện được tin dùng và đánh giá tốt bởi sự tiện dụng, giá thành cũng như là hiệu quả của nó.

Tác dụng phụ của thuốc bổ sung enzyme tiêu hóa

Mặc dù thực phẩm bổ sung enzyme có thể giúp cải thiện quá trình tiêu hóa, nhưng việc sử dụng quá liều hoặc không đúng cách có thể gây ra một số tác dụng phụ, bao gồm:

Đau bụng và đầy hơi: Một số người có thể gặp phải các vấn đề về tiêu hóa khi bắt đầu sử dụng thực phẩm bổ sung enzyme, đặc biệt là khi cơ thể chưa quen với lượng enzyme bổ sung.
Tiêu chảy/ phân lỏng: Lượng enzyme bổ sung quá mức có thể làm rối loạn quá trình tiêu hóa và gây ra các vấn đề về ruột.
Phản ứng dị ứng: Một số người có thể bị dị ứng với các thành phần có trong thực phẩm bổ sung enzyme, dẫn đến các triệu chứng như phát ban, sưng hoặc khó thở.

Khi nào nên gặp bác sĩ chăm sóc sức khỏe

Nếu gặp phải các triệu chứng tiêu hóa kéo dài hoặc nghiêm trọng như đau bụng, tiêu chảy kéo dài, giảm cân đột ngột, hoặc cảm giác mệt mỏi liên tục, bệnh nhân nên gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị. Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm để kiểm tra tình trạng thiếu hụt enzyme tiêu hóa và đưa ra phương pháp điều trị thích hợp.

Thăm khám bác sĩ ngay khi có triệu chứng bất thường

Enzyme tiêu hóa nói chung là an toàn, nhưng không phải là không có rủi ro. Vì vậy, chỉ nên dùng thực phẩm bổ sung enzyme tiêu hóa khi bị thiếu hụt. Hãy trao đổi với chuyên gia chăm sóc sức khỏe để nhận lời khuyên về sản phẩm bổ sung phù hợp nhất.

Kết luận

Enzyme tiêu hóa đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ cơ thể tiêu hóa và hấp thụ các chất dinh dưỡng. Việc bổ sung enzyme tiêu hóa thông qua chế độ ăn uống và thực phẩm bổ sung có thể giúp cải thiện chức năng tiêu hóa, đặc biệt là khi cơ thể bị thiếu hụt enzyme.

Tuy nhiên, cần chú ý sử dụng đúng liều lượng và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu sử dụng thực phẩm bổ sung enzyme để tránh tác dụng phụ. Hãy duy trì chế độ ăn uống cân đối, phong phú và bổ sung enzyme từ các nguồn thực phẩm tự nhiên để hỗ trợ sức khỏe hệ tiêu hóa lâu dài.

Tài liệu tham khảo:

Digestive Enzymes and Digestive Enzyme Supplements | Johns Hopkins Medicine: https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/digestive-enzymes-and-digestive-enzyme-supplements
What Are Digestive Enzymes, and How Do They Work?: https://www.goodrx.com/well-being/gut-health/digestive-enzymes
What Are Digestive Enzymes: Foods and Supplements https://www.verywellhealth.com/what-are-digestive-enzymes-1945036
Digestive Enzyme Supplementation in Gastrointestinal Diseases – PMC https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4923703/

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả