13 cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà

Rối loạn tiêu hóa là tình trạng phổ biến có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn, tiêu chảy hoặc táo bón. Thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào thuốc tây, nhiều người hiện nay ưu tiên lựa chọn các biện pháp cải thiện tại nhà với nguyên liệu tự nhiên, đơn giản mà vẫn hiệu quả. Trong bài viết này, Mediphar USA sẽ chia sẻ những cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà dễ thực hiện, giúp bạn giảm cảm giác khó chịu nhanh chóng.

Rối loạn tiêu hóa là gì?

Rối loạn tiêu hóa là thuật ngữ mô tả các tình trạng khiến hệ tiêu hóa hoạt động không ổn định, gây cảm giác khó chịu ở vùng bụng trên hoặc dưới. Đây không phải là một bệnh cụ thể mà là tập hợp các biểu hiện liên quan đến sự mất cân bằng trong chức năng tiêu hóa, hấp thu hoặc bài tiết của đường ruột. Tình trạng này có thể xảy ra tạm thời hoặc kéo dài, tùy thuộc vào nguyên nhân và cơ địa của từng người.

Một số nguyên nhân thường gặp gồm:

• Chế độ ăn uống không khoa học: Ăn quá nhanh, ăn nhiều dầu mỡ, thực phẩm cay nóng hoặc thực phẩm chế biến sẵn.
• Căng thẳng kéo dài: Stress ảnh hưởng đến hệ thần kinh ruột, làm chậm quá trình tiêu hóa.
• Sử dụng thuốc: Kháng sinh, thuốc giảm đau NSAID hoặc thuốc điều trị bệnh mạn tính có thể ảnh hưởng tới hệ vi sinh đường ruột.
• Thói quen sinh hoạt: Thiếu ngủ, ít vận động, uống ít nước cũng là yếu tố nguy cơ.
• Bệnh lý: Một số bệnh lý liên quan đến hệ tiêu hóa như trào ngược dạ dày thực quản, hội chứng ruột kích thích… cũng có thể gây ra tình trạng đầy bụng buồn nôn kèm các triệu chứng khác.

Cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà

Phần lớn các trường hợp rối loạn tiêu hóa nhẹ là do rối loạn chức năng tạm thời, có thể cải thiện bằng cách thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và áp dụng các biện pháp hỗ trợ tại nhà. Việc điều trị sớm và đúng cách không chỉ giúp giảm triệu chứng nhanh chóng mà còn hạn chế phụ thuộc vào thuốc, đồng thời bảo vệ hệ vi sinh đường ruột về lâu dài.

Gừng giúp giảm buồn nôn do rối loạn tiêu hóa

Gừng là một thảo dược truyền thống được sử dụng rộng rãi để điều trị các vấn đề tiêu hóa như đầy hơi, khó tiêu, buồn nôn và đau dạ dày. Theo nghiên cứu, gừng chứa các hợp chất hoạt tính sinh học như gingerol, shogaol, và zingerone, có khả năng kích thích hoạt động của hệ tiêu hóa. Những chất này giúp tăng tốc quá trình làm rỗng dạ dày, điều hòa nhu động ruột và làm dịu sự co thắt của cơ trơn đường tiêu hóa.

Ngoài ra, gừng có thể điều hòa nồng độ axit dạ dày. Khi axit dạ dày quá nhiều hoặc quá ít axit đều có thể gây ra chứng khó tiêu. Gừng giúp cân bằng điều này, nhờ đó giảm cảm giác đầy bụng và khó chịu sau ăn.

Để chữa rối loạn tiêu hóa tại nhà bằng gừng bạn có thể áp dụng các cách như:

• Uống trà gừng: Dùng gừng thái thành lát mỏng, dùng vài lát để hãm trong nước nóng khoảng 10-15 phút. Và nên uống khi còn ấm.
• Nước gừng: Nếu có thời gian, bạn có thể đun 1–2 lát gừng tươi với 1 lít nước trong 10 phút. Sau đó thêm chanh hoặc mật ong nếu muốn.
• Kẹo gừng: Nếu thường xuyên bị vấn đề về tiêu hóa, bạn có thể chuẩn bị sẵn vài viên kẹo gừng để ngậm khi có triệu chứng đầy bụng buồn nôn xảy ra.

Lưu ý: Không dùng cho người nhạy cảm với gừng và không dùng quá 4 gram gừng mỗi ngày, vì dùng quá liều có thể gây ra các tác dụng phụ như: đầy hơi, ợ nóng, rát họng.

Trà bạc hà giúp làm dịu dạ dày

Bạc hà là một loại thảo dược dễ tìm, được dùng nhiều trong y học cổ truyền và hiện đại, đặc biệt hiệu quả trong việc làm dịu các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như buồn nôn, đầy hơi và khó tiêu.

Theo các nghiên cứu, tinh dầu bạc hà chứa các hoạt chất chính như menthol có tác dụng giãn cơ trơn đường tiêu hóa, từ đó giảm co thắt và đau bụng, đặc biệt hiệu quả với hội chứng ruột kích thích (IBS) và chứng khó tiêu chức năng.

Cách dùng bạc hà hỗ trợ chữa rối loạn tiêu hóa:

• Trà bạc hà: Uống 1 tách sau bữa ăn giúp thư giãn dạ dày và giảm cảm giác đầy bụng. Bạn có thể dùng bạc hà tươi, hoặc phơi khô lá bạc hà để hãm trà.
• Kẹo ngậm bạc hà: Tiện lợi để sử dụng sau bữa ăn khi di chuyển không có thời gian pha trà bạc hà.

Lưu ý: Nếu bạn bị đầy bụng buồn nôn do trào ngược dạ dày – thực quản hoặc bị loét dạ dày thì không nên dùng bạc hà. Do bạc hà có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới, khiến axit dạ dày trào ngược lên thực quản và làm triệu chứng nặng hơn.

>>> Xem ngay 12 bài thuốc dân gian chữa đầy hơi chướng bụng khó tiêu tại nhà

Trà hoa cúc làm giảm khó tiêu

Trà hoa cúc không chỉ nổi tiếng với khả năng thư giãn và hỗ trợ giấc ngủ, mà còn có tác dụng làm dịu hệ tiêu hóa. Nhờ chứa hoạt chất apigenin là một flavonoid có đặc tính chống viêm và chống co thắt, hoa cúc giúp giảm đau bụng, đầy hơi và khó tiêu bằng cách giảm tiết axit dạ dày và làm dịu niêm mạc ruột.

Ngoài ra, hoa cúc còn có khả năng làm giảm căng thẳng, là một trong những yếu tố thường góp phần gây rối loạn tiêu hóa, đặc biệt ở những người có hội chứng ruột kích thích hoặc chứng khó tiêu chức năng.

Cách dùng trà hoa cúc hỗ trợ tiêu hóa:

• Hãm trà: Hãm 1–2 túi trà hoa cúc, hoặc khoảng 30-50g hoa cúc pha cùng 200ml nước sôi khoảng 10 phút. Có thể thêm mật ong nếu thích vị ngọt dịu. Uống khi còn ấm, sau bữa ăn hoặc khi có cảm giác đầy bụng.

Lưu ý: Trà hoa cúc có thể tăng nguy cơ chảy máu nếu dùng chung với thuốc chống đông máu, do apigenin có tính chất tương tự chất chống đông. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ nếu đang điều trị bằng thuốc có tác dụng làm loãng máu.

Giấm táo kích thích tăng axit dạ dày

Khi biết chính xác nguyên nhân gây đầy bụng buồn nôn, khó tiêu là do nguyên nhân thiếu axit dạ dày bạn có thể sử dụng giấm táo để hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn. Đối với giấm táo chưa tiệt trùng chứa axit axetic, một hợp chất giúp kích thích cơ thể tăng tiết axit dạ dày, hỗ trợ quá trình tiêu hóa diễn ra hiệu quả hơn.

Cách dùng giấm táo hỗ trợ tiêu hóa:

• Pha 1–2 thìa cà phê giấm táo nguyên chất với 1 cốc nước ấm.
• Uống trước bữa ăn khoảng 30 phút để phòng ngừa khó tiêu, hoặc uống ngay khi có dấu hiệu đầy bụng để làm dịu nhanh.

Lưu ý:

Không uống giấm táo nguyên chất chưa pha loãng vì có thể gây:

• Mòn men răng
• Buồn nôn
• Rát cổ họng
• Hạ đường huyết (đặc biệt ở người đang dùng thuốc tiểu đường)

Hiện nay, giấm táo được xem là một biện pháp hỗ trợ tiêu hóa đơn giản tại nhà, nhưng cần thêm nghiên cứu lâm sàng để xác nhận hiệu quả lâu dài.

Hạt thì làm giảm co thắt sau khi ăn

Hạt thì là là thảo dược có đặc tính chống co thắt, giúp giảm các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như đầy hơi, buồn nôn, co thắt và đau bụng sau ăn. Nhờ chứa các hoạt chất như anethole, fenchone và estragole, hạt thì là giúp giãn cơ trơn đường tiêu hóa, hỗ trợ làm dịu dạ dày và cải thiện chức năng tiêu hóa tự nhiên.

Cách dùng hạt thì là hỗ trợ tiêu hóa:

• Trà thì là: Đun sôi 1/2 thìa cà phê hạt thì là giã nhẹ với 1 cốc nước trong 10 phút để làm trà thì là. Nên uống sau bữa ăn hoặc khi có dấu hiệu khó tiêu.
• Nhai trực tiếp: Nhai trực tiếp hạt thì là sau ăn để kích thích tiêu hóa trong trường hợp bạn ăn một số thực phẩm gây khó tiêu cáo.

Lưu ý: Mặc dù hạt thì là được dùng phổ biến, nhưng phần lớn nghiên cứu về tác dụng tiêu hóa của thì là vẫn chủ yếu dựa trên mô hình động vật. Cần thêm nghiên cứu trên người để khẳng định hiệu quả. Cho nên nếu bạn có cơ địa nhạy cảm, nên cân nhắc trước khi sử dụng thì lạ.

Một số tác dụng phụ có thể gặp khi dùng quá nhiều thì là như sau:

• Buồn nôn
• Nôn ói
• Nhạy cảm với ánh nắng

Rễ cam thảo hỗ trợ giảm viêm, cải thiện hệ tiêu hóa

Rễ cam thảo là một vị thuốc cổ truyền được sử dụng để hỗ trợ điều trị các vấn đề rối loạn tiêu hóa. Nghiên cứu cho thấy, cam thảo có chứa hoạt chất chính là glycyrrhizin, có tác dụng chống viêm, giúp làm dịu niêm mạc đường tiêu hóa, đặc biệt hiệu quả trong các trường hợp rối loạn tiêu hóa do viêm loét dạ dày, khó tiêu, ợ nóng hoặc rối loạn tiêu hóa do căng thẳng.

Cách sử dụng cam thảo hỗ trợ hệ tiêu hóa:

• Nhai trực tiếp: Nhai một lượng nhỏ rễ cam thảo tươi hoặc khô để giảm nhanh cảm giác khó chịu.
• Hãm trà cam thảo: Thêm vài lát cam thảo vào nước sôi, đun trong 5–10 phút rồi uống khi còn ấm.

Lưu ý:

• Dù có lợi cho tiêu hóa, sử dụng cam thảo quá liều có thể gây mất cân bằng điện giải (natri – kali), dẫn đến tăng huyết áp hoặc giữ nước.
• Không nên tiêu thụ quá 100 mg glycyrrhizin/ngày – tương đương khoảng 60–70 g cam thảo tươi.
• Không dùng cho người có cơ địa nhạy cảm với rễ cam thảo.

Nước chanh hỗ trợ tiêu hóa, cân bằng axit dạ dày

Nước chanh ấm là một biện pháp tự nhiên đơn giản giúp hỗ trợ tiêu hóa nhờ vào tác dụng kiềm hóa nhẹ, có khả năng trung hòa lượng axit dư trong dạ dày, là một nguyên nhân phổ biến gây ra khó tiêu và ợ nóng. Các nghiên cứu trên động vật cho thấy nước chanh có thể điều hòa môi trường pH dạ dày và thúc đẩy hoạt động tiêu hóa.

Ngoài ra, chanh còn là nguồn cung cấp vitamin C dồi dào, giúp tăng cường miễn dịch, hỗ trợ hấp thu sắt và có vai trò gián tiếp trong việc cải thiện quá trình trao đổi chất.

Cách dùng nước chanh hỗ trợ tiêu hóa:

• Uống nước chanh pha loãng: Pha 1 muỗng canh nước cốt chanh vào 1 ly nước ấm hoặc nóng, uống trước bữa ăn vài phút để kích thích tiêu hóa và giảm cảm giác đầy bụng.

Lưu ý:

• Dùng quá nhiều nước chanh, đặc biệt là khi uống đậm đặc hoặc thường xuyên, có thể gây mòn men răng và tiểu nhiều.
• Nên súc miệng bằng nước lọc sau khi uống để bảo vệ răng miệng.

Baking soda hỗ trợ giảm đầy bụng nhanh

Baking soda là một chất kiềm nhẹ có khả năng trung hòa nhanh axit dạ dày, giúp giảm nhanh các triệu chứng khó tiêu, đầy bụng và ợ hơi sau bữa ăn. Khi được pha loãng và uống, baking soda phản ứng với axit dạ dày trung hòa lượng axit dư thừa trong dạ dày, giúp làm dịu cảm giác đầy bụng nhanh chóng.

Cách dùng baking soda hỗ trợ tiêu hóa: Pha 1/2 thìa cà phê baking soda với khoảng 120 ml nước ấm, uống sau ăn khi có cảm giác khó chịu.

Tác dụng phụ: Baking soda nhìn chung là an toàn nếu dùng đúng liều. Tuy nhiên, dùng quá nhiều hoặc quá thường xuyên có thể gây ra các tác dụng phụ như:

• Táo bón hoặc tiêu chảy
• Buồn nôn, nôn
• Cáu gắt, mệt mỏi
• Chuột rút hoặc co cơ nhẹ (do rối loạn điện giải)

Lưu ý: Không uống liều lặp lại trong vòng ít nhất 2 giờ. Người lớn không nên uống quá 7 lần 1/2 thìa cà phê/ngày, và người trên 60 tuổi chỉ nên dùng tối đa 3 lần/ngày. Và không dùng baking soda cho trẻ em.

Chườm ấm làm dịu cơn đau

Chườm ấm vùng bụng bằng túi chườm nóng hoặc chai nước ấm có thể giúp giảm đau bụng, co thắt và buồn nôn do rối loạn tiêu hóa. Nhiệt độ ấm giúp thư giãn cơ trơn, kích thích tuần hoàn máu và làm dịu cảm giác khó chịu vùng bụng. Phương pháp này đặc biệt hiệu quả khi bị bụng sôi hoặc đầy hơi kèm căng tức.

Cách dùng túi chườm ấm:

• Đặt túi chườm ấm lên bụng trong khoảng 15–20 phút, khi đang nằm hoặc nghỉ ngơi.
• Có thể lặp lại vài lần trong ngày nếu cần.

Lưu ý:

• Không nên chườm quá lâu hoặc để nhiệt độ quá cao, vì có thể gây kích ứng hoặc bỏng da nhẹ.
• Luôn lót một lớp vải mỏng giữa da và túi chườm để bảo vệ vùng bụng.

Chế độ ăn BRAT tốt cho dạ dày nhạy cảm

BRAT là viết tắt của 4 loại thực phẩm đơn giản:

• Banana (chuối)
• Rice (cơm trắng)
• Applesauce (sốt táo)
• Toast (bánh mì nướng)

Đây là chế độ ăn nhạt, dễ tiêu, chứa ít chất xơ nhưng có tính kết dính cao, giúp làm dịu dạ dày, giảm buồn nôn và tiêu chảy. Ngoài ra, các thực phẩm trong chế độ này không chứa muối hay gia vị, nên không gây kích ứng thêm cho hệ tiêu hóa.

Chế độ ăn BRAT thường được áp dụng khi bạn không muốn ăn nhưng vẫn cần nạp năng lượng mà không làm nặng thêm tình trạng tiêu hóa.

Bổ sung men vi sinh từ thực phẩm

Men vi sinh là các vi sinh vật sống có lợi, giúp duy trì và khôi phục sự cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Chúng hỗ trợ cải thiện tiêu hóa, tăng cường hệ miễn dịch và giảm các triệu chứng như đầy hơi, tiêu chảy, táo bón.

Các chủng phổ biến như Lactobacillus và Bifidobacterium đã được nghiên cứu rộng rãi và cho thấy hiệu quả trong việc giảm triệu chứng của hội chứng ruột kích thích, viêm ruột và rối loạn tiêu hóa liên quan đến kháng sinh.

• Sữa chua: Chứa vi khuẩn Lactobacillus và Bifidobacterium, giúp cải thiện tiêu hóa và tăng cường hệ miễn dịch.
• Kefir: Một loại sữa lên men chứa nhiều chủng lợi khuẩn, hỗ trợ tiêu hóa và có thể giúp giảm táo bón.
• Kim chi, dưa cải: Thực phẩm lên men từ rau củ, giàu vi khuẩn có lợi cho đường ruột.
• Miso: Tương đậu nành lên men, cung cấp men vi sinh và các dưỡng chất khác.
• Thực phẩm chứa enzyme tiêu hóa tự nhiên

Lưu ý:

• Việc tiêu thụ đều đặn các thực phẩm chứa men vi sinh có thể giúp duy trì hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh. Tuy nhiên tùy vào loại thực phẩm, bạn nên sử dụng theo liều lượng khuyến cáo, tránh lạm dụng chẳng hạn như chỉ nên ăn 1-2 hủ sữa chua mỗi ngày và có thể ưu tiên sữa chua ít đường.
• Tránh dùng men vi sinh ngay sau khi dùng kháng sinh, vì thuốc có thể làm giảm hiệu quả của lợi khuẩn. Nên uống cách nhau ít nhất 2 giờ.

Bổ sung thực phẩm chứa enzyme tự nhiên

Nếu rối loạn tiêu hóa bắt nguồn từ việc thiếu hụt enzyme tiêu hóa thường gặp ở người lớn tuổi, người ăn uống không điều độ hoặc sau điều trị kháng sinh kéo dài, bạn có thể bổ sung enzyme tự nhiên qua thực phẩm để hỗ trợ quá trình phân giải thức ăn.

Một số thực phẩm giàu enzyme tiêu hóa bao gồm:

• Đu đủ chứa papain là một enzyme phân giải protein thành peptide và axit amin, giúp giảm cảm giác đầy bụng sau bữa ăn nhiều đạm.
• Dứa chứa bromelain là một nhóm enzyme protease có đặc tính chống viêm, hỗ trợ tiêu hóa và giảm kích ứng đường ruột.
• Gừng tươi chứa zingibain, giúp kích thích tiết enzyme tiêu hóa và thúc đẩy nhu động ruột.
• Chuối chứa enzyme amylase và maltase giúp phân giải carbohydrate phức tạp và đường mạch nha, hỗ trợ tiêu hóa tinh bột hiệu quả.

Ngoài ra, trong những trường hợp thiếu hụt enzyme tiêu hóa, bác sĩ hoặc dược sĩ có thể kê thêm các sản phẩm bổ sung enzyme dưới dạng thực phẩm hỗ trợ. Ví dụ như men tiêu hóa Menpeptine – một sản phẩm chứa enzyme tiêu hóa được dùng phổ biến nhằm hỗ trợ phân giải thức ăn, giảm đầy hơi, khó tiêu và giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn.

Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

• Thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong việc cải thiện và ngăn ngừa rối loạn tiêu hóa. Dưới đây là những thay đổi đơn giản nhưng hiệu quả bạn có thể áp dụng tại nhà:
• Ăn chậm, nhai kỹ: Giúp giảm áp lực lên dạ dày, hỗ trợ enzyme tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn và giảm nguy cơ đầy bụng, khó tiêu.
• Tránh ăn trước khi nằm: Không nên ăn trong vòng 2–3 giờ trước khi ngủ, vì dễ gây trào ngược axit và khó tiêu.
• Giảm căng thẳng: Căng thẳng có thể làm rối loạn nhu động ruột và gây ra các triệu chứng như đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón. Thực hành thiền, yoga, hít thở sâu hoặc đi bộ nhẹ nhàng giúp hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.
• Hạn chế thực phẩm kích thích: Tránh dùng caffeine, rượu, đồ chiên rán, thực phẩm cay và nhiều chất béo, vì chúng có thể gây kích ứng niêm mạc tiêu hóa và làm nặng thêm các triệu chứng.

Lưu ý khi chữa rối loạn tiêu hóa tại nhà

Khi áp dụng các biện pháp cải thiện rối loạn tiêu hóa tại nhà, bạn cần chú ý một số điểm sau để đảm bảo an toàn và hiệu quả:

• Các loại nguyên liệu khô như: cam thảo, gừng khô, trà thảo mộc… cần được bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Tuyệt đối không sử dụng sản phẩm đã mốc hoặc có mùi lạ để phòng ngừa ngộ độc và ảnh hưởng đến tiêu hóa.
• Các nguyên liệu tươi như: gừng, bạc hà, đu đủ, dứa…, cần sơ chế sạch sẽ, rửa kỹ dưới nước và dùng ngay trong ngày để đảm bảo chất lượng và vệ sinh.
• Các biện pháp tại nhà chỉ phù hợp với trường hợp triệu chứng nhẹ, mới khởi phát. Nếu tình trạng không cải thiện sau vài ngày, hoặc xuất hiện các dấu hiệu như đau bụng dữ dội, tiêu chảy kéo dài, chán ăn, sụt cân không rõ lý do… bạn cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị đúng nguyên nhân.

Như vậy rối loạn tiêu hóa là tình trạng phổ biến, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và cải thiện tại nhà nếu được xử lý đúng cách ngay từ đầu. Qua bài viết, Mediphar USA hy vọng đã giúp bạn có thêm thông tin về các biện pháp có thể áp dụng tại nhà để giảm triệu chứng khó chịu do rối loạn tiêu hóa gây nên. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng các biện pháp tại nhà chỉ phù hợp với triệu chứng nhẹ và tạm thời. Nếu tình trạng kéo dài, không cải thiện hoặc kèm theo các dấu hiệu nghiêm trọng, bạn nên chủ động thăm khám y tế để được chẩn đoán và điều trị đúng nguyên nhân.

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả