Hệ tiêu hoá
Gan – Mật
Ho – Long đờm
Xương khớp
Sắc đẹp
Vitamin & khoáng chất
Tuần hoàn & Tim mạch
Mắt
Nội tiết – Sinh lý
Vật tư y tế
Mua Menpeptine
Cholesterol là một chất hóa học quan trọng trong cơ thể, là nhân tố quan trọng liên quan đến một số bệnh lý chuyển hóa. Trong bài viết này, Mediphar USA sẽ cung cấp cho bạn đọc mọi thông tin cần thiết về cholesterol: từ vai trò thiết yếu đến tác động của nó đối với cơ thể.
Với kinh nghiệm phân phối nhiều sản phẩm bổ sung trên phạm vi toàn quốc và sứ mệnh chăm sóc sức khỏe cộng đồng, chúng tôi cam kết mang đến nguồn thông tin chính thống, chính xác, giúp bạn hiểu rõ hơn và đưa ra những lựa chọn tốt nhất cho sức khỏe của mình.
Cholesterol là gì?
Cholesterol là một loại chất béo (lipid) thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng trong cơ thể. Lipid là những chất không hòa tan trong nước, vì vậy chúng không tan rã trong máu mà di chuyển qua dòng máu để đến các cơ quan trong cơ thể cần đến chúng.
Gan của bạn tự sản xuất đủ lượng cholesterol để đáp ứng nhu cầu của cơ thể. Tuy nhiên, cholesterol cũng có thể được hấp thụ thêm từ các loại thực phẩm hàng ngày. Cơ thể có cơ chế riêng để loại bỏ lượng cholesterol dư thừa, nhưng đôi khi cơ chế này hoạt động không hiệu quả hoặc bị quá tải. Điều này sẽ dẫn đến kết quả là lượng cholesterol dư thừa sẽ lưu thông trong máu, và đây chính là lúc các vấn đề sức khỏe có thể xuất hiện.
Bản thân cholesterol không phải là xấu, và thực tế thì nó rất cần thiết để duy trì sự sống. Nhưng khi lượng cholesterol quá nhiều, nó có thể gây hại. Vì vậy, việc tìm hiểu về cholesterol – bao gồm vai trò, các loại cholesterol, và cách nó ảnh hưởng đến cơ thể – là rất quan trọng. Sự hiểu biết này giúp bạn nhận thức rõ tại sao cơ thể cần cholesterol, nhưng không được để nó vượt quá mức cho phép. Đồng thời, bạn cũng sẽ hiểu ý nghĩa của các chỉ số cholesterol và cách giảm thiểu nếu cần thiết để bảo vệ cho sức khỏe của mình.
3 vai trò của cholesterol đối với cơ thể
Cholesterol đóng vai trò quan trọng trong nhiều quá trình thiết yếu của cơ thể, bao gồm:
- Bảo vệ tế bào: Cholesterol góp phần hình thành màng bảo vệ quanh tế bào, giúp kiểm soát những gì có thể đi vào hoặc ra khỏi tế bào, đảm bảo hoạt động ổn định của các tế bào trong cơ thể.
- Hỗ trợ tiêu hóa: Cholesterol giúp gan sản xuất mật – đây là một thành phần cần thiết để tiêu hóa thức ăn, đặc biệt là các chất béo.
- Sản xuất hormone và vitamin D: Cholesterol là nguyên liệu quan trọng để cơ thể tạo ra một số loại hormone, bao gồm hormone sinh dục, và hỗ trợ sản xuất vitamin D, một yếu tố quan trọng giúp duy trì sức khỏe xương và hệ miễn dịch.
Phân loại cholesterol
Cơ thể chứa nhiều loại cholesterol khác nhau, chúng thường được liệt kê trên kết quả xét nghiệm mỡ máu. Việc hiểu rõ công dụng và ý nghĩa từng loại cholesterol sẽ giúp bạn dễ dàng trao đổi với bác sĩ về tình trạng của mình.
LDL (Low-Density Lipoprotein)
LDL là các lipoprotein có mật độ thấp, chủ yếu chứa cholesterol, được vận chuyển đến các tế bào trong cơ thể. Mặc dù LDL cần thiết cho hoạt động của cơ thể, nhưng chúng được gọi là “cholesterol xấu” khi có quá nhiều trong máu.
Khi dư thừa, LDL kết hợp với các chất khác, tạo thành các mảng bám (plaque) trên thành động mạch. Sự tích tụ này gọi là xơ vữa động mạch (atherosclerosis), làm tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ và nhiều bệnh lý khác.
Mức LDL lý tưởng:
- Với người trưởng thành khỏe mạnh: dưới 100 mg/dL.
- Nếu có tiền sử xơ vữa động mạch: dưới 70 mg/dL.
HDL (High-Density Lipoprotein)
HDL là các lipoprotein có mật độ cao và chủ yếu chứa protein. HDL được coi là “cholesterol tốt” vì nó giúp loại bỏ cholesterol dư thừa khỏi máu, vận chuyển chúng về gan để xử lý và đào thải – quá trình này được gọi là vận chuyển ngược cholesterol. Đây chính là điều quan trọng, việc giữ sự cân bằng giữa HDL và LDL là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe tim mạch của bạn.
Mức HDL lý tưởng:
- Nam giới và người được chỉ định giới tính nam khi sinh (AMAB): ít nhất 40 mg/dL.
- Nữ giới và người được chỉ định giới tính nữ khi sinh (AFAB): ít nhất 50 mg/dL.
- Lý tương nhất cho tất cả người trưởng thành: trên 60 mg/dL, điều này có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
VLDL (Very Low-Density Lipoprotein)
VLDL là các lipoprotein có mật độ rất thấp, chúng chứa triglyceride và cholesterol, với hàm lượng protein thấp. Giống như LDL, VLDL cũng được coi là “cholesterol xấu“ vì có thể góp phần hình thành mảng bám trên động mạch, gây nguy cơ bệnh tim mạch.
3 yếu tố gây gia tăng cholesterol
Cholesterol cao thường xuất phát từ lối sống không lành mạnh, nhưng cũng có thể do di truyền hoặc các yếu tố y tế khác. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:
Lối sống không lành mạnh
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn nhiều thực phẩm chứa chất béo bão hòa có thể làm tăng cholesterol xấu (LDL). Các loại thực phẩm giàu chất béo bão hòa bao gồm: thịt đỏ, các sản phẩm từ sữa như bơ, phô mai; sô-cô-la; đồ chiên rán và thực phẩm được chế biến sẵn.
- Thiếu vận động: Ngồi nhiều và ít hoạt động thể chất có thể làm giảm HDL, khiến cơ thể khó loại bỏ cholesterol xấu khỏi máu.
- Hút thuốc lá: Hút thuốc làm giảm HDL cholesterol, đặc biệt ở phụ nữ, đồng thời tăng LDL cholesterol, làm tổn thương thêm sức khỏe tim mạch.
- Căng thẳng: Stress có thể làm tăng mức độ của một số hormone như corticosteroid, kích thích cơ thể sản xuất nhiều cholesterol hơn.
- Uống quá nhiều rượu: Tiêu thụ quá nhiều rượu bia có thể làm tăng tổng lượng cholesterol trong máu.
Yếu tố di truyền
Một số người có cholesterol cao do di truyền, điển hình như bệnh tăng cholesterol máu gia đình (Familial Hypercholesterolemia – FH). Đây là tình trạng di truyền khiến lượng cholesterol trong máu rất cao ngay từ khi còn trẻ.
Các bệnh lý và việc sử dụng thuốc men
Một số bệnh như tiểu đường, suy giáp hoặc hội chứng thận hư có thể làm tăng LDL hoặc giảm HDL cholesterol.
Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc ức chế beta (beta-blockers), thuốc lợi tiểu, hoặc corticosteroid, cũng có thể ảnh hưởng đến mức cholesterol trong cơ thể.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ cholesterol cao
Nguy cơ cholesterol cao có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm tuổi tác, giới tính, di truyền, bệnh lý nền, thuốc men, chủng tộc và cân nặng:
- Tuổi tác là một yếu tố quan trọng vì mức cholesterol có xu hướng tăng dần theo thời gian. Mặc dù tình trạng này phổ biến hơn ở người lớn tuổi, nhưng trẻ em và thanh thiếu niên cũng có thể gặp vấn đề về cholesterol cao, mặc dù ít xảy ra hơn.
- Giới tính cũng ảnh hưởng đến nguy cơ này. Từ 20 đến 39 tuổi, nam giới có nguy cơ cholesterol toàn phần cao hơn so với phụ nữ. Tuy nhiên, sau thời kỳ mãn kinh, nguy cơ ở phụ nữ tăng lên đáng kể do sự suy giảm hormone nữ, là tác nhân vốn có vai trò bảo vệ cơ thể khỏi gia tăng hàm lượng cholesterol.
- Yếu tố di truyền đóng vai trò không nhỏ khi cholesterol cao có thể di truyền trong gia đình. Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh này, nguy cơ của bạn cũng sẽ cao hơn.
- Một số bệnh lý nền cũng làm tăng nguy cơ cholesterol cao, chẳng hạn như tiểu đường, bệnh thận mạn, HIV hoặc lupus. Ngoài ra, một số loại thuốc cũng có thể tác động đến mức cholesterol, chẳng hạn như steroid, thuốc để hóa trị, thuốc chống thải ghép sau cấy ghép nội tạng, thuốc điều trị một số bệnh tim hoặc thậm chí thuốc trị mụn.
- Chủng tộc và sắc tộc là một yếu tố khác cần lưu ý. Ví dụ, người Mỹ gốc Á thường có mức LDL cholesterol cao hơn các nhóm khác, trong khi người da trắng không gốc Tây Ban Nha có khả năng bị cholesterol toàn phần cao hơn.
Cuối cùng, cân nặng là một yếu tố quan trọng. Thừa cân hoặc béo phì làm tăng mức cholesterol trong cơ thể, khiến nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến cholesterol cao tăng lên.
5 cách tự nhiên để giữ cholesterol trong cơ thể ổn định
Việc điều chỉnh lối sống có thể giúp kiểm soát mức cholesterol hiệu quả và cải thiện sức khỏe tim mạch. Dưới đây là những biện pháp quan trọng bạn có thể thực hiện:
Thay đổi chế độ ăn uống để tốt cho tim mạch
Một vài thay đổi nhỏ trong chế độ ăn có thể giảm cholesterol xấu (LDL) và cải thiện sức khỏe tổng thể:
- Hạn chế chất béo bão hòa: Loại chất này có nhiều trong thịt đỏ và các sản phẩm từ sữa nguyên kem. Ăn ít chất béo bão hòa có thể giúp giảm mức LDL cholesterol.
- Loại bỏ chất béo chuyển hóa (trans fat): Thường có trong bánh quy, bánh ngọt và các sản phẩm chế biến sẵn, chất béo chuyển hóa làm tăng tổng lượng cholesterol trong máu.
- Bổ sung thực phẩm giàu omega-3: Mặc dù omega-3 không giảm LDL, nhưng chúng mang lại nhiều lợi ích cho tim mạch như giảm huyết áp. Các nguồn thực phẩm tốt bao gồm cá hồi, cá thu, cá trích, quả óc chó và hạt lanh.
- Tăng cường chất xơ hòa tan: Chất xơ hòa tan giúp giảm hấp thu cholesterol vào máu. Bạn có thể tìm thấy chất xơ này trong bột yến mạch, đậu đỏ, bắp cải Brussels, táo và lê.
- Bổ sung whey protein: Có trong các sản phẩm từ sữa, whey protein được chứng minh giúp giảm LDL cholesterol, tổng lượng cholesterol và cả huyết áp.
Tăng cường vận động hàng ngày
Tập thể dục đều đặn giúp cải thiện mức cholesterol tốt (HDL). Hoạt động thể chất vừa phải, ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 lần mỗi tuần hoặc 20 phút hoạt động mạnh 3 lần mỗi tuần, sẽ mang lại hiệu quả rõ rệt.
Bạn có thể bắt đầu từ những hoạt động đơn giản như đi bộ nhanh vào giờ nghỉ trưa, đi xe đạp đến nơi làm việc hoặc tham gia các môn thể thao yêu thích.
Bỏ thuốc lá
Ngừng hút thuốc mang lại nhiều lợi ích cho cholesterol và sức khỏe tim mạch:
- Trong vòng 20 phút sau khi bỏ thuốc, huyết áp và nhịp tim sẽ trở lại bình thường.
- Sau 3 tháng, tuần hoàn máu và chức năng phổi được cải thiện.
- Sau 1 năm, nguy cơ mắc bệnh tim mạch giảm một nửa so với người hút thuốc.
Giảm cân
Thừa cân hoặc béo phì là nguyên nhân chính dẫn đến cholesterol cao. Những thay đổi nhỏ có thể tạo ra sự khác biệt lớn, như thay nước ngọt bằng nước lọc, ăn bắp rang không dầu thay vì đồ chiên hoặc chọn các món ngọt ít chất béo như thạch trái cây.
Hãy tận dụng cơ hội để tăng cường vận động trong ngày, chẳng hạn như đi cầu thang bộ thay vì thang máy, đỗ xe xa hơn một chút, hoặc đứng dậy đi lại trong giờ nghỉ.
Hạn chế uống rượu
Mặc dù uống rượu vừa phải có thể tăng HDL cholesterol, nhưng lợi ích không đủ lớn để khuyến khích uống rượu nếu bạn không có thói quen này. Đối với người khỏe mạnh, mức uống hợp lý là:
- Tối đa 1 ly mỗi ngày đối với phụ nữ và nam giới trên 65 tuổi.
- Tối đa 2 ly mỗi ngày đối với nam giới dưới 65 tuổi.
Lạm dụng rượu có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như huyết áp cao, suy tim và đột quỵ.
Cán cân cholesterol là một sự cân bằng cần được thiết lập và duy trì vì một cơ thể khỏe mạnh. Cholesterol tuy đóng vai trò lớn cho việc duy trì các hoạt động tự nhiên của cơ thể. Tuy nhiên, ông bà ta luôn thường nói “cái gì nhiều quá cũng không tốt”. Vì vậy, mong rằng qua bài viết này, bạn đọc đã có một cái nhìn tổng quát về cholesterol, phân biệt được các loại cholesterol trong cơ thể cũng như cách để giảm thiểu tình trạng dư thừa cholesterol không mong muốn. Đừng quên tiếp tục theo dõi Mediphar USA để được cập nhật các thông tin y khoa nhanh chóng, đầy đủ và chính xác nhất nhé!
Tài liệu tham khảo:
- What is Cholesterol?: https://my.clevelandclinic.org/health/articles/23922-what-is-cholesterol
- Cholesterol: https://medlineplus.gov/cholesterol.html
- Top 5 lifestyle changes to improve your cholesterol: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/high-blood-cholesterol/in-depth/reduce-cholesterol/art-20045935
Dược sĩ Phạm Cao Hà
Đã kiểm duyệt nội dung
Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.
Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.
