Đau mắt đỏ: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị

Tình trạng đau mắt đỏ (viêm kết mạc) là một vấn đề về mắt rất phổ biến, không chỉ gây khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt mà còn gây lo lắng về khả năng lây lan trong cộng đồng. Việc tìm hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh, từ nhiễm virus, vi khuẩn đến các phản ứng dị ứng, có vai trò then chốt trong việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Đau mắt đỏ là bệnh gì?

Đau mắt đỏ (hay còn gọi là viêm kết mạc) là tình trạng viêm nhiễm lớp màng trong suốt bao phủ bề mặt nhãn cầu và kết mạc mi. Bệnh đau mắt đỏ thường xuất phát từ nguyên nhân nhiễm virus hoặc vi khuẩn. Bên cạnh đó, các phản ứng dị ứng với tác nhân môi trường cũng có thể gây ra bệnh. Bệnh thường được phân loại dựa trên nguyên nhân gây bệnh, chủ yếu bao gồm ba nhóm chính: đau mắt đỏ do virus, đau mắt đỏ do vi khuẩn và đau mắt đỏ do dị ứng. 

Dấu hiệu đau mắt đỏ?

Các triệu chứng đau mắt đỏ rất đa dạng và dễ nhận biết:

• Người bệnh thường cảm thấy mắt cộm, đau rát như có cát trong mắt, kèm theo đó là tình trạng chảy nước mắt liên tục và đổ ghèn nhiều. 
• Đặc biệt, sau khi ngủ dậy, ghèn mắt có thể làm dính chặt hai mi mắt, gây khó khăn khi mở mắt. 
• Mi mắt có thể sưng nhẹ, hơi đau, và vùng kết mạc xung quanh mắt trở nên sưng phù và đỏ ửng. 
• Bệnh thường bắt đầu ở một mắt, sau đó lan sang mắt còn lại trong vài ngày. 
• Một số trường hợp, đặc biệt là ở trẻ em, có thể kèm theo các triệu chứng như ho, sốt nhẹ, và nổi hạch ở trước tai. 
• Trong những tình huống nghiêm trọng, đau mắt đỏ có thể gây tổn thương giác mạc, dẫn đến giảm thị lực.

Nguyên nhân gây đau mắt đỏ?

Sở dĩ bệnh đau mắt đỏ rất phổ biến là do các tác nhân gây bệnh từ virus và vi khuẩn có khả năng lây lan rất nhanh chóng qua tiếp xúc trực tiếp, giọt bắn đường hô hấp, hoặc qua các vật dụng cá nhân bị nhiễm mầm bệnh. Đặc biệt, môi trường tập thể như trường học, nhà trẻ, nơi có mật độ người cao và sự tiếp xúc gần gũi, càng tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh dễ dàng bùng phát và lây lan rộng rãi.

Bệnh đau mắt đỏ lây qua đường nào?

Đau mắt đỏ là bệnh lý có thể lây nhiễm từ người sang người qua 3 con đường chính là: nước bọt và hơi thở, lây trực tiếp qua tiếp xúc giữa tay và mắt và lây qua quan hệ vợ chồng. Virus và vi khuẩn gây bệnh đau mắt đỏ có thể tồn tại ngoài môi trường khoảng 2 ngày, do đó bệnh thường có khả năng lây nhiễm cao, dễ bùng thành dịch. 

Các con đường lây nhiễm chính

Về con đường lây nhiễm chính, bệnh có thể lây nhiễm thông qua đường hô hấp, khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, các giọt bắn chứa virus hoặc vi khuẩn sẽ phát tán ra môi trường và xâm nhập vào mắt người khác. Bên cạnh đó, việc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mắt người bệnh, như ghèn hoặc nước mắt, cũng là một con đường lây nhiễm quan trọng. 

Lây nhiễm gián tiếp qua vật dụng cá nhân

Đối với con đường gián tiếp, bệnh lây lan qua việc sử dụng chung các vật dụng cá nhân bị nhiễm mầm bệnh. Ví dụ, khăn mặt, khăn tắm, cốc uống nước, hoặc thậm chí tay nắm cửa nếu bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn gây đau mắt đỏ, đều có thể trở thành nguồn lây bệnh. 

Đặc biệt, việc dụi mắt bằng tay chưa rửa sạch rồi chạm vào đồ vật xung quanh cũng góp phần phát tán mầm bệnh. Trong môi trường gia đình, nhà trẻ hoặc những nơi công cộng, việc dùng chung đồ dùng sinh hoạt càng làm tăng nguy cơ lây nhiễm bệnh đau mắt đỏ một cách nhanh chóng.

Phân biệt giữa đau mắt đỏ do virus và do dị ứng

Để phân biệt đau mắt đỏ do virus và do dị ứng, chúng ta có thể dựa vào một số đặc điểm sau:

Đau mắt đỏ nhỏ thuốc gì?

Có nhiều loại thuốc nhỏ mắt được sử dụng để điều trị đau mắt đỏ, tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh:

Nước mắt nhân tạo

Đây là loại phổ biến và dễ dàng mua không cần kê đơn. Nước mắt nhân tạo giúp làm dịu các triệu chứng như khô mắt, kích ứng, ngứa, rát và chảy nước mắt. Có thể sử dụng 4 lần một ngày hoặc thường xuyên hơn (tối đa 10 lần/ngày đối với loại không chứa chất bảo quản). 

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nước mắt nhân tạo chỉ giúp giảm triệu chứng chứ không điều trị nhiễm trùng. Một số nhãn hiệu phổ biến bao gồm Sanlein, Systane Ultra, Refresh Tears.

Thuốc kháng sinh nhỏ mắt (Tobramycin – Tobrex)

Loại thuốc này chứa kháng sinh Tobramycin, thuộc nhóm aminoglycosid, có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây đau mắt đỏ. Đây là thuốc kê đơn, cần được bác sĩ chỉ định. Liều dùng thông thường là 1-2 giọt mỗi lần, 2-3 lần mỗi ngày cho trường hợp nhẹ và trung bình, có thể tăng lên 2 giọt mỗi giờ trong trường hợp nặng, sau đó giảm dần khi bệnh cải thiện. 

Cần thận trọng với người mẫn cảm với Tobramycin hoặc aminoglycoside. Các loại kháng sinh nhỏ mắt khác bao gồm Polymyxin/trimethoprim (Polytrim), Ciprofloxacin (Ciloxan), Ofloxacin (Ocuflox), Bacitracin/polymyxin B (Polysporin).

Thuốc nhỏ mắt kháng virus (Trifluridine – Viroptic)

Trifluridine là thuốc kháng virus đặc trị đau mắt đỏ do virus Herpes simplex (HSV). Thuốc này cũng là thuốc kê đơn. Liều dùng ban đầu là 1 giọt mỗi 2 giờ vào mắt bị bệnh, sau khi cải thiện có thể giảm xuống 4 lần mỗi ngày và tiếp tục trong 7 ngày. Thời gian điều trị thường không quá 21 ngày và cần tuân theo chỉ định của bác sĩ.

Thuốc nhỏ mắt kháng histamin (Ketotifen) 

Ketotifen được sử dụng cho đau mắt đỏ do dị ứng, giúp ngăn chặn hoạt động của histamin, chất gây ra phản ứng dị ứng. Liều dùng là 1 giọt mỗi lần, 2 lần hoặc nhiều lần mỗi ngày theo chỉ dẫn của bác sĩ. Cần tránh để đầu ống thuốc chạm vào mắt để tránh nhiễm khuẩn. 

Nếu dùng nhiều loại thuốc nhỏ mắt, nên nhỏ cách nhau ít nhất 5 phút. Các thuốc kháng histamin khác bao gồm Bepotastine (Bepreve), Emedastine (Emadine), Epinastine (Elestat).

Corticosteroid tại chỗ

Các thuốc chứa corticosteroid như Loteprednol etabonate (Alrex, Lotemax), Dexamethasone (Maxidex), Prednisone (Pred Forte) giúp giảm viêm, sưng, đỏ và ngứa. Tuy nhiên, chúng thường chỉ được sử dụng trong trường hợp đau mắt đỏ nặng và cần có chỉ định của bác sĩ.

Mẹo chữa đau mắt đỏ nhanh nhất

Khi bị đau mắt đỏ, ai cũng muốn bệnh nhanh khỏi để mắt dễ chịu hơn đúng không? Dưới đây là một vài mẹo đơn giản bạn có thể áp dụng ngay tại nhà để giúp giảm nhanh các triệu chứng khó chịu và hỗ trợ quá trình hồi phục Lưu ý mẹo này chỉ áp dụng khi người bệnh đã thăm khám và tham khảo ý kiến từ bác sĩ.

• Lau rửa ghèn, gỉ mắt ít nhất 2 lần mỗi ngày bằng khăn giấy ẩm hoặc bông gòn sạch và vứt bỏ sau khi dùng.
• Tránh khói bụi, đeo kính râm khi ra ngoài.
• Đảm bảo nghỉ ngơi đầy đủ và tránh làm việc quá sức.
• Trẻ em bị bệnh nên nghỉ học và tránh đến nơi đông người để hạn chế lây lan.
• Khi nhỏ mắt cho trẻ (hoặc người lớn), nên nằm nghiêng, nhỏ thuốc và dùng gạc y tế lau sạch ghèn, gỉ và nước mắt chảy ra ngay.
• Rửa tay sạch bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn trước và sau khi vệ sinh mắt hoặc nhỏ thuốc.
• Tránh dùng chung khăn mặt, chậu rửa mặt, thuốc nhỏ mắt với người khác.
• Không tự mua thuốc nhỏ mắt hoặc dùng đơn thuốc của người khác. Chỉ sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
• Tuyệt đối không đắp các loại lá cây (như lá trầu, lá dâu) lên mắt vì có thể gây nhiễm trùng nặng hơn.

▷ Bạn có thể tham khảo thêm về: 11 Cách, mẹo chữa đau mắt đỏ nhanh nhất tại nhà

Cần thông báo ngay với bác sĩ nếu bạn nhận thấy các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn, như mắt đau nhức dữ dội, thị lực suy giảm, mắt tiết nhiều ghèn đặc có màu vàng hoặc xanh, hoặc tình trạng sưng đỏ lan rộng. 

Biện pháp phòng ngừa bệnh đau mắt đỏ

Để phòng ngừa bệnh đau mắt đỏ, đặc biệt là trong thời điểm dịch bệnh bùng phát, việc thực hiện các biện pháp vệ sinh cá nhân và môi trường là vô cùng quan trọng.

• Chúng ta nên duy trì thói quen vệ sinh cá nhân tốt, bao gồm rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là sau khi tiếp xúc với các bề mặt công cộng và trước khi chạm vào mắt. 
• Hãy nhớ sử dụng khăn mặt, gối và chậu rửa mặt riêng để tránh lây nhiễm chéo. Khăn mặt cần được giặt sạch với xà phòng và phơi dưới ánh nắng mặt trời hàng ngày để đảm bảo vệ sinh. 
• Ngoài ra, một thói quen tưởng chừng nhỏ nhưng rất quan trọng là không dụi tay lên mắt, vì tay có thể chứa rất nhiều vi khuẩn gây bệnh.
• Khi không có dịch bệnh, hãy duy trì vệ sinh cá nhân tốt bằng cách rửa tay thường xuyên, sử dụng đồ dùng cá nhân riêng.
• Rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn thường xuyên hơn, đặc biệt sau khi tiếp xúc với người khác hoặc các vật dụng công cộng. 
• Rửa mắt hàng ngày bằng nước muối sinh lý (nước muối 0.9%) ít nhất 3 lần một ngày, vào buổi sáng, trưa và tối, giúp loại bỏ bụi bẩn và mầm bệnh có thể xâm nhập vào mắt. 
• Tuyệt đối không dùng chung thuốc nhỏ mắt với người khác và tránh dùng chung đồ đạc cá nhân với người đang bị đau mắt đỏ. 
• Hạn chế tối đa việc tiếp xúc gần với người bệnh để tránh lây nhiễm trực tiếp. 
• Trong thời gian dịch bệnh, nên hạn chế đến những nơi đông người, đặc biệt là tránh sử dụng các nguồn nước có nguy cơ ô nhiễm và hạn chế đi bơi, vì môi trường nước công cộng có thể là nơi lây lan bệnh đau mắt đỏ. 

▷Xem chi tiết hơn về: Kế hoạch phòng chống bệnh đau mắt đỏ toàn diện

Những câu hỏi thường gặp về đau mắt đỏ

Viêm kết mạc là bệnh lý phổ biến ở nước ta, do đó có không ít các câu hỏi và thắc mắc liên quan đến căn bệnh này. Phố biến như: 

Đau mắt đỏ kiêng ăn gì?

Người bị đau mắt đỏ được chỉ định hạn chế sử dụng các loại thức ăn quá cay, nóng, thức ăn có mùi tanh, rau muống,… Bên cạnh đó, cũng cần hạn chế sử dụng các loại nước uống có gas, cồn hoặc chứa các chất kích thích không tốt cho cơ thể. Thay vào đó, người bệnh nên ăn các loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng như ra xanh, ớt chuông, cà rốt hoặc các loại quả mọng nước. 

Đau mắt đỏ bao lâu thì khỏi?

Đa phần các trường hợp đau mắt đỏ sẽ tự khỏi trong khoảng 7 đến 10 ngày kể từ khi phát bệnh tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh. Đối với trường hợp đau mắt đỏ do virus thì bệnh sẽ tự khỏi trong khoảng 7 đến 14 ngày, các trường hợp nặng hơn có thể mất từ 2 đến 3 tuần. Đau mắt đỏ do nhiễm trùng sẽ hết sau khoảng 2 đến 5 ngày hoặc chậm nhất là 2 tuần nếu được chăm sóc tốt. 

Nhìn mắt người đau mắt đỏ có lây không?

Bệnh đau mắt đỏ hoàn toàn không thể lây từ người bệnh sang người bình thường bằng ánh mắt bởi nguyên nhân gây bệnh là vi khuẩn và virus. Con đường lây bệnh ngắn nhất là đường hô hấp do nước bọt trong giao tiếp hoặc sinh hoạt hàng ngày. Do đó, cần đảm bảo vệ sinh cá nhân sạch sẽ, hạn chế tiếp xúc trực tiếp với người bênh để ngăn ngừa khả năng lây nhiễm. 

Bị đau mắt đỏ một bên thì phải làm sao?

Nếu chỉ bị đau một bên mắt, bạn cần đặc biệt cẩn thận để tránh lây sang mắt còn lại. Hãy rửa tay thường xuyên, không dụi mắt đau rồi chạm vào mắt khỏe. Dùng riêng khăn mặt, thuốc nhỏ mắt cho từng bên. Nếu sau vài ngày mắt còn lại vẫn khỏe, bạn có thể yên tâm hơn, nhưng vẫn cần theo dõi và giữ vệ sinh cẩn thận.

Mẹo chữa đau mắt đỏ nhanh nhất cho bé

Với bé bị đau mắt đỏ, quan trọng nhất là giữ vệ sinh mắt cho bé. Thường xuyên lau ghèn mắt bằng khăn mềm và nước muối sinh lý. Cho bé nghỉ ngơi, tránh dụi mắt. Có thể chườm mát nhẹ nhàng để bé dễ chịu hơn. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc cho bé, hãy đưa bé đi khám bác sĩ để được kê đơn thuốc phù hợp và an toàn nhất.

Đau mắt đỏ là một bệnh lý về mắt khá phổ biến, có khả năng lây lan nhanh chóng trong cộng đồng nhưng thường lành tính nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Việc hiểu rõ về nguyên nhân gây bệnh, các triệu chứng nhận biết, con đường lây nhiễm cũng như các phương pháp điều trị và phòng ngừa là vô cùng cần thiết. Bên cạnh việc phòng và điều trị, việc nuôi dưỡng và chăm sóc sức khỏe đôi mắt hàng ngày là một hành trình dài hạn và quan trọng. Thường xuyên bổ sung thêm các loại vitamin, dầu gấc hoặc các loại thực phẩm chức năng bổ mắt, giúp tăng cường và duy trì thị lực.

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả