Bệnh trĩ xuất hiện khi các tĩnh mạch xung quanh hậu môn hoặc phần dưới của trực tràng bị sưng và viêm do chịu quá nhiều áp lực. Trĩ ngoại phát triển bên dưới da xung quanh hậu môn, trong khi trĩ nội phát triển trong lớp niêm mạc của các mô.

Ngày nay, bệnh trĩ ngày càng phổ biến và gặp phải ở nhiều độ tuổi khác nhau, đặc biệt là nhóm người làm văn phòng (do ngồi nhiều), nhóm lao động phổ thông khuân vác nặng, đứng thường xuyên, lẫn đối tượng người già, bà mẹ bỉm sữa,… Hãy cùng tìm hiểu về bệnh trĩ là gì qua bài viết sau!

1. Bệnh trĩ là gì? Tác hại của bệnh trĩ

Bệnh trĩ (hemorrhoids) dân gian gọi “bệnh lòi dom” là tình trạng sưng tĩnh mạch ở hậu môn và trực tràng dưới của bạn, tương tự như chứng giãn tĩnh mạch. Bệnh trĩ có thể phát triển bên trong trực tràng (trĩ nội) hoặc dưới da xung quanh hậu môn (trĩ ngoại).

Các tĩnh mạch xung quanh hậu môn của bạn có xu hướng căng ra dưới áp lực và có thể phồng lên hoặc sưng lên. Bệnh trĩ có thể phát triển do tăng áp lực ở trực tràng dưới do:

• Căng thẳng khi đi tiêu
• Ngồi lâu trong toilet
• Bị tiêu chảy hoặc táo bón mãn tính
• Bị béo phì
• Có thai
• Giao hợp qua đường hậu môn
• Ăn một chế độ ăn ít chất xơ
• Nâng vật nặng thường xuyên

2. Chẩn đoán bệnh trĩ bằng cách nào?

Để xem liệu bạn có bị bệnh trĩ hay không, bạn cần đến trung tâm y tế, bệnh viện chuyên khoa để làm một số xét nghiệm bao gồm:

• Khám sức khỏe: Thực hiện để kiểm tra hậu môn và trực tràng của bạn, tìm kiếm các mạch máu sưng lên là dấu hiệu của bệnh trĩ.
• Kiểm tra trực tràng kỹ thuật số (DRE): bác sĩ sẽ thăm khám bằng cách  đưa một ngón tay có đeo găng, được bôi trơn (hoặc dụng cụ chuyên khoa) vào trực tràng của bạn để kiểm tra xem có vấn đề gì không.
• Nội soi: Phương pháp này dùng để kiểm tra trĩ nội, bác sĩ sẽ dùng  Một ống rỗng, sáng được đưa vào hậu môn của bạn. Điều này được sử dụng để xem bệnh trĩ nội.
• Soi trực tràng: Dùng dụng cụ chuyên khoa đưa vào hậu môn của bạn để kiểm tra toàn bộ trực tràng.
• Soi ống dẫn tinh: Xét nghiệm này kiểm tra bên trong một phần ruột già của bạn. Nó giúp xác định những gì gây ra tiêu chảy, đau bụng, táo bón, những điểm bất thường và chảy máu. Một dụng cụ nội soi được đưa vào ruột của bạn qua trực tràng. Ống này thổi không khí vào ruột của bạn để làm cho nó phồng lên. Điều này giúp bạn dễ dàng quan sát bên trong hơn. Có thể lấy mẫu mô (sinh thiết) nếu cần.
• Nội soi đại tràng: Việc nội soi giúp kiểm tra bất kỳ sự phát triển bất thường nào, mô bị đỏ hoặc sưng, vết loét (loét) hoặc chảy máu,… Ống này cho phép bác sĩ nhìn thấy niêm mạc ruột kết và lấy ra một mẫu mô (sinh thiết) để xét nghiệm. 

3. Nguyên nhân gây bệnh trĩ phổ biến là gì?

Trong một số trường hợp, bệnh trĩ có thể là một vấn đề không thể tránh khỏi liên quan đến quá trình lão hóa. 

Bệnh trĩ có thể phát triển bất cứ lúc nào khi có thêm áp lực lên trực tràng. Một số nguyên nhân chính gây trĩ bao gồm:

• Táo bón và tiêu chảy: Những tình trạng này đều gây căng thẳng cho khu vực trực tràng, hoặc do rặn quá nhiều trong trường hợp táo bón, đi tiêu thường xuyên trong trường hợp tiêu chảy. Những vấn đề này thường có thể được giải quyết bằng cách thay đổi chế độ ăn uống và lối sống.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Chế độ ăn uống nhiều chất béo ít chất xơ có thể ảnh hưởng đến nhu động ruột của chúng ta, gây ra táo bón hoặc tiêu chảy. Như đã mô tả ở trên, điều này có thể gây áp lực lên trực tràng và làm tăng thời gian ngồi vào bồn cầu.
• Mang thai và sinh con: Nhiều phụ nữ bị trĩ khi mang thai do áp lực lên khung xương chậu tăng lên mà thai nhi đang lớn có thể gây ra. Căng thẳng trong quá trình sinh nở cũng có thể dẫn đến bệnh trĩ.
• Béo phì: Những người béo phì có nguy cơ cao mắc cả bệnh trĩ nội và ngoại vì tăng áp lực xung quanh trực tràng và do béo phì có thể liên quan đến chế độ ăn uống kém và lối sống ít vận động.
• Ngồi lâu: Hoạt động thường xuyên là một khía cạnh quan trọng để ngăn ngừa bệnh trĩ và các vấn đề sức khỏe hậu môn trực tràng khác. Ngồi lâu có thể gây căng thẳng quá mức cho vùng trực tràng của bạn.

Nếu bạn muốn ngăn ngừa bệnh trĩ hình thành, nên thực hiện một số thay đổi lối sống đơn giản, chẳng hạn như tăng lượng chất xơ trong chế độ ăn uống và tập thể dục thường xuyên,…

4. 4 triệu chứng nhận biết và phân loại chứng trĩ

Một số triệu chứng bệnh trĩ phổ biến nhất bao gồm:

– Máu đỏ tươi trong phân, trên giấy vệ sinh hoặc trong bồn cầu khi đại tiện.

– Đau và kích ứng xung quanh hậu môn của bạn.

– Sưng hoặc cảm giác có một cục cứng xung quanh hậu môn của bạn.

– Ngứa vùng hậu môn

Khi gặp các triệu chứng trên, bạn nên tới cơ sở y tế để được bác sĩ tư vấn và thăm khám một cách chính xác. Các loại bệnh trĩ chính:

4.1

Dấu hiệu nhận biết trĩ nội (Internal Hemorrhoids). 

Trĩ nội là hiện tượng cấu trúc mạch máu bị sưng tấy, có thể gây ra một số vấn đề khó chịu bên trong hậu môn. Bệnh trĩ nội có thể khó chẩn đoán hơn bệnh trĩ ngoại vì chúng nằm ẩn bên trong trực tràng trừ khi bị sa. 

Trĩ là cấu trúc mạch máu trong trực tràng, cụ thể là phần cuối cùng của ruột già mà cơ thể bạn sử dụng để lưu trữ và thải phân. Các tĩnh mạch này được đệm bởi cơ và mô liên kết. 

Trĩ nội hình thành gần cuối trực tràng, nhưng bạn có thể sẽ không nhìn thấy hoặc cảm thấy bất kỳ điều gì bất thường, ngay cả khi búi trĩ sưng lên, vì chúng vẫn ở xa bên trong cơ thể. 

Bạn chỉ nhìn thấy hoặc sờ thấy búi trĩ bên trong nếu chúng bị sa ra ngoài. Trĩ nội không gây đau đớn vì nằm ở vùng không có đầu dây thần kinh. Nếu bạn đang cảm thấy đau, nó có thể là từ một tình trạng khác, chẳng hạn như bệnh trĩ ngoại, nứt hoặc co thắt hậu môn.

Phân loại bệnh trĩ nội

Không phải tất cả các bệnh trĩ nội đều giống nhau hoặc gây ra các vấn đề giống nhau. Các bác sĩ phân loại bệnh trĩ nội theo bốn cấp độ nghiêm trọng sau:

• Độ I : Nếu trĩ bên trong chảy máu nhưng vẫn còn bên trong trực tràng, nó được phân loại là trĩ độ I.
• Độ II : Trĩ nội sẽ sa ra ngoài, nghĩa là chúng sẽ kéo dài ra ngoài hậu môn. Nếu bệnh trĩ sa ra ngoài tự giảm một cách tự nhiên thì đó là bệnh trĩ độ II.
• Độ III : Trĩ độ III bị sa và không tự giảm. Tuy nhiên, những búi trĩ này thường đáp ứng với việc giảm thủ công, nghĩa là chúng có thể bị đẩy trở lại trực tràng.
• Độ IV : Trĩ độ IV là dạng bệnh trĩ nội giai đoạn cuối và nặng nhất. Đây là những bệnh trĩ sa không thể chữa khỏi, có nghĩa là chúng vẫn bị sa ngay cả khi đã nỗ lực nhét vào bằng tay.

4.2 Dấu hiệu nhận biết trĩ ngoại (External Hemorrhoids)

Trĩ ngoại là bệnh ảnh hưởng đến các tĩnh mạch bên ngoài hậu môn. Những búi trĩ này có thể gây chảy máu, nứt và ngứa. Bệnh trĩ ngoại khác với các loại trĩ khác, phần lớn là do cơ địa.

Ví dụ, bệnh trĩ nội nằm bên trong trực tràng. Thông thường, chúng không đau nhưng có thể chảy máu.

Trĩ sa là hiện tượng trĩ nội đôi khi phình ra bên ngoài hậu môn. Có thể đẩy các búi trĩ này vào bên trong nhưng cũng có thể sa vào trong mà không cần can thiệp.

Trĩ ngoại lòi ra ngoài hậu môn. Chúng có xu hướng gây đau nhiều hơn trĩ nội vì bên ngoài hậu môn nhạy cảm hơn bên trong. Trĩ ngoại có thể rất đau nếu chúng bị huyết khối. Các búi trĩ thường có màu xanh tím. Trĩ huyết khối xảy ra khi các tĩnh mạch gây ra khối phồng trong búi trĩ hình thành cục máu đông. Do đó, máu không thể lưu thông đến búi trĩ và hậu quả là có thể vô cùng đau đớn.

Bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật cắt bỏ nếu lớp da này thường xuyên dính phân và khó giữ sạch.

4.3 Chứng trĩ hỗn hợp 

Là tổng hợp của 2 loại trĩ nội và trĩ ngoại kết hợp với nhau (trĩ tồn tại ở cả bên trong ống hậu môn và bên ngoài hậu môn).

5. Các cách điều trị bệnh trĩ phổ biến hiện nay

Những phương pháp điều trị bệnh trĩ hiện nay chỉ mang lại hiệu quả tạm thời và chúng chỉ thực sự có tác dụng đối với các triệu chứng trĩ nhẹ.

5.1 Phương pháp đông tụ

Một lựa chọn ít xâm lấn hơn phẫu thuật là đông máu bằng tia hồng ngoại (IRC). Chuyên gia y tế sẽ chiếu ánh sáng hồng ngoại vào bên trong búi trĩ, và sức nóng sẽ làm hình thành mô sẹo, cắt đứt lưu lượng máu đến búi trĩ. Khoảng một tuần sau, mô chết sẽ rơi ra và có khả năng bị chảy máu nhẹ.

Mặc dù phương pháp này mang lại hiệu quả, nhưng lại có tỷ lệ tái phát cao hơn so với các lựa chọn điều trị khác.

5.2 Liệu pháp chích xơ hóa búi trĩ (Sclerotherapy)

Một lựa chọn điều trị xâm lấn khác là chích xơ hóa. Một số người quen thuộc với thủ tục này như một cách để điều trị chứng giãn tĩnh mạch. Chuyên gia y tế sẽ tiêm một dung dịch hóa chất vào các tĩnh mạch bị sưng ở trực tràng, làm tổn thương các tĩnh mạch và khiến chúng co lại. Quy trình này có thể phải được lặp lại nhiều lần để giải quyết vấn đề một cách đầy đủ. 

Liệu pháp xơ hóa có hiệu quả tốt nhất đối với các bệnh trĩ nhỏ hơn, ít phát triển hơn.

5.3 Thắt dây thun quanh búi trĩ

Thủ thuật này hoạt động bằng cách cắt đứt lưu lượng máu đến các búi trĩ để các mô chết đi, để lại các mô sẹo. Mô sẹo này giúp ngăn ngừa các vấn đề thêm với bệnh trĩ. Một chuyên gia y tế cắt máu chảy bằng cách quấn các búi trĩ nội bằng dây chun trong khi chúng được giữ cố định bằng kẹp kim loại.

5.4  Phẫu thuật

Các thủ thuật phẫu thuật cắt trĩ có tính xâm lấn và có thể gây ra nhiều đau đớn và thời gian hồi phục lâu, đòi hỏi bạn phải tạm dừng cuộc sống của mình một chút. Phẫu thuật nên được xem là biện pháp cuối cùng vì các lựa chọn khác có thể vẫn hoạt động và ít gây gián đoạn cuộc sống của bạn và ít đau hơn.

6. Làm thế nào để phòng ngừa bệnh trĩ?

Cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh trĩ là giữ cho phân mềm để đại tiện dễ dàng. Để ngăn ngừa bệnh trĩ và giảm các triệu chứng của bệnh trĩ, hãy làm theo những lời khuyên sau:

• Ăn thực phẩm giàu chất xơ: Ăn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt. Làm như vậy sẽ làm mềm phân và tăng khối lượng của nó, điều này sẽ giúp bạn tránh được tình trạng rặn có thể gây ra bệnh trĩ. Thêm chất xơ vào chế độ ăn uống của bạn một cách từ từ để tránh các vấn đề với khí.
• Uống nhiều nước: Uống sáu đến tám cốc nước mỗi ngày (khoảng 2 lít nước) hoặc các loại nước ép trái cây, sinh tố (không uống rượu) để giúp phân mềm.
• Bổ sung chất xơ từ thực phẩm bảo vệ sức khỏe chức năng: Hầu hết mọi người không có đủ lượng chất xơ khuyến nghị từ 20 đến 30 gam mỗi ngày trong chế độ ăn uống. Bạn có thể bổ sung chất xơ qua các loại thực phẩm bảo vệ sức khỏe để cải thiện các triệu chứng tổng thể và giảm chảy máu do bệnh trĩ. Lưu ý: Nếu bạn bổ sung chất xơ dạng thực phẩm chức năng, hãy đảm bảo uống đủ 2 lít nước mỗi ngày. Nếu không, các chất bổ sung có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng táo bón.
• Tránh căng thẳng: Căng thẳng và nín thở khi cố gắng đi đại tiện sẽ tạo ra áp lực lớn hơn trong các tĩnh mạch ở trực tràng dưới.
• Đi vệ sinh ngay khi cơ thể báo hiệu: Nếu bạn “nín nhịn” việc đi vệ sinh, phân của bạn có thể bị khô và khó đi ngoài hơn.
• Tập thể dục: Vận động để giúp ngăn ngừa táo bón và giảm áp lực lên các tĩnh mạch, có thể xảy ra khi đứng hoặc ngồi trong thời gian dài. Tập thể dục cũng có thể giúp bạn giảm trọng lượng dư thừa có thể góp phần gây ra bệnh trĩ.
• Tránh ngồi lâu:  Ngồi quá lâu, đặc biệt là trong bồn cầu, có thể làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch ở hậu môn.

6. Hướng dẫn chăm sóc người bị bệnh trĩ tại nhà

Đối với tình trạng bệnh trĩ nhẹ, bạn có thể áp dụng một số cách sau để giảm sự khó chịu khi sống chung với trĩ:

• Chườm đá: chườm trên hậu môn của bạn trong 15 đến 20 phút hoặc theo chỉ dẫn từ bác sĩ. Dùng túi đá lạnh hoặc cho đá vào túi nhựa. Đậy khăn trước khi chườm vào hậu môn. Nước đá giúp ngăn ngừa tổn thương mô và giảm sưng, đau.
• Ngâm mình trong bồn tắm: Ngồi ngâm trong bồn tắm nước ấm khoảng 15 phút. Làm điều này mỗi ngày hoặc sau mỗi lần đại tiện nhằm giúp giảm đau và sưng tấy.
• Giữ vùng hậu môn sạch sẽ: Nhẹ nhàng rửa khu vực hậu môn bằng nước ấm hàng ngày. Xà phòng có thể gây kích ứng khu vực này. Sau khi đại tiện, lau bằng khăn ẩm hoặc giấy vệ sinh ướt. Giấy vệ sinh khô có thể gây kích ứng khu vực này.
• Tránh ngồi trong nhà vệ sinh quá lâu: Không ngồi trên bồn cầu quá lâu. Những hành động này có thể làm tăng áp lực lên các mô trong trực tràng và hậu môn của bạn.
• Uống đủ nước: Nước có thể giúp ngăn ngừa táo bón, ngoài nước khoáng tự nhiên, bạn có thể dùng nước ép từ rau củ, sinh tố, nước dinh dưỡng,… Tránh các loại nước có cồn.
• Ăn nhiều loại thực phẩm giàu chất xơ: như trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt theo chỉ dẫn của chuyên gia y tế để giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh hơn.

Lời kết về dấu hiệu, nguyên nhân, triệu chứng và cách phát hiện trĩ

Hy vọng các thông tin trên giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh trĩ là gì, từ đó xây dựng một lối sống lành mạnh, cung cấp đủ chất xơ cho cơ thể để đảm bảo hệ tiêu hóa luôn luôn khỏe mạnh. Ngoài ra, hãy chú ý uống đủ nước, điều này có thể giúp phân mềm và dễ đi ngoài hơn, cố gắng vận động và giảm thời gian ngồi hoặc đứng quá lâu. Chúc bạn luôn khỏe và vui hưởng cuộc sống trọn vẹn.

Q&A:

• Làm cách nào để biết bản thân bị bệnh trĩ ?

A: Ngứa, sưng và đau khi đại tiện là các triệu chứng điển hình của bệnh trĩ. Ngoài ra, bạn có thể bị sốt và tấy đỏ xung quanh hậu môn, và cơn đau có thể sẽ trở nên tồi tệ hơn.

• Bệnh trĩ có gây sốt hoặc ớn lạnh không?

Đôi khi các búi trĩ có thể bị nhiễm trùng và gây sốt, ớn lạnh kèm theo các triệu chứng điển hình như chảy máu.

• Không điều trị bệnh trĩ có gây nguy hiểm không?

Bạn có thể ngâm xông vùng hậu môn hoặc sử dụng thuốc mỡ bôi ngoài da để co búi trĩ và giảm đau hơn. Nếu tình trạng trĩ nặng, bạn nên khám bác sĩ để tránh  bị nhiễm trùng hoặc các biến chứng khác.

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả