Tiêu Hóa
Gan – Mật
Xương Khớp
Hô Hấp
Vitamin & Khoáng Chất
Tăng Sức Đề Kháng
Sắc Đẹp
Tuần Hoàn & Tim Mạch
Sinh lý – Nội Tiết Tố
Mắt
Vật Tư Y TếĐau bụng dưới là bị gì là câu hỏi thường gặp khi xuất hiện cảm giác đau âm ỉ, quặn từng cơn hoặc kéo dài ở vùng bụng dưới rốn. Đây có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, từ rối loạn tiêu hóa nhẹ cho đến các bệnh lý liên quan đến hệ tiết niệu, sinh dục hoặc phụ khoa tùy theo giới tính và độ tuổi. Việc xác định đúng nguyên nhân là yếu tố then chốt để có hướng điều trị phù hợp và kịp thời. Bài viết sau, Mediphar USA sẽ giúp bạn hiểu rõ những nguyên nhân phổ biến gây đau bụng dưới ở cả nam và nữ, kèm theo lưu ý nhận biết và cách xử lý cần thiết.
Những nguyên nhân gây đau bụng dưới thường gặp
Việc xác định vị trí đau chính xác giúp bác sĩ định hướng chẩn đoán hiệu quả hơn. Mỗi vùng đau có thể gợi ý về những nguyên nhân khác nhau:
Đau bụng dưới bên phải
Đau bụng dưới bên phải là triệu chứng cần được chú ý đặc biệt do có thể liên quan đến nhiều bệnh lý từ nhẹ đến nghiêm trọng. Việc đánh giá đúng đặc điểm cơn đau đóng vai trò quan trọng trong việc phân biệt giữa các tình trạng cấp cứu như viêm ruột thừa và các bệnh lý mạn tính khác. Dưới đây là những nguyên nhân thường gặp:
Viêm ruột thừa
Viêm ruột thừa là nguyên nhân phổ biến nhất gây đau bụng dưới bên phải. Cơn đau thường bắt đầu quanh rốn, sau đó di chuyển xuống hố chậu phải. Đau có xu hướng tăng dần, kèm theo sốt, buồn nôn, nôn mửa và mất cảm giác thèm ăn. Đây là tình trạng cấp cứu y tế cần phẫu thuật ngay lập tức để tránh biến chứng vỡ ruột thừa.
Bệnh Crohn
Bệnh Crohn là một dạng viêm ruột mãn tính có thể ảnh hưởng đến bất kỳ phần nào của đường tiêu hóa, nhưng thường gặp ở ruột non cuối và đại tràng đầu. Triệu chứng bao gồm đau bụng âm ỉ bên phải, tiêu chảy mãn tính, sốt nhẹ và sụt cân không rõ nguyên nhân. Khác với viêm ruột thừa, đau do bệnh Crohn thường kéo dài và có tính chất tái phát.
Sỏi thận/niệu quản bên phải
Sỏi thận hoặc niệu quản phải có thể gây đau dữ dội ở sườn, lan xuống hạ sườn và hạ vị bên phải. Cơn đau thường đột ngột, rất mãnh liệt, kèm theo buồn nôn, nôn mửa, và có thể có máu trong nước tiểu. Đau thường có tính chất từng cơn, tăng giảm theo chu kỳ khi sỏi di chuyển trong niệu quản.
Nhiễm trùng đường tiết niệu phải
Nhiễm trùng thận hoặc niệu quản bên phải có thể gây đau tức ở hạ vị, kèm theo tiểu buốt, tiểu gấp, tiểu rắt và sốt. Nước tiểu có thể đục, có mùi hôi hoặc có máu. Triệu chứng thường phát triển dần dần và có thể kèm theo đau lưng một bên.
Bí tiểu/sỏi bàng quang (nếu lan phải)
Khi bàng quang bị tắc nghẽn do sỏi hoặc các nguyên nhân khác, người bệnh có thể cảm thấy đau âm ỉ ở hạ vị, có thể nghiêng về một bên tùy vào vị trí tắc nghẽn. Các triệu chứng thường đi kèm bao gồm tiểu khó, tiểu không hết, cảm giác căng tức như bàng quang luôn đầy nhưng không thể đi tiểu hết.
Đau bụng dưới bên trái
Đau bụng dưới bên trái thường bắt nguồn từ các vấn đề liên quan đến đại tràng, đặc biệt là đoạn đại tràng sigma. Khác với vùng bên phải, cơn đau ở bên trái thường không mang tính cấp cứu nhưng có xu hướng kéo dài hoặc tái phát. Dưới đây là những bệnh lý thường gặp gây đau bụng dưới bên trái:
Viêm túi thừa
Viêm túi thừa xảy ra khi các túi nhỏ hình thành trong thành ruột già bị viêm nhiễm. Tình trạng này thường gặp ở người cao tuổi và gây đau âm ỉ ở hạ vị trái, kèm theo sốt, buồn nôn và thay đổi thói quen đại tiện. Đau có thể tăng khi ăn và giảm sau khi đại tiện.
Viêm đại tràng sigmoid
Đại tràng sigmoid nằm ở phía bên trái ổ bụng, và khi bị viêm có thể gây đau ở hạ vị trái. Triệu chứng thường kèm theo tiêu chảy hoặc táo bón, đầy hơi, và cảm giác khó chịu sau khi ăn. Đây có thể là một phần của hội chứng ruột kích thích hoặc các bệnh viêm ruột khác.
Hội chứng ruột kích thích (IBS)
IBS là rối loạn chức năng đường tiêu hóa phổ biến, có thể gây đau bụng ở nhiều vị trí khác nhau, trong đó có hạ vị trái. Đau thường có tính chất co thắt, kèm theo đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón xen kẽ. Triệu chứng thường giảm sau khi đại tiện và có liên quan đến căng thẳng, chế độ ăn uống.
Nhiễm trùng đường tiết niệu trái
Tương tự như bên phải, nhiễm trùng đường tiết niệu bên trái cũng có thể bó gây đau ở hạ vị, kèm theo các triệu chứng tiết niệu điển hình như tiểu buốt, tiểu gấp, và có thể sốt.
Bí tiểu/sỏi bàng quang (nếu lan trái)
Khi sỏi hoặc tắc nghẽn ảnh hưởng đến phần bên trái của bàng quang, có thể gây đau nghiêng về phía trái hạ vị, kèm theo khó tiểu và cảm giác bàng quang không được tống tiểu hoàn toàn.
Táo bón
Táo bón mãn tính có thể gây tích tụ phân trong đại tràng sigmoid, dẫn đến đau âm ỉ ở hạ vị trái. Đau thường kèm theo cảm giác đầy bụng, khó tiêu, và giảm tần suất đại tiện. Massage bụng nhẹ nhàng và tăng cường chất xơ trong chế độ ăn có thể giúp cải thiện triệu chứng.
Nguyên nhân gây đau bụng dưới âm ỉ ở nữ
Phụ nữ có thể gặp phải đau bụng dưới do những nguyên nhân đặc thù liên quan đến hệ sinh dục:
Đau bụng kinh
Đau bụng kinh là nguyên nhân phổ biến nhất gây đau bụng dưới ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Cơn đau thường có tính chất co thắt, xuất hiện trước hoặc trong kỳ kinh nguyệt. Đau có thể lan ra lưng và đùi, kèm theo buồn nôn, đau đầu, và mệt mỏi. Đau bụng kinh nguyên phát thường không có bệnh lý cơ bản, trong khi đau bụng kinh thứ phát có thể do lạc nội mạc tử cung hoặc u xơ tử cung.
Lạc nội mạc tử cung
Lạc nội mạc tử cung xảy ra khi mô nội mạc tử cung phát triển bên ngoài tử cung. Tình trạng này gây đau bụng dưới mãn tính, thường tăng nặng trong kỳ kinh nguyệt.Tình trạng này thường gây nên cơn đau bụng dưới mãn tính, đặc biệt đau dữ dội hơn vào thời điểm hành kinh. Cơn đau có thể lan tỏa xuống vùng lưng, đùi và thường đi kèm với cảm giác đau khi quan hệ tình dục, hoặc đau khi đi đại tiện trong những ngày kinh nguyệt.
Thai ngoài tử cung
Thai ngoài tử cung là tình trạng cấp cứu sản khoa khi phôi thai làm tổ bên ngoài tử cung, thường là trong vòi trứng. Triệu chứng bao gồm đau bụng dưới một bên, ra máu âm đạo bất thường, chóng mặt, và có thể ngất xỉu nếu vỡ vòi trứng. Đây là tình trạng đe dọa tính mạng cần can thiệp y tế ngay lập tức.
U xơ tử cung
U xơ tử cung là khối u lành tính phát triển trong hoặc trên thành tử cung. Tùy vào vị trí và kích thước, u xơ có thể gây đau bụng dưới âm ỉ, kinh nguyệt nhiều và kéo dài, cảm giác đầy bụng, và khó tiểu do chèn ép bàng quang. Đau thường tăng trong kỳ kinh nguyệt.
Ung thư cổ tử cung
Ung thư cổ tử cung ở giai đoạn sớm thường không có triệu chứng, nhưng khi tiến triển có thể gây đau bụng dưới, ra máu âm đạo bất thường, đặc biệt sau quan hệ tình dục, và dịch âm đạo có mùi hôi. Đau có thể lan ra lưng và đùi ở giai đoạn muộn.
Ung thư buồng trứng
Ung thư buồng trứng thường không được phát hiện sớm do các triệu chứng ban đầu rất mơ hồ và dễ bị nhầm lẫn với các rối loạn tiêu hóa thông thường. Người bệnh có thể cảm thấy đau âm ỉ ở vùng bụng dưới, kèm theo đầy hơi, khó tiêu, hoặc nhanh no dù ăn không nhiều. Khi khối u phát triển lớn, có thể sờ thấy một khối bất thường ở bụng và cảm giác đau trở nên rõ ràng, dữ dội hơn.
Viêm vòi trứng/viêm phần phụ
Viêm vòi trứng và buồng trứng thường do nhiễm khuẩn từ âm đạo, cổ tử cung lan lên. Triệu chứng bao gồm đau bụng dưới hai bên hoặc một bên, sốt, dịch âm đạo bất thường, và đau khi quan hệ tình dục. Nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến vô sinh.
U nang buồng trứng
U nang buồng trứng có thể gây đau bụng dưới một bên, đặc biệt khi u nang to, xoắn, hoặc vỡ. Đau thường đột ngột và mãnh liệt khi xảy ra biến chứng. U nang nhỏ có thể chỉ gây đau âm ỉ hoặc không có triệu chứng.
Nguyên nhân gây đau bụng dưới ở nam
Viêm tuyến tiền liệt
Viêm tuyến tiền liệt có thể gây đau âm ỉ ở hạ vị, vùng kín, và có thể lan ra lưng. Triệu chứng kèm theo bao gồm khó tiểu, tiểu rắt, tiểu đêm nhiều lần, và có thể đau khi xuất tinh. Viêm tuyến tiền liệt cấp tính có thể kèm theo sốt cao và ớn lạnh.
Xoắn tinh hoàn
Xoắn tinh hoàn là tình trạng cấp cứu nam khoa khi tinh hoàn bị xoắn, cắt đứt nguồn cung cấp máu. Triệu chứng là đau đột ngột, dữ dội ở bìu và có thể lan lên hạ vị. Tinh hoàn bị ảnh hưởng thường sưng, đỏ, và nằm cao hơn bình thường. Đây là tình trạng cần phẫu thuật khẩn cấp trong vòng 6 giờ để cứu tinh hoàn.
Chẩn đoán và điều trị chứng đau bụng dưới
Việc chẩn đoán đau bụng dưới đòi hỏi sự kết hợp giữa khám lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng. Bác sĩ sẽ hỏi kỹ về tiền sử bệnh, đặc điểm cơn đau, các triệu chứng kèm theo, và thực hiện khám thể chất tỉ mỉ.
Các xét nghiệm có thể cần thiết bao gồm:
- Xét nghiệm máu để kiểm tra dấu hiệu viêm nhiễm, xét nghiệm nước tiểu để phát hiện nhiễm trùng đường tiết niệu
- Siêu âm ổ bụng để quan sát các cơ quan nội tạng
- Trong một số trường hợp có thể cần chụp CT hoặc MRI để chẩn đoán chính xác
Điều trị sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra. Đối với các tình trạng nhẹ như rối loạn tiêu hóa, có thể chỉ cần nghỉ ngơi và điều chỉnh chế độ ăn uống. Nhiễm trùng cần kháng sinh, trong khi các tình trạng nghiêm trọng như viêm ruột thừa hoặc thai ngoài tử cung cần can thiệp phẫu thuật ngay lập tức.
Mẹo giảm đau bụng dưới tại nhà an toàn, dễ thực hiện
Khi bị đau bụng dưới nhẹ, bạn có thể áp dụng một số biện pháp tại nhà để giảm bớt khó chịu:
Chườm ấm
Chườm ấm là phương pháp đơn giản và hiệu quả để giảm đau bụng dưới. Nhiệt độ ấm giúp thư giãn các cơ bụng, tăng cường lưu thông máu và giảm co thắt. Bạn có thể sử dụng túi chườm nóng, khăn ấm, hoặc chai nước nóng đặt lên vùng đau trong 15-20 phút mỗi lần. Lưu ý không để nhiệt độ quá cao để tránh bỏng da.
Uống đủ nước, ăn nhẹ dễ tiêu
Việc duy trì đủ nước cho cơ thể rất quan trọng, đặc biệt khi bạn bị đau bụng dưới có kèm theo nôn mửa hoặc tiêu chảy. Uống nhiều nước giúp tránh mất nước và hỗ trợ quá trình tiêu hóa. Nên chọn các thực phẩm nhẹ, dễ tiêu như cháo, súp, bánh mì nướng, và tránh thức ăn cay, nhiều dầu mỡ, hoặc khó tiêu.
Nghỉ ngơi hợp lý, tránh vận động mạnh
Nghỉ ngơi đầy đủ giúp cơ thể phục hồi và giảm căng thẳng, từ đó có thể làm giảm đau bụng. Tránh các hoạt động thể chất mạnh có thể làm tăng cơn đau. Thay vào đó, có thể thực hiện các động tác yoga nhẹ nhàng hoặc đi bộ chậm để hỗ trợ tiêu hóa.
Xem thêm về cách hết đau bụng
Khi nào nên đi thăm khám bác sĩ
Mặc dù trong nhiều trường hợp, đau bụng dưới có thể tự thuyên giảm mà không cần can thiệp y tế, tuy nhiên, có những dấu hiệu cảnh báo rõ ràng mà bạn không nên chủ quan và cần đến gặp bác sĩ ngay lập tức:
- Đau bụng dưới xuất hiện đột ngột, dữ dội và không giảm bớt
- Đau kèm theo sốt cao kéo dài không hạ nhiệt
- Buồn nôn hoặc nôn mửa liên tục, không kiểm soát được
- Cơn đau lan rộng sang các vùng khác trên cơ thể
- Với phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, nếu có dấu hiệu nghi ngờ thai ngoài tử cung cần đến cơ sở y tế ngay
- Nam giới xuất hiện các triệu chứng của xoắn tinh hoàn cần được xử trí khẩn cấp
- Đau bụng kéo dài hơn vài ngày mà không thuyên giảm
- Xuất hiện máu trong phân hoặc nước tiểu
- Các triệu chứng liên quan đến đường tiết niệu như tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu nhiều lần, khó tiểu
Đặc biệt, phụ nữ cần chú ý và nhanh chóng đi khám nếu có hiện tượng ra máu âm đạo bất thường đi kèm với đau bụng dưới. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo này và chủ động tìm kiếm sự chăm sóc y tế kịp thời sẽ giúp phát hiện đúng nguyên nhân, điều trị hiệu quả và phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra.
Kết luận
Qua những thông tin trên, hy vọng bạn đã phần nào hiểu rõ đau bụng dưới là bị gì và những nguyên nhân phổ biến ở cả nam và nữ giới. Dù triệu chứng này đôi khi chỉ liên quan đến rối loạn tiêu hóa hoặc thay đổi nội tiết tạm thời, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý cần điều trị sớm. Nếu cơn đau kéo dài, dữ dội hoặc kèm theo các biểu hiện bất thường như sốt, buồn nôn, rối loạn tiểu tiện hay ra máu, bạn nên chủ động thăm khám để được chẩn đoán và xử lý kịp thời từ chuyên gia y tế.
- Lower Abdominal Pain. https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/24530-lower-abdominal-pain
- What is the hypogastrium? Why do I have abdominal pain in the lower abdomen? https://www.vinmec.com/eng/blog/what-is-the-hypogastrium-why-do-i-have-abdominal-pain-in-the-lower-abdomen-en
- Lower Abdominal Pain.https://www.verywellhealth.com/lower-abdominal-pain-5184279
- Lower Abdominal Pain.https://www.health.com/lower-abdominal-pain-7500886
- Lower abdominal pain: Causes and treatments. https://www.medicalnewstoday.com/articles/320858
Dược sĩ Phạm Cao Hà
Đã kiểm duyệt nội dung
Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.
Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.
