Ăn không tiêu đầy bụng uống thuốc gì? 9 nhóm thuốc tiêu hóa đầy hơi bạn nên biết

Ăn không tiêu đầy bụng uống thuốc gì hay đầy bụng khó tiêu uống thuốc gì​ là thắc mắc phổ biến của nhiều người khi gặp phải tình trạng khó chịu sau ăn, đầy hơi, ợ chua hoặc cảm giác nặng bụng kéo dài. Đây có thể là biểu hiện của rối loạn tiêu hóa chức năng hoặc các vấn đề liên quan đến dạ dày – ruột. Việc lựa chọn đúng loại thuốc không chỉ giúp giảm triệu chứng nhanh chóng mà còn hạn chế nguy cơ biến chứng. Trong bài viết này, Mediphar USA sẽ tổng hợp 9 nhóm thuốc tiêu hóa đầy hơi thường được sử dụng, đồng thời đưa ra lời khuyên chuyên môn để bạn tham khảo an toàn và hiệu quả hơn.

Thuốc kháng acid

Thuốc kháng acid là lựa chọn đầu tay cho những trường hợp đầy bụng kèm theo ợ nóng, cảm giác nóng rát vùng thượng vị hay trào ngược acid nhẹ. Nhóm thuốc này có tác dụng trung hòa acid trong dạ dày, từ đó giúp làm dịu nhanh các triệu chứng như nóng rát, ợ hơi, chướng bụng.

Trên thị trường hiện nay, một số thuốc kháng acid phổ biến như: Phosphalugel, Maalox, Trimafort, Rennie. Ưu điểm nổi bật của thuốc kháng acid là có tác dụng nhanh, thường phát huy hiệu quả chỉ sau vài phút sử dụng. Nhóm thuốc này nên được sử dụng sau bữa ăn từ 1 đến 3 giờ hoặc ngay khi xuất hiện triệu chứng. Trong trường hợp cần thiết, có thể dùng lặp lại sau 2-3 giờ nếu các triệu chứng vẫn còn.

Lưu ý khi sử dụng:

• Nhôm hydroxide có thể gây táo bón, trong khi magie hydroxide lại dễ gây tiêu chảy. Một số thuốc phối hợp hai thành phần này nhằm cân bằng tác dụng phụ.
• Canxi cacbonat và natri bicarbonate có thể tạo khí CO₂, dễ gây đầy hơi nếu sử dụng liều cao hoặc kéo dài.
• Không nên sử dụng kéo dài ở người bị suy thận do nguy cơ rối loạn điện giải.

Thuốc ức chế bơm proton

Đối với những trường hợp ăn không tiêu, đầy bụng có liên quan đến tình trạng tăng tiết acid dạ dày, thuốc ức chế bơm proton (PPIs) là giải pháp hiệu quả nhờ khả năng giảm đến 90-95% lượng acid được sản xuất trong 24 giờ.

PPIs hoạt động bằng cách ức chế enzyme H⁺/K⁺-ATPase tại tế bào viền dạ dày – đây chính là “bơm acid” chủ yếu tạo ra dịch vị. Việc ức chế enzyme này giúp làm giảm đáng kể lượng acid dạ dày tiết ra, nhờ đó làm dịu niêm mạc dạ dày, cải thiện tình trạng đầy bụng, khó tiêu kéo dài, đặc biệt trong trường hợp có kèm trào ngược dạ dày – thực quản hoặc viêm loét dạ dày tá tràng.

Một số hoạt chất PPI thường dùng gồm: omeprazole, esomeprazole, pantoprazole, lansoprazole. Trên thị trường, các thuốc phổ biến có thể kể đến như: Losec, Nexium, Pantoloc, Pariet. Các thuốc này có nhiều hàm lượng khác nhau, và được chỉ định với liều dùng phù hợp tùy theo tình trạng bệnh lý cụ thể.

Thông thường, PPIs được sử dụng một lần mỗi ngày, nên uống trước bữa sáng khoảng 30–60 phút. Liều dùng cụ thể sẽ tùy thuộc vào loại thuốc và tình trạng người bệnh.

Mặc dù PPIs hiệu quả trong việc giảm tiết acid dạ dày nhưng việc sử dụng dài ngày có thể gây ra một số tác dụng phụ như:

• Có thể gây ra các tác dụng phụ như buồn nôn, nhức đầu, tiêu chảy hoặc thiếu hụt vitamin B12 nếu dùng kéo dài.
• PPIs thường không được khuyến cáo cho phụ nữ mang thai và phụ nữ đang cho con bú nếu không thực sự cần thiết.
• Người cao tuổi hoặc có bệnh lý gan, thận cần điều chỉnh liều cho phù hợp.
• Đây là nhóm thuốc kê đơn vì thế cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tự ý dùng.

Thuốc ức chế thụ thể H2

Thuốc ức chế thụ thể H2 hoạt động bằng cách ngăn chặn histamine – một chất trung gian quan trọng kích thích tế bào thành dạ dày tiết acid. Khi gắn vào thụ thể H2 trên tế bào thành, thuốc giúp làm giảm khoảng 70% lượng acid dạ dày tiết ra so với mức bình thường. Mặc dù hiệu quả không mạnh bằng PPIs, nhóm thuốc này vẫn đủ để cải thiện đáng kể các triệu chứng khó chịu liên quan đến acid dạ dày.

Các thuốc ức chế thụ thể H2 thường gặp gồm famotidine, ranitidine, cimetidine và nizatidine. Trên thị trường hiện nay, nhiều biệt dược phổ biến của nhóm này thường mang tên trùng với hoạt chất.

Thuốc thường được dùng 1–2 lần mỗi ngày, với tác dụng kéo dài từ 6–12 giờ. Dù không mang lại hiệu quả nhanh như antacid, nhưng thuốc kháng acid nhưng kéo dài hơn, thường bắt đầu có hiệu quả sau 30-60 phút.

Thuốc ức chế thụ thể H2 thường dung nạp tốt, ít tác dụng phụ hơn so với PPIs. Tuy nhiên, một số tác dụng phụ có thể gặp phải bao gồm:

• Đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, tiêu chảy, mệt mỏi.
• Người cao tuổi và người bệnh thận cần giảm liều để tránh tác dụng phụ.

Lưu ý: Đây là nhóm thuốc kê đơn vì thế cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tự ý dùng

Thuốc alginate

Thuốc alginate có cơ chế khác biệt so với các thuốc chống acid thông thường. Khi vào dạ dày, alginate phản ứng với acid để tạo thành một lớp gel nổi trên bề mặt dịch vị – như một “bè nổi” giúp ngăn acid trào ngược lên thực quản, đồng thời bảo vệ niêm mạc dạ dày.

Lớp gel này hoạt động như một rào cản vật lý, ngăn acid dạ dày trào ngược lên thực quản và bảo vệ niêm mạc dạ dày. Đây là lý do tại sao thuốc chứa alginate đặc biệt hiệu quả trong các trường hợp đầy bụng do trào ngược acid dạ dày, cảm giác nóng rát vùng ngực.

Thuốc chứa alginate thường kết hợp các thành phần như natri alginate, natri bicarbonate và canxi carbonate hoặc kali bicarbonate. Trên thị trường, các thuốc phổ biến thuộc nhóm này bao gồm Gaviscon, Ebysta,…

Thuốc alginate tác dụng nhanh, thường trong vòng vài phút sau khi uống, kéo dài hơn so với thuốc kháng acid đơn thuần và ít tác dụng phụ. Một số tác dụng phụ hiếm gặp bao gồm táo bón, buồn nôn.

Thuốc tăng nhu động ruột (điều hòa co bóp dạ dày)

Khi đầy bụng xuất phát từ nguyên nhân rối loạn vận động dạ dày hoặc tình trạng dạ dày làm rỗng chậm, thuốc tăng nhu động ruột là lựa chọn thích hợp. Chúng kích thích và cải thiện nhu động của đường tiêu hóa, giúp thức ăn di chuyển nhanh hơn qua dạ dày và ruột từ đó giảm áp lực dạ dày và cảm giác đầy bụng.

Các thuốc tăng nhu động ruột phổ biến gồm: metoclopramide, domperidone và itopride. Trên thị trường, một số biệt dược thường gặp như: Primperan (Metoclopramide), Motilium (Domperidone), Ganaton (Itopride). Các thuốc này được sử dụng để hỗ trợ làm trống dạ dày, giảm cảm giác đầy bụng, buồn nôn và chậm tiêu.

Nhóm thuốc tăng nhu động ruột hữu ích với người có hội chứng dạ dày chậm làm rỗng, hoặc đầy bụng kèm buồn nôn.

Một số tác dụng phụ có thể gặp khi sử dụng thuốc tăng nhu động ruột bao gồm:

• Buồn ngủ, chóng mặt.
• Metoclopramide nếu dùng dài ngày có thể gây rối loạn ngoại tháp (như co giật, run tay…)

Lưu ý:

• Đây là nhóm thuốc kê đơn vì thế cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tự ý dùng.
• Domperidone chống chỉ định ở người có rối loạn nhịp tim

Men tiêu hóa, enzyme hỗ trợ tiêu hóa

Khi cơ thể thiếu các enzyme tiêu hóa như amylase (phân giải tinh bột), protease (phân giải protein), lipase (phân giải chất béo), hoặc lactase (phân giải đường sữa), thức ăn không được phân hủy hoàn toàn và gây ra cảm giác đầy bụng, khó tiêu. Men tiêu hóa và các enzyme là một loại thực phẩm chức năng giúp hỗ trợ tiêu hóa cung cấp thêm enzyme giúp phân hủy thức ăn mà cơ thể không thể tiêu hóa hiệu quả, giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa và cải thiện triệu chứng khó tiêu, đầy hơi .

Men tiêu hóa và enzyme hỗ trợ tiêu hóa thường dung nạp tốt với ít tác dụng phụ. Một số vấn đề có thể gặp phải bao gồm:

• Buồn nôn
• Đau bụng nhẹ
• Tiêu chảy
• Phản ứng dị ứng với những người nhạy cảm với nguồn gốc của enzyme.

Thuốc tiêu hóa giảm đầy hơi

Thuốc tiêu hóa giảm đầy hơi nhắm vào một trong những nguyên nhân chính gây đầy bụng: khí tích tụ trong đường tiêu hóa. Thành phần chính là simethicone, hoạt động bằng cách làm giảm sức căng bề mặt của các bọt khí, giúp chúng kết hợp lại với nhau thành các bọt lớn hơn có thể dễ dàng được đẩy ra ngoài thông qua ợ hơi hoặc đánh hơi, từ đó giảm cảm giác đầy trướng và khó chịu.

Một số biệt dược phổ biến trên thị trường như Espumisan, Espumisan L, Gastrylstad Stella, Air-X. Thuốc giảm đầy hơi thường được dùng sau bữa ăn và trước khi đi ngủ, tác dụng tương đối nhanh, thường trong vòng 30 phút sau khi uống.

Simethicone hầu như không gây tác dụng phụ do không được hấp thu vào máu. Một số tác dụng phụ hiếm gặp bao gồm ợ hơi tăng (do giải phóng khí), buồn nôn nhẹ.

Men vi sinh

Rối loạn hệ vi sinh đường ruột là nguyên nhân phổ biến gây đầy bụng kéo dài, đặc biệt sau khi dùng kháng sinh hoặc sau các đợt tiêu chảy. Men vi sinh là một loại thực phẩm chức năng giúp thiết lập lại cân bằng hệ vi sinh, từ đó cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm rõ rệt các triệu chứng đầy hơi, khó tiêu.

Một số chủng probiotic phổ biến: Lactobacillus rhamnosus GG, Bifidobacterium lactis, Saccharomyces boulardii. Một số sản phẩm men vi sinh phổ biến trên thị trường như: Enterogermina, Probio, Bioflora, Normagut.

Lưu ý:

• Nên chọn sản phẩm có chứng minh lâm sàng
• Dùng tối thiểu 7–14 ngày để thấy rõ hiệu quả
• Đây là nhóm thuốc kê đơn vì thế cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tự ý dùng

Kháng sinh

Kháng sinh chỉ được sử dụng trong điều trị ăn không tiêu, đầy bụng khi:

• Xét nghiệm xác định dương tính với vi khuẩn Helicobacter pylori
• Có biến chứng viêm loét dạ dày, tá tràng do vi khuẩn Helicobacter pylori
• Theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa

Việc sử dụng kháng sinh tự ý không chỉ không hiệu quả mà còn có thể làm tăng tình trạng kháng thuốc, gây ra nhiều tác dụng phụ không mong muốn. Trong điều trị nhiễmHelicobacter pylori, kháng sinh không được sử dụng đơn lẻ mà thường kết hợp trong phác đồ điều trị.

Lưu ý khi sử dụng thuốc điều trị đầy bụng, khó tiêu

Khi sử dụng các loại thuốc điều trị chứng ăn không tiêu, đầy bụng, có một số lưu ý quan trọng cần được tuân thủ để đạt hiệu quả điều trị tối ưu và tránh các tác dụng phụ không mong muốn:

• Không lạm dụng thuốc không kê đơn: Việc tự mua và dùng nhiều loại thuốc khác nhau có thể gây tương tác và che giấu bệnh lý tiềm ẩn.
• Dùng đúng thời điểm, đúng cách: Một số thuốc như thuốc ức chế bơm proton phải uống trước ăn, trong khi men tiêu hóa cần dùng cùng bữa.
• Cần khám bác sĩ nếu triệu chứng kéo dài: Đầy bụng mạn tính có thể là dấu hiệu của bệnh lý tiêu hóa như viêm loét, ung thư dạ dày, rối loạn nhu động ruột..
• Thận trọng với phụ nữ có thai, người già, bệnh nền: Những đối tượng này thường cần giảm liều hoặc tránh một số thuốc nhất định.

Khi nào ăn không tiêu đầy bụng cần đi khám bác sĩ

Mặc dù ăn không tiêu, đầy bụng thường là tình trạng lành tính, nhưng một số dấu hiệu dưới đây cần được đánh giá ngay bởi bác sĩ:

• Đau bụng dữ dội: Đặc biệt khi kèm theo sốt, vàng da hoặc nôn ra máu
• Khó nuốt hoặc đau khi nuốt: Có thể là dấu hiệu của vấn đề nghiêm trọng ở thực quản
• Nôn ra máu hoặc phân đen: Dấu hiệu của xuất huyết tiêu hóa
• Sụt cân không rõ nguyên nhân: Đặc biệt khi kèm theo chán ăn và mệt mỏi
• Thiếu máu: Biểu hiện bằng da xanh, mệt mỏi, khó thở khi gắng sức
• Triệu chứng kéo dài trên 2 tuần dù đã điều trị bằng thuốc không kê đơn.

Những dấu hiệu này có thể liên quan đến các bệnh lý nghiêm trọng như ung thư đường tiêu hóa, loét dạ dày tá tràng có biến chứng, viêm tụy hoặc tắc ruột.

Kết luận

Việc xác định đúng nguyên nhân gây ăn không tiêu, đầy bụng và lựa chọn thuốc phù hợp đóng vai trò quan trọng trong quá trình cải thiện sức khỏe đường tiêu hóa. Tuy 9 nhóm thuốc kể trên được sử dụng phổ biến, nhưng không phải loại nào cũng phù hợp với mọi đối tượng. Vì vậy, trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ để được hướng dẫn chính xác, tránh tự ý sử dụng gây ảnh hưởng đến dạ dày hoặc sức khỏe tổng thể. Ngoài ra, xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, ăn chậm nhai kỹ và hạn chế thực phẩm khó tiêu cũng là cách hiệu quả để phòng ngừa tái phát triệu chứng.

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả