Tụt men tiêu hóa: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị.

Hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả là nhờ sự phối hợp của nhiều yếu tố, trong đó men tiêu hóa đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Khi lượng men này bị suy giảm, quá trình tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng sẽ bị ảnh hưởng, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như đầy bụng, tiêu chảy, mệt mỏi, sụt cân… Vậy những nguyên nhân nào gây ra tình trạng tụt men tiêu hóa? Hãy cùng Mediphar USA tham khảo bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về tình trạng tụt men tiêu hóa.

Tụt men tiêu hóa là bệnh gì?

Men tiêu hóa hay còn gọi là các enzym tiêu hóa là protein do cơ thể tạo ra để phân hủy thức ăn thành chất dinh dưỡng, giúp hấp thu năng lượng và duy trì chức năng sống. Việc sản xuất đầy đủ và hoạt động hiệu quả của các enzyme tiêu hóa là yếu tố then chốt giúp hệ tiêu hóa hoạt động tối ưu. 

Do đó, tụt men tiêu hóa là tình trạng cơ thể không sản xuất đủ enzyme tiêu hóa cần thiết để phân giải thức ăn, dẫn đến tình trạng rối loạn tiêu hóa và kém hấp thu chất dinh dưỡng. Khi lượng men tiêu hóa tụt xuống, quá trình tiêu hóa bị chậm lại hoặc không hiệu quả, gây ra các triệu chứng như đầy hơi, chướng bụng, tiêu chảy, phân sống,…

Nguyên nhân gây tụt men tiêu hóa

Tình trạng tụt hoặc thiếu hụt enzyme tiêu hóa có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố, bao gồm:

• Bệnh lý tuyến tụy làm chức năng tụy ngoại tiết kém: Các bệnh lý như viêm tụy mạn, xơ nang, ung thư tụy hoặc suy tụy ngoại tiết đều làm giảm khả năng sản xuất enzyme tiêu hóa.
• Tổn thương niêm mạc ruột: Các bệnh lý như viêm ruột (Crohn, Celiac), nhiễm trùng hoặc viêm đường tiêu hóa mãn tính có thể làm giảm tiết enzyme tại ruột.
• Lão hóa: Tuổi cao khiến hoạt động của tuyến tụy và ruột giảm, kéo theo sự suy giảm tự nhiên của enzyme tiêu hóa.
• Mang thai: Mang thai làm tăng nhu cầu năng lượng của cơ thể.
• Chế độ ăn thiếu lành mạnh: Ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, ít chất xơ, nhiều dầu mỡ hoặc ăn quá nhanh có thể cản trở sự sản xuất và hoạt động của enzyme tiêu hóa.
• Sử dụng thuốc kéo dài: Một số thuốc như kháng sinh, thuốc kháng acid (PPI), corticoid,… cũng có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và sự sản xuất enzyme.
• Rối loạn di truyền hiếm gặp: Một số người có thể thiếu enzyme bẩm sinh, điển hình như thiếu lactase gây không dung nạp lactose.
• Căng thẳng kéo dài: Căng thẳng về thể chất, cảm xúc hoặc tâm lý có thể làm giảm lượng enzyme tiêu hóa của tuyến tụy, ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa của cơ thể.

Tìm hiểu thông tin bổ sung enzyme bằng cách nào

Dấu hiệu nhận biết của tụt men tiêu hóa

Có nhiều triệu chứng liên quan đến tình trạng thiếu hụt men tiêu hóa. Khi cơ thể không sản xuất đủ lượng enzyme, người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng như sau:

• Đầy hơi, đau bụng, khó chịu sau ăn.
• Tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài.
• Phân bất thường: phân nổi, có mỡ (phân mỡ), thức ăn chưa tiêu hóa.
• Cảm giác nhanh no, chán ăn.
• Triệu chứng giống hội chứng ruột kích thích (IBS).
• Rối loạn hệ vi sinh đường ruột.
• Dị ứng hay không dung nạp các thực phẩm.

Các tình trạng này nếu kéo dài có thể gây suy dinh dưỡng, mệt mỏi, giảm cân và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Cách chẩn đoán và phương pháp điều trị tụt men tiêu hóa

Chẩn đoán

Để chẩn đoán tình trạng tụt men tiêu hóa, bác sĩ sẽ dựa vào:

• Các triệu chứng lâm sàng: đầy hơi, phân mỡ, tiêu chảy, sụt cân,…
• Xét nghiệm phân: kiểm tra lượng chất béo, thức ăn chưa tiêu trong phân. Ngoài ra, việc xét nghiệm elastase phân có thể giúp chẩn đoán suy tuyến tụy ngoại tiết (EPI).
• Xét nghiệm máu: giúp phát hiện nhiễm trùng, thiếu máu, thiếu hụt dinh dưỡng và rối loạn chức năng gan hay các thiếu hụt vitamin tan trong dầu (A, D, E, K).
• Test hơi thở: phát hiện tình trạng không dung nạp lactose, tăng sinh vi khuẩn đường ruột non (SIBO).
• Chẩn đoán hình ảnh hoặc siêu âm để phát hiện các vấn đề về tuyến tụy.

Điều trị

Việc điều trị tụt men tiêu hóa cần tiếp cận toàn diện, không chỉ tập trung vào bổ sung enzym mà còn phải xử lý các nguyên nhân nền, điều chỉnh chế độ ăn và hỗ trợ chức năng tiêu hóa bằng các biện pháp hợp lý:

• Bổ sung men tiêu hóa ngoại sinh: Đây là biện pháp hỗ trợ quan trọng giúp cải thiện tiêu hóa thức ăn khi cơ thể không tiết đủ men tiêu hóa. Các chế phẩm men tiêu hóa thường chứa các enzym như amylase, lipase, protease. Một số sản phẩm còn kết hợp thêm acid mật hoặc probiotics để tăng hiệu quả. Men tiêu hóa nên được dùng trong hoặc ngay sau bữa ăn để hỗ trợ quá trình phân giải thức ăn.
• Điều trị nguyên nhân nền nếu có: Tụt men tiêu hóa thường không phải là bệnh riêng biệt mà là hậu quả của các bệnh lý nền như viêm tụy mạn, suy tụy ngoại tiết, viêm ruột mạn tính… Trong những trường hợp này, việc điều trị nguyên nhân gốc là cần thiết, chẳng hạn như dùng enzym tụy đặc hiệu, thuốc điều trị viêm ruột, hoặc áp dụng chế độ ăn theo từng bệnh lý cụ thể. Điều trị nguyên nhân giúp cải thiện tiết men nội sinh và phục hồi chức năng tiêu hóa.
• Điều chỉnh chế độ ăn uống: Ăn chia nhỏ bữa, nhai kỹ, không ăn quá no. Tránh chất béo khó tiêu, đồ chiên rán, thức ăn công nghiệp, tăng cường rau củ, trái cây chín, tinh bột dễ tiêu,… Đồng thời, bổ sung probiotics giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giúp hỗ trợ tiêu hóa.

Xem thêm thông tin về men tiêu hóa Menpeptine giúp cơ thể bổ sung enzyme tiêu hóa

Lối sống góp phần hạn chế tụt men tiêu hóa

Lối sống khoa học đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ chức năng tiêu hóa và ngăn ngừa tình trạng tụt men tiêu hóa. Một số thói quen lành mạnh nên duy trì bao gồm:

• Ăn chậm, nhai kỹ: Quá trình tiêu hóa bắt đầu ngay từ miệng khi enzyme amylase trong nước bọt được tiết ra. Việc nhai kỹ giúp khởi động quá trình tiêu hóa sớm, giảm áp lực lên dạ dày – ruột và kích thích cơ thể tiết đủ enzyme tiêu hóa.
• Chia nhỏ bữa ăn trong ngày: Ăn quá nhiều trong một lần có thể làm hệ tiêu hóa quá tải. Chia 4–5 bữa ăn nhỏ giúp enzyme hoạt động hiệu quả hơn và giảm tình trạng đầy hơi, khó tiêu.
• Giảm căng thẳng, kiểm soát stress: Tâm lý căng thẳng kéo dài làm ảnh hưởng đến hoạt động tiết enzyme của tuyến tụy. Thiền, yoga, tập thở và nghỉ ngơi đầy đủ có thể giúp cải thiện tình trạng này.
• Hạn chế rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích: Rượu, bia, thuốc lá làm tổn thương niêm mạc tiêu hóa và ảnh hưởng xấu đến chức năng tuyến tụy, gan và túi mật.
• Tăng cường luyện tập thể dục: Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hoặc đạp xe giúp tăng nhu động ruột và hỗ trợ quá trình tiêu hóa tự nhiên của cơ thể.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Béo phì có liên quan đến tình trạng viêm mạn tính và tăng nguy cơ bệnh tụy, từ đó làm giảm tiết enzyme tiêu hóa.
• Tránh lạm dụng thuốc: Hạn chế dùng kéo dài các thuốc kháng acid, kháng sinh, giảm đau NSAID nếu không cần thiết vì chúng có thể làm rối loạn hệ vi sinh và ảnh hưởng đến sản xuất enzyme tiêu hóa.

Xem thêm các loại thực phẩm chức năng bổ sung enzyme tiêu hóa

Một số câu hỏi thường gặp

Bị tụt men tiêu hóa nên ăn gì?

Người bị tụt men tiêu hóa nên lựa chọn chế độ ăn uống hỗ trợ tiêu hóa dễ tiêu và bổ sung các dưỡng chất cần thiết để cải thiện tình trạng thiếu hụt enzyme như:

• Thực phẩm dễ tiêu hóa: Cháo, súp, cơm mềm,…
• Thực phẩm giàu enzyme tiêu hóa tự nhiên như bơ, chuối, gừng, mật ong, kiwi, xoài, đu đủ, thơm,…

Bị tụt men tiêu hóa nên uống gì?

• Nước lọc ấm: Uống đủ nước giúp duy trì hoạt động của hệ tiêu hóa, làm mềm phân và hỗ trợ enzyme hoạt động hiệu quả.
• Nước ép đu đủ hay nước ép thơm: Đu đủ hay thơm chứa nhiều enzyme tiêu hóa tự nhiên như papain (đu đủ), bromelain (thơm) giúp hỗ trợ phân giải protein.
• Sữa chua: Giúp cung cấp lợi khuẩn, giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột và hỗ trợ tiêu hóa thức ăn tốt hơn.
• Nước ép rau củ hoặc sinh tố rau củ: Dễ tiêu hóa, cung cấp chất xơ hòa tan và vitamin hỗ trợ hệ tiêu hóa (có thể dùng bí đỏ, cà rốt, táo…).
• Trà gừng hoặc trà bạc hà: Giúp giảm đầy hơi, kích thích tiêu hóa và làm dịu dạ dày.
• Thực phẩm bổ sung men tiêu hóa: Trong một số trường hợp cần thiết, bác sĩ hoặc dược sĩ có thể chỉ định sử dụng men tiêu hóa dạng uống để hỗ trợ hệ tiêu hóa điển hình như Menpeptine. Những sản phẩm này giúp bổ sung enzyme tiêu hóa bị thiếu hụt, từ đó cải thiện quá trình hấp thu và chuyển hóa thức ăn.

Bị tụt men tiêu hóa có nguy hiểm không?

Tụt men tiêu hóa có thể không nguy hiểm ngay lập tức, nhưng nếu kéo dài và không được điều trị đúng cách, nó có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng. Khi cơ thể không đủ men để tiêu hóa và hấp thu thức ăn, người bệnh dễ bị sụt cân, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa mạn tính, thiếu hụt vitamin và khoáng chất. Về lâu dài, tình trạng này có thể dẫn đến suy dinh dưỡng và suy giảm miễn dịch. Vì vậy, nếu các biểu hiện của tình trạng tụt men tiêu hóa ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống hoặc kéo dài quá 1–2 tuần, tốt nhất nên đến cơ sở y tế để được khám, làm xét nghiệm và điều trị kịp thời.

Khi nào cần đi gặp bác sĩ

Người bị tụt men tiêu hóa có thể cải thiện bằng chế độ ăn và men bổ sung, nhưng trong một số trường hợp, việc tự xử lý tại nhà là không đủ. Hãy đến gặp bác sĩ khi có các dấu hiệu sau:

• Triệu chứng kéo dài hoặc ngày càng nặng: Cảm giác đầy bụng, tiêu chảy hoặc buồn nôn không cải thiện sau vài tuần, khó chịu kéo dài dai dẳng.
• Tiêu chảy mạn tính hoặc phân bất thường: Tiêu chảy nhiều lần trong ngày, phân lỏng, sống, có váng mỡ.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân: Giảm cân nhanh trong khi chế độ ăn không thay đổi hoặc vẫn ăn uống bình thường.
• Thiếu hụt dinh dưỡng hoặc dấu hiệu kém hấp thu: Mệt mỏi, suy nhược, giảm tập trung. Da khô, tóc rụng, móng dễ gãy, vết thương lâu lành. 

Kết luận

Tụt men tiêu hóa là một tình trạng thường gặp nhưng dễ bị bỏ qua vì triệu chứng không rõ ràng hoặc dễ nhầm với rối loạn tiêu hóa thông thường. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, tụt men tiêu hóa có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng và sức khỏe tổng thể. Vì vậy, cần duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh và lối sống khoa học để phòng ngừa tình trạng tụt men tiêu hóa.

NGUỒN THAM KHẢO:

1. Digestive Enzymes and Digestive Enzyme Supplements
2. What Are Digestive Enzymes and How Do They Work?
3. Digestive Enzymes
4. Exocrine Pancreatic Insufficiency (EPI)
5. What are Digestive Enzymes: How to Test Your Patients Levels

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả