Loạn thị là gì? Mắt người loạn thị nhìn như thế nào?

Loạn thị là một tật khúc xạ phổ biến, khiến hình ảnh nhìn thấy bị nhòe hoặc méo mó ở mọi khoảng cách. Vậy loạn thị là gì và tại sao nó lại xảy ra? Bài viết này Mediphar USA sẽ giúp bạn hiểu rõ về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và các cách điều trị loạn thị hiệu quả, giúp bạn sớm tìm lại đôi mắt sáng khỏe và thị lực tốt.

Loạn thị là gì?

Loạn thị (Astigmatism) là một tật khúc xạ ở mắt rất phổ biến, xảy ra khi giác mạc (màng trong suốt phía trước nhãn cầu) hoặc thể thủy tinh (thấu kính tự nhiên bên trong mắt) có hình dạng bất thường. Thay vì có độ cong hoàn hảo như một chỏm cầu hay hình quả bóng tròn thì mắt bị loạn thị lại có hình dạng giống quả bóng bầu dục hoặc hình elip. 

Sự biến dạng này khiến các tia sáng khi đi vào mắt không hội tụ tại một điểm duy nhất trên võng mạc mà bị khuếch tán tại nhiều điểm khác nhau, dẫn đến hình ảnh thu được bị méo mó, nhòe và không rõ nét ở mọi khoảng cách.

Ở mắt người bình thường, giác mạc và thể thủy tinh hoạt động như một hệ thống thấu kính hoàn hảo, bẻ cong ánh sáng một cách đồng đều để hội tụ chính xác tại một điểm trên võng mạc, tạo ra hình ảnh sắc nét. Tuy nhiên, đối với người loạn thị, sự không đều về độ cong này làm cho ánh sáng bị bẻ cong không đồng nhất, dẫn đến việc hình ảnh được tạo ra trên võng mạc bị biến dạng và mờ.

Hình ảnh người loạn thị nhìn thấy

Nhiều người thắc mắc liệu người loạn thị nhìn như thế nào? Người bị loạn thị thường nhìn thấy hình ảnh bị mờ, nhòe, không rõ nét ở mọi khoảng cách, dù là vật ở gần hay ở xa. Ngoài ra, hình ảnh còn có thể bị biến dạng, méo mó.

Một triệu chứng đặc trưng khác là tầm nhìn đôi (song thị) hoặc nhìn thấy 2-3 bóng mờ của một vật thể. Trong một số trường hợp, chỉ một phần của sự vật được nhìn thấy rõ, còn các phần xung quanh trông mờ và lượn sóng.

Dưới đây là một vài hình ảnh người loạn thị nhìn thấy khi không mang kính mà bạn có thể tham khảo qua: 

Dấu hiệu bị loạn thị

Loạn thị có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi với các dấu hiệu và triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào mức độ và cơ địa của mỗi người. Tuy nhiên, nhìn chung người bị loạn thị thường có các dấu hiệu sau:

• Mắt nhìn mờ ở mọi khoảng cách: Đây là dấu hiệu đặc trưng nhất của loạn thị. Dù vật ở gần hay xa, bạn đều có thể thấy hình ảnh bị nhòe, méo mó hoặc không rõ nét.
• Song thị hoặc nhiều bóng mờ: Bạn có thể nhìn một vật thể nhưng thấy hai hoặc ba bóng mờ của nó. Người bị loạn thị thường xuyên nheo mắt, chớp mắt để cố gắng phân biệt ảnh thật và ảnh ảo.
• Mỏi, đau hoặc ngứa mắt thường xuyên: Do mắt phải điều tiết quá mức để cố gắng nhìn rõ, dẫn đến cảm giác mệt mỏi, đau nhức mắt, thậm chí buồn ngủ.
• Nhạy cảm với ánh sáng: khi bị loạn thị, người bệnh sẽ dễ cảm thấy khó chịu với ánh sáng mạnh, có xu hướng nheo mắt hoặc che mắt khi tiếp xúc với nguồn sáng.
• Khó nhìn vào ban đêm: Tầm nhìn có thể bị suy giảm đáng kể, đặc biệt khi lái xe vào ban đêm, gây cảm giác không an toàn.

Loạn thị thường xuất hiện cùng  với cận thị và viễn thị, do đó các triệu chứng thường đi cùng nhau. Do đó, để biết chính xác bạn có đang bị loạn thị hay không hãy đến bác sĩ để được thăm khám và chẩn đoán chính xác.

Nguyên nhân gây loạn thị

Loạn thị chủ yếu phát sinh từ sự bất thường về độ cong của giác mạc hoặc thể thủy tinh làm thay đổi cách ánh sáng đi vào mắt và hội tụ trên võng mạc. Các nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này bao gồm: 

• Chấn thương hoặc phẫu thuật mắt: Loạn thị có thể xuất hiện sau các chấn thương mắt gây sẹo trên giác mạc, hoặc sau một số loại phẫu thuật mắt như phẫu thuật đục thủy tinh thể hoặc thủ thuật đặt kính áp tròng.
• Di truyền: Loạn thị có tính di truyền từ bố mẹ sang con. Nếu trong gia đình có người bị loạn thị, khả năng cao trẻ sinh ra cũng mắc bệnh này
• Bệnh lý về mắt: Một số bệnh về mắt có thể gây ra loạn thị, điển hình là giác mạc hình chóp (keratoconus) gây ra tình trạng giác mạc mỏng dần và có hình nón, gây loạn thị không đều.
• Tuổi tác: Khi con người già đi, cấu trúc mắt trải qua những thay đổi tự nhiên, bao gồm sự suy giảm của các cơ quan thị giác và khả năng thích ứng với ánh sáng. Các bệnh lý liên quan đến tuổi như tiểu đường và huyết áp cao cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe mắt và gây ra các vấn đề thị lực .

Loạn thị khác cận thị và viễn thị như nào?

Loạn thị, cận thị và viễn thị đều là các tật khúc xạ phổ biến ở mắt, nhưng chúng khác nhau về cơ chế hình thành và cách ảnh hưởng đến thị lực. Thông thường, cận thị làm mờ các vật ở xa, viễn thị làm mờ các vật ở gần và loạn thị gây mờ và nhòe vật ở mọi khoảng cách. 

Dưới đây là bảng so sánh chi tiết:

Loạn thị có tự khỏi không?

Loạn thị không thể tự khỏi được và thường có xu hướng tăng dần theo thời gian. Để điều trị loạn thị cần can thiệp bằng các phương pháp y học nhằm kiểm soát và cải thiện tình trạng loạn. 

Mặc dù loạn thị nhẹ (dưới 1.0 Diop) thường không gây ảnh hưởng đáng kể đến chức năng thị giác và có thể không cần điều trị, nhưng các trường hợp nặng hơn (từ 1.0 Diop trở lên) có thể gây khó chịu, đau đầu và suy giảm thị lực nghiêm trọng, ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt hàng ngày. 

▷ Tìm hiểu thêm về: Diop (Đi ốp) là gì? Cách tính độ cận thị cho mắt

Loạn thị có nguy hiểm không?

Loạn thị không phải là bệnh lý nguy hiểm nhưng nếu không được kiểm soát và điều trị sớm, bệnh có thể gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày hoặc nặng hơn có thể dẫn đến nguy cơ bị nhược thị cao. 

Loạn thị trên 2.0 Diop hoặc loạn thị một mắt nếu không được phát hiện và điều trị sớm có nguy cơ cao gây nhược thị. Nhược thị là tình trạng suy giảm thị lực nghiêm trọng mà không thể cải thiện được bằng cách đeo kính hoặc phẫu thuật, do não bộ mất chức năng nhận biết hình ảnh từ mắt đó. Nếu nhược thị được phát hiện muộn sau 12 tuổi (khi mắt đã phát triển toàn diện), các biện pháp can thiệp thường không thể giúp hồi phục thị lực, và có nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn.

Cách chẩn đoán loạn thị

Để chẩn đoán loạn thị một cách chính xác, bạn cần đến các cơ sở y tế chuyên khoa mắt. Quy trình chẩn đoán thường bao gồm các phương pháp sau:

• Chụp khúc xạ qua máy đo khúc xạ tự động: Đây là bước đầu tiên để kiểm tra tổng quát tình trạng mắt và cung cấp kết quả độ khúc xạ sơ bộ, giúp bác sĩ chẩn đoán nhanh chóng tật khúc xạ.   
• Soi bóng đồng tử kiểm tra độ khúc xạ: Phương pháp khách quan này giúp bác sĩ đánh giá thị lực và độ loạn thị một cách chính xác hơn, đặc biệt hữu ích cho trẻ em chưa thể diễn đạt rõ ràng về thị lực của mình.   
• Khám khúc xạ chủ quan: Đo lường khả năng nhìn ở khoảng cách gần và xa bằng các bảng chữ cái đo thị lực chuyên dụng. Đối với trẻ nhỏ, có thể sử dụng bảng hình hoặc chữ E.   
• Đo khúc xạ và thử kính (Phoropter): Bệnh nhân sẽ nhìn vào bảng thị lực thông qua phoropter hoặc kính rời để bác sĩ xác định số độ loạn thị chính xác dựa trên phản hồi về độ rõ nét của hình ảnh.   
• Kiểm tra độ cong giác mạc (Keratometer/Topography): Phương pháp này đo độ cong của giác mạc bằng các hình tròn đồng tâm, giúp đánh giá hình dạng giác mạc một cách chính xác và loại trừ nguyên nhân loạn thị do giác mạc hình chóp.   
• Test tập trung ánh sáng (Autorefractor/Retinoscopy): Bác sĩ chiếu ánh sáng vào mắt để kiểm tra sự thay đổi của tia sáng khi đi từ giác mạc đến võng mạc, giúp xác định tình trạng loạn thị.  

Cách điều trị mắt loạn thị

Loạn thị không thể tự khỏi một cách tự nhiên nhưng có thể cải thiện bằng các phương pháp y khoa. Mục tiêu của việc điều trị là điều chỉnh độ cong của giác mạc và/hoặc thể thủy tinh trở lại bình thường để ánh sáng hội tụ đúng điểm trên võng mạc. Dưới đây là một số các phương pháp điều trị phổ biến:

Đeo mắt kính

Kính gọng dùng để điều trị loạn thị thường là kính trụ (thấu kính hình trụ) hoặc thấu kính có kết hợp độ cầu và độ trụ. Những thấu kính này được thiết kế đặc biệt để bù trừ cho sự không đều về độ cong của mắt.

Khi ánh sáng đi qua kính, thấu kính sẽ bẻ cong ánh sáng một cách chính xác để các tia sáng có thể hội tụ đúng một điểm trên võng mạc. Điều này giúp hình ảnh được tạo ra trên võng mạc trở nên sắc nét, rõ ràng và không còn bị méo mó hay nhòe như trước.

Sử dụng kính áp tròng

Hiện nay có 2 loại kính áp tròng được sử dụng phổ biến trong khắc phục loạn thị là:

• Kính áp tròng mềm: là thấu kính toric được điều chỉnh để phù hợp với độ loạn của tường người.
• Kính áp tròng Ortho-K: Đây là loại kính áp tròng cứng đặc biệt, được thiết kế để đeo vào ban đêm khi ngủ (trung bình từ 6 đến 8 tiếng) nhằm định hình tạm thời giác mạc. Phương pháp này giúp người bệnh không phụ thuộc vào kính gọng hoặc kính áp tròng mềm vào ban ngày. Ortho-K còn có khả năng làm chậm hoặc ngăn chặn cận thị tiến triển ở lứa tuổi thanh thiếu niên.

Phẫu thuật loạn thị

Đây là can thiệp y tế sử dụng tia laser để định hình lại giác mạc, giúp triệt tiêu loạn thị. Đây được xem là biện pháp duy nhất điều trị loạn thị triệt để. Các phương pháp phẫu thuật loạn thị phổ biến như: LASIK, PRK, Lasek, Epi-Lasik,… Phẫu thuật loạn thị thường được chỉ định cho bệnh nhân từ 18 tuổi trở lên, những người không muốn đeo kính.

Biện pháp phòng ngừa loạn thị

Mặc dù loạn thị thường có nguyên nhân bẩm sinh hoặc di truyền và không thể tự khỏi , nhưng việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc mắt đúng cách có thể giúp giảm thiểu các triệu chứng, hạn chế tình trạng tăng độ, và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

• Kiểm tra thị lực định kỳ: Thăm khám mắt thường xuyên để phát hiện sớm các thay đổi bất thường và điều chỉnh kính phù hợp, đặc biệt quan trọng đối với trẻ em để phòng tránh nhược thị.
• Sử dụng thiết bị điện tử hợp lý: Đặt màn hình cách mắt 50-60 cm, điều chỉnh ánh sáng phù hợp và nghỉ ngơi 15-20 phút sau mỗi 2 giờ làm việc với máy tính.
• Thực hiện các bài tập và thư giãn mắt: Các bài tập như thư giãn cơ mắt, massage cầu mắt, luyện mắt và chớp mắt có thể giúp giảm căng thẳng, mệt mỏi và hạn chế tăng độ loạn thị. Chườm khăn ấm cũng giúp thư giãn mắt và tăng lưu thông máu.
• Chế độ dinh dưỡng tốt cho mắt: Bổ sung các thực phẩm giàu Vitamin A (cà rốt, rau bina), Vitamin C (trái cây họ cam quýt), Omega-3 (cá hồi), Vitamin E và Lutein/Zeaxanthin (ngô, cải xoăn) để bảo vệ sức khỏe mắt. Bạn cũng có thể bổ sung các dưỡng chất thiếu yếu thông qua các loại thuốc bổ mắt hoặc dầu gấc. Tuy nhiên, hãy nhớ tham khảo ý kiến từ dược sĩ và bác sĩ trước khi sử dụng nhé.

Loạn thị không chỉ ảnh hưởng đến thị lực mà còn tác động lớn đến chất lượng cuộc sống. Hy vọng với những thông tin chia sẻ từ Mediphar USA về loạn thị là gì, nguyên nhân, dấu hiệu và các cách điều trị sẽ giúp bạn có cái nhìn rõ ràng hơn về tật khúc xạ này. Để giữ cho đôi mắt luôn khỏe mạnh bạn nên tạo thói quen khám mắt định kỳ, thường xuyên bổ sung các loại thực phẩm hoặc viên uống bổ mắt, đồng thời vệ sinh mắt tốt để đảm bảo sức khỏe, ngăn ngừa bệnh nhé.

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả