Đầy bụng khó tiêu kéo dài: Nguyên nhân, cách xử trí và phòng ngừa

Đầy bụng khó tiêu là một tình trạng phổ biến, tuy nhiên, nếu những triệu chứng này kéo dài và lặp đi lặp lại, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo của một số bệnh lý tiềm ẩn. Không chỉ gây khó chịu về thể chất, tình trạng đầy bụng khó tiêu kéo dài còn tác động đến tâm lý và chất lượng cuộc sống. Vậy nguyên nhân do đâu và làm sao để khắc phục hiệu quả tình trạng đầy bụng khó tiêu kéo dài? Hãy cùng Mediphar USA tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Đầy bụng khó tiêu kéo dài là bị gì?

Đầy bụng khó tiêu kéo dài là tình trạng khó chịu mạn tính ở vùng bụng trên, biểu hiện bằng cảm giác căng tức, đầy bụng, đau âm ỉ hoặc nhanh no khi ăn. Tình trạng này có thể xảy ra liên tục hoặc tái phát nhiều lần trong tuần, kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, ảnh hưởng rõ rệt đến sinh hoạt và ăn uống. Đây không phải là một bệnh lý riêng biệt mà là biểu hiện của các rối loạn tiêu hóa chức năng, hoặc là triệu chứng của một số bệnh lý tiêu hóa như viêm dạ dày, trào ngược dạ dày – thực quản, loét dạ dày, rối loạn vận động dạ dày hoặc thậm chí các vấn đề về mật, tụy.

Đầy bụng khó tiêu kéo dài có nguy hiểm không?

Cảm giác đầy bụng khó tiêu sau bữa ăn là điều không hiếm gặp, đặc biệt khi bạn ăn quá nhanh, ăn nhiều, hoặc dùng những thực phẩm khó tiêu. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài liên tục, không thuyên giảm và ngày càng khó chịu, đó có thể là dấu hiệu cho thấy hệ tiêu hóa của bạn đang gặp vấn đề nghiêm trọng.

Ngoài ra, bạn cần đặc biệt lưu ý nếu xuất hiện những triệu chứng sau mà không cải thiện dù đã dùng thuốc kháng axit:

• Cảm giác đầy bụng, nặng bụng sau khi ăn kéo dài và ngày càng khó chịu
• Khó thở
• Đau ngực
• Chóng mặt hoặc choáng váng
• Đổ mồ hôi lạnh

Những dấu hiệu trên có thể liên quan đến các bệnh lý nghiêm trọng hơn, vì thế bạn nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Dấu hiệu nhận biết bị đầy bụng khó tiêu kéo dài

Chứng đầy bụng khó tiêu là tình trạng rối loạn tiêu hóa phổ biến, biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau, nhưng đặc trưng nhất là cảm giác đau hoặc khó chịu ở vùng bụng trên (vùng thượng vị), kèm theo cảm giác no quá sớm khi ăn hoặc no kéo dài sau bữa ăn. Ngoài ra, người bị đầy bụng khó tiêu kéo dài còn có thể gặp các triệu chứng khác như:

• Đầy bụng, chướng bụng dù ăn không nhiều
• Buồn nôn hoặc cảm giác muốn nôn
• Ợ hơi, ợ nóng hoặc nóng rát vùng ngực
• Đầy hơi kèm cảm giác căng tức, áp lực trong bụng
• Đôi khi có thể nghe thấy tiếng ọc ọc trong dạ dày.

Các triệu chứng này có thể xảy ra từng lúc hoặc kéo dài, gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sinh hoạt hằng ngày.

Nguyên nhân gây đầy bụng khó tiêu kéo dài

Thói quen ăn uống không lành mạnh

Chế độ ăn uống thiếu lành mạnh hoặc thói quen ăn uống sai cách có thể gây ảnh hưởng xấu đến hệ tiêu hóa, làm tăng nguy cơ đầy bụng khó tiêu. Các thói quen như ăn quá nhanh, nhai không kỹ, ăn không đúng giờ và nằm ngay sau khi ăn hoặc thường xuyên tiêu thụ thực phẩm nhiều dầu mỡ, chất béo và đồ uống có cồn (rượu, bia…) đều có thể làm tình trạng này trầm trọng hơn và kéo dài.

Hơi tích tụ trong đường tiêu hóa

Trong hệ tiêu hóa, hơi được tạo ra chủ yếu do hoạt động của vi khuẩn đường ruột. Khi lượng hơi tích tụ quá nhiều trong dạ dày và ruột, bạn có thể cảm thấy chướng bụng, đầy hơi kéo dài. Tình trạng này có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Ăn quá nhanh hoặc quá nhiều: Khi ăn vội, bạn có xu hướng nuốt nhiều không khí, kết hợp với lượng thức ăn lớn khiến hệ tiêu hóa làm việc quá tải, sinh ra nhiều khí hơn bình thường.
• Khó hấp thu carbohydrate: Một số người gặp khó khăn khi tiêu hóa các loại carbohydrate nhất định, chẳng hạn như lactose (trong sữa), fructose (trong trái cây) hoặc gluten (trong lúa mì). Khi những chất này không được tiêu hóa hoàn toàn, vi khuẩn đường ruột sẽ lên men và tạo ra khí, gây đầy hơi và chướng bụng kéo dài.
• Hội chứng phát triển vi khuẩn quá mức ở ruột non (SIBO): tình trạng vi khuẩn từ ruột già phát triển quá mức và tràn vào ruột non. Sự mất cân bằng này khiến khí sinh ra nhiều hơn do thiếu các vi khuẩn có nhiệm vụ hấp thụ khí. Điều này dẫn đến đầy hơi, chướng bụng và rối loạn tiêu hóa kéo dài.

Táo bón

Táo bón có thể xảy ra do chế độ ăn uống, thói quen sinh hoạt hoặc là dấu hiệu của một bệnh lý tiềm ẩn nếu kéo dài. Khi phân bị giữ lại trong ruột kết, quá trình tiêu hóa chậm lại, khiến thức ăn mới bị ứ đọng lâu hơn. Điều này làm ruột phải giãn ra để chứa lượng tồn đọng, từ đó gây cảm giác đầy bụng.

Nguyên nhân gây táo bón có thể do chế độ ăn thiếu chất xơ và nước, ít vận động, hoặc thói quen nhịn đại tiện. Ngoài ra, táo bón cũng có thể xuất phát từ tác dụng phụ của thuốc, căng thẳng, thay đổi sinh hoạt hoặc một số bệnh lý như hội chứng ruột kích thích, suy giáp, và tiểu đường.

Viêm loét dạ dày, tá ràng

Loét dạ dày – tá tràng là một trong những nguyên nhân thực thể phổ biến có thể gây ra tình trạng đầy bụng khó tiêu kéo dài. Khi niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng bị tổn thương, quá trình tiêu hóa trở nên kém hiệu quả, dẫn đến cảm giác no sớm, đầy hơi, chướng bụng sau ăn, kèm theo buồn nôn hoặc đau âm ỉ vùng thượng vị.

Bên cạnh đó, axit dịch vị dư thừa và tình trạng viêm kéo dài do loét cũng góp phần làm rối loạn chức năng tiêu hóa. Nếu không được điều trị đúng cách, loét dạ dày – tá tràng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết tiêu hóa hoặc thủng ổ loét.

Căng thẳng, stress kéo dài

Căng thẳng, lo âu stress kéo dài là một yếu tố quan trọng góp phần dẫn đến tình trạng đầy bụng khó tiêu kéo dài, đặc biệt trong các rối loạn tiêu hóa chức năng. Khi căng thẳng, hệ thần kinh tự chủ bị rối loạn, ảnh hưởng đến nhu động ruột, làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày và giảm tiết men tiêu hóa. Điều này dẫn đến cảm giác đầy hơi, chướng bụng, ăn không tiêu, buồn nôn hoặc đau âm ỉ vùng thượng vị.

Tắc ruột, bệnh Crohn

Ruột non và ruột già có thể bị tắc nghẽn bởi khối u, mô sẹo, hẹp hoặc thoát vị. Ngoài ra, các bệnh viêm như Crohn hay bệnh túi thừa cũng có thể gây tổn thương, làm hẹp và cản trở sự lưu thông của thức ăn trong ruột. Điều này gây ra các cơn đau quặn từ vùng rốn xuống bụng dưới, thường xuất hiện từng cơn và ngày càng tăng, kèm theo triệu chứng đầy bụng khó tiêu kéo dài.

Một số bệnh lý khác

Một số tình trạng bệnh lý khác cũng có thể gây ra chứng đầy bụng khó tiêu kéo dài như:

• Rối loạn hệ vi khuẩn đường ruột: Mất cân bằng giữa lợi khuẩn và hại khuẩn, làm rối loạn quá trình tiêu hóa, gây lên men thức ăn trong ruột, dẫn đến đầy hơi, chướng bụng, đau bụng và khó tiêu kéo dài.
• Sỏi mật, viêm túi mật: Sỏi có thể làm tắc nghẽn hoặc cản trở dòng chảy của dịch mật dẫn đến rối loạn tiêu hóa, gây đầy bụng khó tiêu, đặc biệt là sau các bữa ăn nhiều dầu mỡ.
• Hội chứng ruột kích thích (IBS): Là tình trạng rối loạn chức năng tiêu hóa mạn tính, gây rối loạn nhu động ruột dẫn đến đầy bụng khó tiêu kèm theo táo bón, tiêu chảy hoặc xen kẽ cả hai.
• Ung thư dạ dày: Khi khối u phát triển, nó có thể cản trở quá trình tiêu hóa, làm xuất hiện các triệu chứng như đầy bụng, chán ăn, no sớm, buồn nôn và khó tiêu không đáp ứng với điều trị thông thường. Ở giai đoạn sớm, các triệu chứng thường mơ hồ và giống với rối loạn tiêu hóa lành tính, do đó dẫn đến tình trạng khó tiêu kéo dài kèm theo sụt cân, thiếu máu hoặc đau bụng dai dẳng.

Cách chẩn đoán đầy bụng khó tiêu kéo dài

Để xác định nguyên nhân gây ra chứng đầy bụng khó tiêu kéo dài, bác sĩ có thể chỉ định một số phương pháp chẩn đoán sau:

• Khai thác bệnh sử và triệu chứng lâm sàng: Hỏi chi tiết về thời gian xuất hiện, tần suất, mức độ khó tiêu cũng như các triệu chứng đi kèm.
• Khám lâm sàng: Thăm khám vùng bụng để phát hiện các dấu hiệu như chướng bụng, đau vùng thượng vị hoặc bất thường khác.
• Nội soi dạ dày – tá tràng: Giúp quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày và tá tràng để phát hiện viêm, loét, khối u hoặc tổn thương khác.
• Xét nghiệm máu, phân hoặc hơi thở: Được thực hiện nhằm kiểm tra sự hiện diện của vi khuẩn Helicobacter pylori – nguyên nhân phổ biến gây viêm loét dạ dày và đầy bụng khó tiêu kéo dài.
• Siêu âm bụng hoặc chụp X-quang: Hỗ trợ phát hiện các bất thường ở gan, túi mật, tụy hoặc các cơ quan tiêu hóa liên quan.

Cách điều trị đầy bụng khó tiêu kéo dài

Việc điều trị chứng đầy bụng khó tiêu kéo dài phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể, nhưng nhìn chung có thể cải thiện bằng cách:

Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

Một số biện pháp hiệu quả bao gồm:

• Ăn chậm, nhai kỹ, tránh ăn quá no.
• Ăn các thực phẩm dễ tiêu, hạn chế thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ, đồ uống có gas, cà phê, rượu bia và thuốc lá.
• Bổ sung chất xơ trong chế độ ăn để hỗ trợ hoạt động của hệ tiêu hóa.
• Không nên nằm ngay sau khi ăn mà nên vận động nhẹ như đi bộ.
• Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng kéo dài.
• Bổ sung men vi sinh.

>>> Xem thêm 20+ mẹo dân gian chữa đầy bụng khó tiêu tại nhà

Sử dụng thuốc điều trị

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra chứng đầy bụng khó tiêu kéo dài mà bác sĩ có thể chỉ định cho bạn dùng các loại thuốc điều trị hoặc kết hợp một số loại thuốc với nhau như:

• Thuốc trung hòa axit dạ dày: Giúp giảm nhanh các triệu chứng như ợ nóng, nóng rát vùng thượng vị bằng cách trung hòa lượng axit dư trong dạ dày. Một số thuốc phổ biến: Maalox, Phosphalugel, Yumangel…
• Thuốc giảm tiết axit: Giúp làm giảm lượng axit dạ dày tiết ra, thích hợp cho người bị trào ngược dạ dày – thực quản hoặc khó tiêu kéo dài. Một số nhóm thuốc như nhóm ức chế bơm proton (PPI): Bao gồm Omeprazol, Esomeprazol, Pantoprazol hoặc nhóm kháng thụ thể H2 như Ranitidine, Famotidine, Cimetidine,…
• Thuốc hỗ trợ nhu động tiêu hóa: Giúp thức ăn di chuyển nhanh hơn trong đường ruột. Một số thuốc phổ biến như Domperidone, Metoclopramide, Itopride,…

Lối sống phòng ngừa đầy bụng khó tiêu

Xây dựng một lối sống lành mạnh không chỉ tốt cho sức khỏe tổng thể mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa chứng đầy bụng khó tiêu. Một số biện pháp để phòng ngừa đầy bụng khó tiêu như:

• Ăn uống điều độ: Ăn đúng bữa, không ăn quá no hoặc quá nhanh, tránh thực phẩm thức uống dễ gây khó tiêu như caffeine, rượu, cam, chanh, cà chua, đồ cay, chiên, nhiều dầu mỡ,…
• Thay đổi thói quen ăn uống: Ăn chậm, nhai kỹ, tránh vừa nói chuyện vừa nhai. Tránh nằm ngay sau khi ăn, nên chờ ít nhất 3 giờ trước khi đi ngủ.
• Duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh: Kê cao đầu khi ngủ để tránh trào ngược axit. Tập thể dục thường xuyên và duy trì cân nặng hợp lý.
• Hạn chế các thói quen xấu như bỏ thuốc lá, rượu bia.
• Giữ tinh thần thư giãn bằng các phương pháp như thiền, yoga và hít thở sâu.

>>> Xem thêm các cách xì hơi khi đầy bụng

Một số câu hỏi thường gặp

Thực phẩm, thức uống nào giúp làm giảm đầy bụng khó tiêu?

Khi bị đầy bụng khó tiêu, việc chọn đồ uống phù hợp có thể giúp làm dịu dạ dày và hỗ trợ tiêu hóa. Một số loại thực phẩm và thức uống có thể tham khảo như:

• Gừng tươi: giúp làm giảm buồn nôn, hỗ trợ tiêu hóa.
• Sữa chua men sống: bổ sung lợi khuẩn, tốt cho đường ruột.
• Chuối: dễ tiêu, ngăn ngừa co thắt cơ trơn, hỗ trợ tiêu hóa.
• Rau mùi, thì là: giảm đầy hơi, làm dịu các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi và buồn nôn.
• Trà gừng, trà bạc hà: giảm đầy hơi, kích thích tiêu hóa.
• Trà hoa cúc: làm dịu dạ dày, giảm khó chịu.
• Nước chanh ấm loãng: dùng buổi sáng hỗ trợ tiêu hóa.

Đầy bụng khó tiêu bao lâu thì hết?

Tình trạng đầy bụng khó tiêu thường chỉ là tạm thời và không gây nguy hiểm. Thông thường, cảm giác đầy bụng khó chịu này sẽ giảm dần và biến mất sau vài giờ hoặc trong vòng 1-2 ngày, khi dạ dày đã tiêu hóa hết lượng thức ăn bạn đã nạp vào.

Đầy bụng khó tiêu khi nào nên gặp bác sĩ?

Nếu tình trạng đầy bụng khó tiêu kéo dài và không cải thiện sau khi đã dùng thuốc, hoặc nếu bạn thường xuyên gặp tình trạng đầy bụng khó tiêu dai dẳng, bạn nên tìm đến bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp. Ngoài ra, việc thăm khám y tế là cần thiết nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào đi kèm với chứng đầy bụng khó tiêu, chẳng hạn như:

• Khó nuốt
• Cảm giác tức ngực hoặc khó thở
• Nôn ra máu hoặc nôn kéo dài
• Phân đen hoặc có máu trong phân
• Sụt cân bất thường

Những biểu hiện này có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và cần được kiểm tra kỹ lưỡng.

>>> Xem thêm đầy bụng nên ăn gì?

Kết luận

Đầy bụng khó tiêu kéo dài không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Đây có thể là biểu hiện của nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các rối loạn chức năng đến các bệnh lý thực thể nguy hiểm. Do đó, việc chủ động thay đổi thói quen ăn uống, duy trì lối sống lành mạnh và giữ tinh thần thoải mái là rất quan trọng để cải thiện tình trạng này. Đồng thời, việc nhận biết sớm và thăm khám y tế kịp thời là rất cần thiết để kiểm soát và điều trị hiệu quả chứng đầy bụng khó tiêu kéo dài.

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả