Thuốc kê đơn là gì? 30 danh mục thuốc kê đơn mới nhất hiện nay

Danh mục thuốc kê đơn là danh sách những loại thuốc chỉ được sử dụng theo sự cho phép của bác sĩ chuyên môn. Vì các thuốc kê đơn thường có nhiều tác dụng phụ, khi sử dụng không đúng cách sẽ gây ra những tác hại đến sức khỏe của bạn. Nắm rõ danh mục 30 nhóm thuốc kê đơn mới nhất giúp người dùng và bán thuốc tuân thủ đúng quy định của Bộ Y tế và sử dụng thuốc an toàn. Với hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành, Mediphar USA sẽ cùng bạn tìm hiểu về danh mục thuốc kê đơn mới nhất hiện nay.

Thuốc kê đơn là gì? Khác gì với thuốc không kê đơn

Thuốc kê đơn (có ký hiệu là Rx) là những loại thuốc chỉ được cấp phát hoặc mua tại các nhà thuốc khi có sự chỉ định kê đơn của bác sĩ, khác với thuốc không kê đơn mà người dùng có thể mua trực tiếp mà không cần chỉ định từ bác sĩ. Những thuốc kê đơn thường có tác dụng đặc trị cho một số bệnh lý cụ thể, chẳng hạn như thuốc điều trị ung thư, đái tháo đường, cao huyết áp, thuốc chống trầm cảm, và thuốc an thần. Do tính chất mạnh và tiềm ẩn nhiều rủi ro, các loại thuốc này có thể gây ra nhiều tác dụng phụ và phản ứng không mong muốn. Việc sử dụng sai cách có thể gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí có thể dẫn đến tử vong.

Phân biệt thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn

Thuốc không kê đơn (OTC) là những loại thuốc có thể được bán trực tiếp cho người dùng mà không cần đơn thuốc từ bác sĩ. Các thuốc này thường được sử dụng để điều trị các tình trạng bệnh lý nhẹ và không yêu cầu sự chăm sóc hoặc giám sát y tế chặt chẽ. Thuốc OTC có thể điều trị nhiều tình trạng và triệu chứng như đau, ho, cảm lạnh, tiêu chảy, táo bón, mụn trứng cá, dị ứng, và nhiều vấn đề sức khỏe khác. Bên cạnh đó, vitamin và các chất bổ sung cũng nằm trong danh mục các sản phẩm không cần kê đơn. Người tiêu dùng có thể dễ dàng tìm thấy các loại thuốc này tại các cửa hàng thuốc gần nhà mà không cần đơn thuốc từ bác sĩ.

Xem chi tiết thông tin về: Hiểu rõ hơn về thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn

30 Danh mục thuốc kê đơn mới nhất hiện nay

Danh mục thuốc cần kê đơn và bán theo đơn quy định tại Công văn 1517/BYT-KCB như sau:

• Nhóm 1: Thuốc gây nghiện.
• Nhóm 2: Thuốc hướng tâm thần và tiền chất dùng làm thuốc.
• Nhóm 3: Thuốc gây mê.
• Nhóm 4: Thuốc điều trị giun chỉ, sán lá.
• Nhóm 5: Thuốc kháng sinh.
• Nhóm 6: Thuốc điều trị virus.
• Nhóm 7: Thuốc điều trị nấm.
• Nhóm 8: Thuốc giảm đau, chống viêm không steroid trừ Acetylsalicylic acid (Aspirin) và Paracetamol.
• Nhóm 9: Thuốc điều trị bệnh gút.
• Nhóm 10: Thuốc cấp cứu và chống độc.
• Nhóm 11: Thuốc điều trị ung thư và tác động vào hệ thống miễn dịch.
• Nhóm 12: Thuốc điều trị parkinson.
• Nhóm 13: Thuốc điều trị lao.
• Nhóm 14: Thuốc điều trị sốt rét.
• Nhóm 15: Thuốc điều trị đau nửa đầu (Migraine).
• Nhóm 16: Thuốc tác động lên quá trình đông máu.
• Nhóm 17: Máu, chế phẩm máu, dung dịch cao phân tử.
• Nhóm 18: Các loại thuốc tim mạch bao gồm thuốc điều trị bệnh mạch vành, thuốc điều trị tăng huyết áp, thuốc điều trị hạ huyết áp, thuốc chống loạn nhịp, thuốc chống huyết khối, thuốc hạ lipid máu, thuốc điều trị suy tim.
• Nhóm 19: Thuốc dùng cho chẩn đoán.
• Nhóm 20: Thuốc lợi tiểu.
• Nhóm 21: Thuốc chống loét dạ dày: Thuốc kháng histamin H2, thuốc ức chế bơm proton.
• Nhóm 22: Hormone (corticoid, insulin và nhóm hạ đường huyết…) và nội tiết tố (trừ thuốc tránh thai).
• Nhóm 23: Huyết thanh và globulin miễn dịch.
• Nhóm 24: Thuốc giãn cơ và tăng trương lực cơ.
• Nhóm 25: Sinh phẩm dùng chữa bệnh (trừ men tiêu hoá).
• Nhóm 26: Thuốc điều trị rối loạn cương.
• Nhóm 27: Dung dịch truyền tĩnh mạch.
• Nhóm 28: Thuốc làm co, giãn đồng tử và giảm nhãn áp.
• Nhóm 29: Thuốc cầm máu sau sinh, chống sinh non.
• Nhóm 30: Thuốc thúc đẩy sinh.

>>> Download canh mục thuốc kê đơn: TẠI ĐÂY

Xem thêm về: Danh sách các nhóm thuốc cần thiết dành cho nhà thuốc mới mở

Nguyên tắc bảo quản thuốc kê đơn

Để đảm bảo chất lượng sản phẩm, việc bảo quản đúng cách giúp duy trì chất lượng và thành phần thuốc, đảm bảo an toàn cho người dùng và ngăn ngừa thất thoát do hư hại, ẩm mốc.

Theo mục III, phụ lục I – 1a của Thông tư 02/2018/TT-BYT về thực hành tốt cơ sở bán lẻ thuốc do Bộ Y tế ban hành, thuốc phải được bảo quản theo yêu cầu ghi trên nhãn và sắp xếp theo nhóm tác dụng dược lý. Thuốc kê đơn cần được đặt trong khu vực riêng biệt, có ghi chú rõ ràng để tránh nhầm lẫn. Những nhóm thuốc có cả thuốc kê đơn và không kê đơn như thuốc dùng ngoài, thuốc tra mắt, thuốc nhỏ mũi cần được bố trí riêng trong cùng một ngăn tủ nhưng phải tách biệt rõ ràng.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, điều kiện bảo quản thông thường bao gồm không gian khô ráo, thoáng mát, nhiệt độ từ 15 – 25°C, hoặc có thể lên đến 30°C tùy theo khí hậu, tránh ánh sáng trực tiếp và mùi từ bên ngoài. Các kho và tủ thuốc cần đặt ở nơi cao ráo, an toàn, chống ẩm mốc và mối mọt, được trang bị hệ thống phòng cháy chữa cháy. Trần, tường, và mái kho cần đảm bảo thông thoáng, bền vững để chống lại thời tiết khắc nghiệt, trong khi nền kho phải phẳng, chắc chắn, chống thấm và ẩm.

Những điều cần biết khi sử dụng thuốc kê đơn

Việc kê đơn và sử dụng thuốc kê đơn có vai trò quan trọng trong điều trị bệnh. Tuy nhiên, nếu không tuân thủ hướng dẫn sử dụng, có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

Lưu ý cho nhà thuốc khi cắt liều thuốc kê đơn

Việc bán thuốc kê đơn phải tuân thủ Thông tư 52/2017/TT-BYT. Dược sĩ cần đảm bảo đơn thuốc đáp ứng yêu cầu: đúng mẫu quy định, có đủ thông tin về tên, địa chỉ, dấu mộc của cơ sở khám chữa bệnh và bác sĩ kê đơn; thông tin bệnh nhân, đặc biệt với trẻ dưới 72 tháng tuổi phải có số tháng tuổi và số CMND/CCCD của bố, mẹ hoặc người giám hộ.

Dược sĩ cần bán đúng thuốc kê trong đơn, nồng độ, hàm lượng và liều dùng. Số lượng thuốc kê theo hướng dẫn điều trị, tối đa 30 ngày sử dụng, trừ trường hợp đặc biệt.

Dược sĩ cần chú ý kiểm tra chi tiết đơn thuốc, ngày kê đơn, tên bệnh nhân để tránh việc sử dụng đơn thuốc cũ hoặc chung từ người thân. Trường hợp sử dụng lại đơn cũ hay dùng chung đơn, nên tư vấn bệnh nhân kiểm tra lại từ bác sĩ.

Theo báo cáo “Medication Safety for look-alike or sound-alike medicines” được Tổ chức Y tế Thế Giới (WHO) xuất bản vào năm 2023, lỗi nhầm lẫn thuốc nhìn giống nhau, đọc giống nhau gây ra từ 6,2% – 14,7% các ca sai sót về thuốc. Để hạn chế tình trạng nhầm thuốc, dược sĩ cần kiểm tra liều thuốc, đọc tên thuốc một cách kỹ lưỡng và kiểm tra trước khi cấp phát.

Khi cấp phát thuốc cho bệnh nhân, việc tư vấn kỹ về liều lượng, cách sử dụng và các thông tin chỉ định, chống chỉ định sẽ giúp người bệnh dùng thuốc an toàn và hiệu quả.

Xem ngay: Hướng dẫn 4 công thức cắt liều thuốc tây chi tiết cho dược sĩ

Lưu ý cho bệnh nhân khi sử dụng thuốc kê đơn

Lạm dụng thuốc kê đơn là mối quan ngại lớn ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng. Việc sử dụng thuốc sai quy định dẫn đến nguy cơ gây nghiện và tác động xấu đến tâm lý và thể chất. Các nhóm thuốc thường bị lạm dụng bao gồm:

• Opioids: Được dùng để giảm đau, nhưng dễ gây nghiện khi lạm dụng.
• Thuốc an thần và chống lo âu: Dùng để điều trị lo âu và mất ngủ, nhưng có nguy cơ gây nghiện khi sử dụng sai cách.
• Thuốc kích thích: Thường được sử dụng để điều trị rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và chứng ngủ rũ, nhưng cũng dễ bị lạm dụng.

Sử dụng thuốc kê đơn mà không đúng cách có thể dẫn đến những tác hại lâu dài cho cơ thể, ảnh hưởng đến các cơ quan như tim, gan, não và hệ thần kinh trung ương. Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể dẫn đến tử vong. Một số tác dụng phụ có thể gặp phải như:

• Opioids: Gây táo bón, buồn ngủ, hạ huyết áp, và khó thở. Quá liều có thể dẫn đến ngừng thở và tử vong.
• Thuốc an thần và chống lo âu: Gây buồn ngủ, chóng mặt, lẫn lộn và thở ngắn. Quá liều có thể gây tử vong.
• Thuốc kích thích: Có thể gây mất ngủ, huyết áp cao, rối loạn nhịp tim và giảm cân.

Trước khi sử dụng thuốc kê đơn cùng với các thuốc khác, thực phẩm chức năng hoặc rượu bia, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Việc kết hợp thuốc không kiểm soát có thể dẫn đến tương tác thuốc, làm giảm hiệu quả điều trị hoặc tăng nguy cơ tác dụng phụ nghiêm trọng. Ví dụ, khi kết hợp thuốc an thần với rượu bia có thể gây tác dụng ức chế hệ thần kinh mạnh mẽ, dẫn đến hôn mê hoặc tử vong.

Khi mua thuốc kê đơn, bạn cần giữ lại đơn thuốc và hóa đơn để kiểm tra khi cần thiết. Điều này sẽ giúp bạn tránh mua phải thuốc giả hoặc không rõ nguồn gốc, đồng thời bạn cũng nên kiểm tra hạn sử dụng, cách bảo quản và cách sử dụng thuốc để đảm bảo hiệu quả.

Trong suốt quá trình sử dụng thuốc, nếu bạn gặp phải tác dụng phụ như buồn ngủ, chóng mặt, hoặc khó thở, hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và theo dõi tình trạng sức khỏe của mình. Nếu có triệu chứng bất thường, hãy thông báo cho bác sĩ để được tư vấn và điều chỉnh liều dùng. Tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc nếu chưa có chỉ dẫn từ bác sĩ.

Mỗi người có cơ địa và tình trạng sức khỏe khác nhau, vì vậy không nên sử dụng thuốc kê đơn của người khác, ngay cả khi có cùng triệu chứng bệnh. Thuốc kê đơn cần được điều chỉnh và tư vấn dựa trên tình trạng sức khỏe của từng cá nhân.

Để bảo quản thuốc đúng cách, bạn nên đặt thuốc ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh nơi ẩm ướt và nhiệt độ cao, cũng như không để thuốc tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời. Việc bảo quản đúng cách sẽ giúp duy trì chất lượng và hiệu quả của thuốc.

Mediphar USA đã cung cấp thông tin chi tiết về danh mục thuốc kê đơn mới nhất theo quy định của Bộ Y tế, cùng những lưu ý quan trọng dành cho dược sĩ nhà thuốc và bệnh nhân trong quá trình bán và sử dụng thuốc. Việc tuân thủ hướng dẫn sử dụng thuốc kê đơn không chỉ đảm bảo an toàn mà còn góp phần quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả điều trị. Để bảo vệ sức khỏe toàn diện, bạn nên kết hợp dùng thuốc đúng cách với thói quen sinh hoạt lành mạnh, chế độ ăn uống khoa học, và thăm khám sức khỏe định kỳ.

Tài liệu tham khảo

1. Sức khỏe & đời sống “Những nguy cơ khi sử dụng thuốc kê đơn”: https://suckhoedoisong.vn/nhung-nguy-co-khi-su-dung-thuoc-ke-don-169133713.htm
2. Sức khỏe & đời sống “Làm thế nào để sử dụng thuốc không kê đơn an toàn?”: https://suckhoedoisong.vn/lam-the-nao-de-su-dung-thuoc-khong-ke-don-an-toan-169220315163039183.htm
3. Sức khỏe & đời sống “Ba lưu ý cho dược sĩ khi cắt liều thuốc”: https://suckhoedoisong.vn/ba-luu-y-cho-duoc-si-khi-cat-lieu-thuoc-169240223183017391.htm
4. Công văn 1517/BYT-KCB 2008 Quy chế kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú: https://thuvienphapluat.vn/cong-van/The-thao-Y-te/Cong-van-1517-BYT-KCB-Huong-dan-thuc-hien-Quy-che-ke-don-thuoc-trong-dieu-tri-ngoai-tru-82396.aspx
5. Thông tư 02/2018/TT-BYT Quy định về thực hành tốt cơ sở bán lẻ thuốc: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/The-thao-Y-te/Thong-tu-02-2018-TT-BYT-quy-dinh-ve-Thuc-hanh-tot-co-so-ban-le-thuoc-326672.aspx

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả