Enzyme lactase là gì? Vai trò, cách bổ sung và lưu ý quan trọng

Không ít người gặp tình trạng đầy bụng, tiêu chảy hoặc khó chịu sau khi uống sữa và các sản phẩm từ sữa. Nguyên nhân phổ biến nhất là do cơ thể thiếu hụt enzyme lactase – một loại enzyme cần thiết để phân giải đường lactose có trong sữa thành các dạng đường đơn dễ hấp thu. Việc hiểu rõ enzyme lactase là gì, vai trò đối với hệ tiêu hóa ra sao, cách bổ sung như thế nào và những lưu ý quan trọng khi sử dụng sẽ giúp bạn chủ động chăm sóc sức khỏe đường ruột và tận hưởng lợi ích dinh dưỡng từ sữa mà không lo khó tiêu. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết để bạn tham khảo.

Enzyme lactase là gì?

Lactase là một enzyme thuộc nhóm β-galactosidase, đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa đường sữa (lactose). Enzyme này chủ yếu được tạo ra tại niêm mạc ruột non của động vật có vú, bao gồm cả con người. Lactase có khả năng thủy phân liên kết β-glycosidic trong phân tử lactose (một loại đường đôi có trong sữa và các sản phẩm từ sữa) thành hai loại đường đơn là glucose và galactose, giúp cơ thể dễ dàng hấp thu và chuyển hóa thành nguồn năng lượng cần thiết.

Trong giai đoạn sơ sinh và những năm đầu đời, cơ thể con người thường sản xuất enzyme lactase ở mức cao nhất nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu hóa sữa mẹ hoặc sữa công thức – nguồn dinh dưỡng chính trong giai đoạn này. Khi bước vào tuổi trưởng thành, lượng lactase có xu hướng giảm dần. Mức độ suy giảm ở mỗi người có thể khác nhau, chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như di truyền, thói quen ăn uống và môi trường sống. Đây cũng là lý do tại sao một số người vẫn dung nạp tốt lactose ở tuổi trưởng thành, trong khi những người khác lại gặp khó khăn và dễ xuất hiện triệu chứng không dung nạp lactose [1] [4].

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu hụt enzyme lactase/ không dung nạp lactose

Không dung nạp lactose hình thành khi ruột non không sản xuất đủ enzyme lactase để phân giải đường lactose trong sữa và các sản phẩm từ sữa. Về cơ bản, tình trạng này được chia thành 3 nhóm nguyên nhân chính [4]:

• Nguyên phát (do di truyền): Là dạng phổ biến nhất. Ở giai đoạn sơ sinh, trẻ thường có đủ lactase để tiêu hóa sữa mẹ. Khi lớn dần, lượng lactase tự nhiên giảm dần. Ở một số người, quá trình giảm này diễn ra mạnh mẽ hơn, đặc biệt từ tuổi trưởng thành, dẫn đến không đủ enzyme để phân giải lactose.
• Thứ phát (do bệnh lý hoặc tổn thương): Xảy ra khi niêm mạc ruột non, nơi sản xuất lactase, bị tổn thương do các bệnh lý hoặc yếu tố khác. Nguyên nhân thường gặp gồm: nhiễm trùng đường ruột, bệnh Celiac, viêm ruột mạn tính (như bệnh Crohn), vi khuẩn phát triển quá mức hoặc sau phẫu thuật ruột non. Không dung nạp lactose thứ phát có thể cải thiện nếu nguyên nhân nền được điều trị và kiểm soát tốt.
• Bẩm sinh (rất hiếm gặp): Do rối loạn di truyền khiến trẻ không có hoặc gần như không có khả năng sản xuất lactase ngay từ khi sinh ra. Trẻ thường bị tiêu chảy nặng, mất nước ngay sau khi bú sữa. Trường hợp này cần được chẩn đoán sớm và và nuôi dưỡng bằng các loại sữa công thức đặc biệt không chứa lactose để đảm bảo dinh dưỡng.

Tìm hiểu thêm thông tin về tình trạng không dung nạp lactose

Cách nhận biết cơ thể bị thiếu hụt lactase

Các triệu chứng thường gặp

Những người thiếu hụt lactase hoặc không dung nạp lactose thường xuất hiện các triệu chứng sau khi dùng sữa hoặc sản phẩm từ sữa. Các triệu chứng thường xuất hiện từ 30 phút đến 2 giờ sau khi tiêu thụ lactose [4] [6]:

• Đầy hơi, chướng bụng.
• Tiêu chảy hoặc phân lỏng.
• Đau quặn bụng.
• Buồn nôn, nôn mửa.
• Tăng khí trong đường ruột.

Phương pháp chẩn đoán

Trước khi điều trị, việc xác định chính xác tình trạng không dung nạp lactose là rất cần thiết. Các phương pháp chẩn đoán thường được bác sĩ sử dụng gồm [6]:

• Xét nghiệm hơi thở hydro: Phổ biến nhất. Người bệnh uống dung dịch chứa lactose, sau đó đo lượng khí hydro/metan trong hơi thở. Mức khí cao cho thấy lactose không được tiêu hóa hết.
• Xét nghiệm đường huyết: Được áp dụng khi xét nghiệm hơi thở chưa rõ ràng. Nếu sau khi uống lactose, đường huyết không tăng, chứng tỏ cơ thể không phân giải được lactose thành glucose và galactose để hấp thu.
• Xét nghiệm độ axit trong phân: Thường dành cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nếu mẫu phân có nồng độ axit lactic và sản phẩm phụ cao, chứng tỏ lactose không được hấp thu mà bị lên men trong ruột.

Liều lượng bổ sung enzyme lactase: Bao nhiêu là đủ?

Liều dùng enzyme lactase không có mức chuẩn chung cho tất cả mọi người mà thường được cá nhân hóa tùy theo:

• Mức độ nặng nhẹ của triệu chứng không dung nạp lactose
• Lượng lactose trong bữa ăn
• Dạng chế phẩm lactase được sử dụng (viên, nhai, nhỏ giọt, bột…)
• Độ tuổi và cân nặng của người dùng

Ở người lớn, liều enzyme lactase thường dao động trong khoảng 3000 – 6000 IU, nên uống enzyme ngay trước hoặc trong bữa ăn có chứa sữa hay các sản phẩm từ sữa để lactase phát huy tác dụng tốt nhất.

Đối với trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ hoặc những trường hợp khó nuốt, nên ưu tiên sử dụng dạng nhỏ giọt để dễ điều chỉnh liều lượng. Tuy nhiên, việc bổ sung cho trẻ cần có sự tư vấn và hướng dẫn từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế, tránh tự ý sử dụng để đảm bảo an toàn [2].

Bạn có thể xem thêm các loại men tiêu hóa tốt hiện nay

Những lưu ý khi sử dụng enzyme lactase

Chỉ định và chống chỉ định của lactase

Trước khi sử dụng enzyme lactase, người bệnh cần nắm rõ những trường hợp nên dùng cũng như đối tượng cần tránh để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Enzyme lactase được chỉ định trong trường hợp:

• Người trưởng thành hoặc trẻ em có tình trạng thiếu hụt enzyme này, dẫn đến khó khăn trong việc tiêu hóa lactose
• Những người có biểu hiện không dung nạp lactose như đầy bụng, chướng hơi, tiêu chảy, khó chịu sau khi dùng sữa và các chế phẩm từ sữa cũng nằm trong nhóm đối tượng được khuyến nghị sử dụng.
• Hỗ trợ tiêu hóa khi chế độ ăn có chứa thực phẩm giàu lactose.

Tuy nhiên, enzyme lactase không phù hợp cho tất cả mọi người. Trường hợp chống chỉ định điển hình là những người có tiền sử dị ứng với enzyme lactase hoặc bất kỳ thành phần tá dược nào có trong sản phẩm. Việc sử dụng trong những trường hợp này có thể gây ra phản ứng bất lợi cho sức khỏe [1] [2].

Tác dụng phụ có thể gặp khi dùng lactase

Dù enzyme lactase được đánh giá là an toàn và hiếm khi gây tác dụng phụ, nhưng người dùng vẫn cần lưu ý để phát hiện sớm những phản ứng bất thường. Việc bổ sung lactase có thể gây ra phản ứng dị ứng như ngứa, nổi mề đay, khó thở, sưng môi hoặc mặt. Nếu các triệu chứng nghiêm trọng hoặc kéo dài, hãy ngưng sử dụng và liên hệ ngay với bác sĩ để được hỗ trợ kịp thời [2] [3].

Cách bảo quản

Để enzyme lactase phát huy tác dụng tối ưu và duy trì chất lượng, việc bảo quản đúng cách là yếu tố không thể bỏ qua. Một số nguyên tắc cơ bản cần tuân thủ:

• Bảo quản sản phẩm ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
• Không để ở môi trường nhiệt độ cao, vì có thể làm giảm hoạt tính của enzyme.
• Đậy kín nắp sau mỗi lần sử dụng, tránh ẩm mốc và nhiễm bẩn.
• Tuyệt đối không dùng sản phẩm đã hết hạn sử dụng.

Enzyme lactase mua ở đâu?

Hiện nay, enzyme lactase được bào chế dưới nhiều dạng như viên nén, viên nang, bột hoặc nhỏ giọt, giúp người không dung nạp lactose dễ dàng sử dụng. Người tiêu dùng có thể mua enzyme lactase tại các nhà thuốc lớn như Long Châu, Pharmacity, An Khang, nơi có quy trình kiểm soát chất lượng rõ ràng và được dược sĩ tư vấn trực tiếp. Nếu muốn mua online, nên ưu tiên gian hàng chính hãng trên các sàn thương mại điện tử uy tín như Shopee Mall, Lazada Mall, Tiki Trading hoặc website phân phối chính thức của nhà sản xuất.

Khi lựa chọn sản phẩm, bạn cần lưu ý:

• Kiểm tra hạn sử dụng, tem niêm phong và bao bì nguyên vẹn.
• Yêu cầu hóa đơn hoặc phiếu bảo hành khi mua tại cửa hàng nhỏ lẻ hoặc online.
• Ưu tiên sản phẩm có giấy công bố tiêu chuẩn chất lượng, được Bộ Y tế cấp phép lưu hành.
• Tham khảo đánh giá từ người dùng trước đó để tránh mua phải hàng kém uy tín.

Việc mua enzyme lactase ở nơi đáng tin cậy không chỉ giúp đảm bảo hiệu quả mà còn bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Kết luận

Enzyme lactase giữ vai trò thiết yếu trong việc tiêu hóa lactose, giúp cơ thể hấp thu dinh dưỡng từ sữa và các sản phẩm từ sữa. Với những người bị thiếu hụt lactase, việc bổ sung enzyme có thể giúp giảm đầy bụng, tiêu chảy và các triệu chứng khó chịu khác, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả và an toàn, bạn cần tuân thủ liều dùng, lưu ý các chỉ định – chống chỉ định và chọn lựa sản phẩm từ thương hiệu uy tín.

Một gợi ý đáng tham khảo là Menpeptine Gold, sản phẩm men tiêu hóa đa với công thức enzyme kết hợp lợi khuẩn Lactobacillus paracasei, giúp cải thiện tiêu hóa, giảm đầy hơi, chướng bụng và hỗ trợ hấp thu dinh dưỡng tối ưu. Sản phẩm được sản xuất tại nhà máy đạt chuẩn GMP, mang đến sự an toàn và hiệu quả bền vững cho người dùng. Việc kết hợp chế độ dinh dưỡng khoa học, lối sống lành mạnh cùng sản phẩm hỗ trợ chất lượng sẽ giúp bạn duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh và ổn định lâu dài.

Nguồn tham khảo:

1. What Type of Enzyme is Lactase? | Infinita Biotech
2. How Lactase Enzymes Help With Lactose Intolerance | Verywell Health
3. Lactase Uses, Side Effects & Warnings | Drugs.com
4. What Is Lactase Enzyme? Uses Of Lactase Enzyme | Infinita Biotech
5. Enzyme lactase là gì? Nguồn gốc và ứng dụng trong đời sống | Imiale
6. Lactose Intolerance: Symptoms, Diagnostic Tests & Treatment | Cleveland Clinic
7. LACTASE: Overview, Uses, Side Effects, Precautions, Interactions, Dosing and Reviews | WebMD

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả