Bệnh xơ gan là gì? Có nguy hiểm không? Nguyên nhân, cách phòng ngừa và điều trị

Ở Việt Nam, tỷ lệ người mắc các bệnh về gan nói chung và xơ gan nói riêng đang có xu hướng tăng nhanh. Đặc biệt xơ gan có thể gây ra những tổn thương không thể phục hồi ở gan, làm gia tăng nguy cơ ung thư gan và đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng người bệnh. Do đó, việc chẩn đoán và điều trị kịp thời đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế tổn thương gan cũng như ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm của bệnh.

Với hơn 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực sản xuất và phân phối TPCN, đặc biệt là sản xuất TPCN hỗ trợ sức khỏe gan, Mediphar USA sẽ cùng bạn tìm hiểu rõ hơn về bệnh xơ gan cũng như những dấu hiệu và cách điều trị.

Bệnh xơ gan là gì?

Xơ gan là tình trạng viêm gan mãn tính do các nguyên nhân như lạm dụng rượu, viêm gan virus B, C mạn tính hoặc các tổn thương gan kéo dài khác, từ mô gan khỏe mạnh thay bằng mô sẹo xơ hóa.

Khi tình trạng viêm đang diễn ra, gan khỏe mạnh cố gắng tự sửa chữa bằng cách để lại sẹo. Nhưng quá nhiều mô sẹo làm ngăn cản hoạt động bình thường của gan. Mô sẹo ngăn cản dòng máu và oxy di chuyển qua gan, làm chậm hấp thu chất dinh dưỡng, dễ dàng cho các chất độc hại như thuốc lá, rượu đi vào cơ thể.

Bên cạnh đó, xơ gan còn làm giảm sản xuất mật và protein máu thiết yếu của gan. Nếu xơ gan không được điều trị, gan sẽ suy và sẽ không thể hoạt động tốt hoặc hoàn toàn không thể hoạt động.

Phân loại xơ gan

Dựa theo triệu chứng lâm sàng mà xơ gan được chia làm 2 loại là xơ gan còn bù và xơ gan mất bù.

• Xơ gan còn bù: là giai đoạn đầu của bệnh xơ gan, khi gan đã tổn thương nhưng vẫn đảm bảo chức năng quan trọng. Giai đoạn này kéo dài nhiều năm, thường không có triệu chứng rõ rệt hoặc chỉ biểu hiện nhẹ như mệt mỏi, chán ăn, đau hạ sườn phải. Nếu không phát hiện và điều trị sớm, tổn thương gan sẽ nặng hơn, gây ra các biến chứng nghiêm trọng.
• Xơ gan mất bù: (hay xơ gan cổ trướng, báng bụng) xảy ra khi gan bị tổn thương nặng, xơ hóa lan rộng và mất chức năng. Đây là giai đoạn sau của xơ gan với triệu chứng rõ rệt hơn như báng bụng và nguy cơ cao gặp biến chứng nguy hiểm, bao gồm cả ung thư gan.

Nguyên nhân gây bệnh xơ gan

Quá trình phát triển xơ gan thường diễn ra trong nhiều năm, bắt nguồn từ những tổn thương liên tục và lâu dài tại gan. Các bệnh gan mãn tính gây viêm và tổn thương mô gan kéo dài đều có khả năng dẫn đến xơ gan như:

• Viêm gan do rượu là nguyên nhân hàng đầu gây xơ gan. Rượu làm tổn thương gan bằng cách ngăn chặn quá trình chuyển hóa bình thường của protein, chất béo và đường. Khi đi vào cơ thể rượu sẽ hình thành một chất với tên gọi acetaldehyde – là một chất chuyển hóa độc hại và gây đột biến nghiêm trọng từ rượu. Vì vậy khi sử dụng rượu lâu dài sẽ dẫn đến xơ gan, suy gan nặng hơn là ung thư gan.
• Nhiễm viêm gan virus mãn tính cũng là một nguyên nhân cao gây xơ gan, theo Bộ Y Tế ở Việt Nam ước tính khoảng 10 triệu người dân bị viêm gan B và 1 triệu người mắc viêm C mãn tính. Viêm gan C có thể chữa khỏi bằng thuốc kháng virus, tuy nhiên viêm gan B không thể loại bỏ hoàn toàn virus ra khỏi cơ thể.
• Viêm gan nhiễm mỡ không liên quan đến rượu là tình trạng chất béo tích tụ trong gan gây viêm và tổn thương gan, rối loạn này có thể do béo phì, tiểu đường, cholesterol cao, bệnh động mạch vành và thói quen ăn uống kém.

Các giai đoạn của xơ gan

Triệu chứng và dấu hiệu của bệnh xơ gan

Trong bệnh xơ gan giai đoạn còn bù thường không có triệu chứng hoặc triệu chứng mô hồ, dễ nhầm lẫn với các bệnh khác tuy nhiên khi chuyển sang giai đoạn mất bù thường có một loạt các dấu hiệu và triệu chứng phát sinh từ suy giảm chức năng gan hay mô sẹo trong xơ gan chèn ép tĩnh mạch cửa dẫn đến tăng áp lực tĩnh mạch cửa.

Các triệu chứng xơ gan liên quan đến suy giảm chức năng gan bao gồm:

• Vàng da (màu vàng trên da và mắt của bạn).
• Sao mạch.
• Nước tiểu sẫm màu và phân sáng màu.
• Khó tiêu hóa, đặc biệt là với chất béo.
• Những vết sưng nhỏ màu vàng của mỡ tích tụ trên da hoặc mí mắt
• Giảm cân và giảm cơ không rõ nguyên nhân.
• Bệnh não gan: lú lẫn, mất phương hướng, thay đổi tâm trạng.
• Rối loạn chức năng vận động: co giật, run hoặc mất kiểm soát cơ.
• Ở phụ nữ có thể sẽ mất kinh nguyệt, ở nam giới

Các triệu chứng xơ gan liên quan đến tăng áp lực tĩnh mạch cửa bao gồm:

• Báng bụng (cổ trướng).
• Sưng ở tay, chân, phù nề.
• Dễ chảy máu và bầm tím (rối loạn đông máu).
• Nôn ra máu hoặc phân dính máu.
• Lượng nước tiểu thấp (do suy thận mạn tính).
• Khó thở (do suy hô hấp mãn tính).

Một số yếu tố nguy cơ gây ra xơ gan

Xơ gan có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn bao gồm:

• Người nghiện rượu
• Người bị viêm gan siêu vi
• Mắc bệnh tiểu đường
• Béo phì
• Có tiền sử mắc các bệnh về gan

Cách phòng ngừa và điều trị bệnh xơ gan

Phòng ngừa

Xơ gan là bệnh lý nghiêm trọng, khó chữa và có thể đe dọa tính mạng. Tuy nhiên, bạn có thể phòng ngừa hiệu quả bằng các cách sau:

• Hạn chế rượu bia: Giảm lượng và tần suất sử dụng rượu bia để bảo vệ gan. Nếu đã mắc bệnh gan, cần bỏ hoàn toàn.
• Phòng ngừa lây nhiễm viêm gan virus: Tránh các hành vi dễ lây nhiễm virus viêm gan B, C như quan hệ tình dục không an toàn hoặc tiêm chích ma túy.
• Tiêm vắc xin và khám sức khỏe: Tiêm đầy đủ vắc xin viêm gan A, B. Nếu mắc viêm gan B, C mạn tính, cần khám định kỳ 3–6 tháng/lần để theo dõi và điều trị kịp thời. Đồng thời, nên khám sức khỏe định kỳ để sàng lọc các bệnh có thể gây viêm gan như tắc mật hay rối loạn chuyển hóa.
• Ăn uống cân bằng: Bổ sung trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt vào bữa ăn. Hạn chế muối, chất béo động vật, và chỉ ăn chín uống sôi. Tránh hải sản vỏ sống để ngăn nguy cơ nhiễm ký sinh trùng, vi khuẩn.
• Duy trì lối sống khoa học: Tập thể dục thường xuyên, giữ cân nặng hợp lý và tránh hút thuốc lá để bảo vệ gan.
• Cẩn trọng khi dùng thuốc: Chỉ sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, tránh lạm dụng hoặc dùng sai liều để bảo vệ gan.

Điều trị xơ gan nhằm mục đích làm chậm tổn thương gan và ngăn ngừa biến chứng. Hiện chưa có cách phục hồi mô sẹo hay chữa khỏi hoàn toàn xơ gan. Các phương pháp điều trị thường được áp dụng bao gồm:

• Xử lý nguyên nhân gây bệnh (nếu xác định được) nhằm làm chậm hoặc giảm tổn thương gan.
• Áp dụng chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh để giảm áp lực cho gan.
• Trong trường hợp nghiêm trọng, phương án cuối cùng là ghép gan.

Điều trị nguyên nhân

Thuốc có thể điều trị một số loại bệnh gan với các mức độ thành công khác nhau. Ví dụ, thuốc kháng vi-rút có thể chữa khỏi bệnh viêm gan C mãn tính nhưng không chữa khỏi viêm gan B mãn tính. Corticosteroid và thuốc ức chế miễn dịch có thể giúp kiểm soát một số bệnh tự miễn. Nếu nguyên nhân liên quan đến rượu hoặc gan bị nhiễm chất độc hại, phương pháp điều trị duy nhất nên loại bỏ những độc tố đó khỏi cuộc sống.

Chế độ ăn uống và lối sống

Dù bệnh gan của bạn do nguyên nhân nào, việc tránh rượu và các loại thuốc gây hại cho gan sẽ giúp bảo vệ gan tốt hơn. Các bác sĩ khuyến cáo rằng người mắc bệnh gan nên duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống khoa học và giữ cân nặng hợp lý. Ngoài ra, một số trường hợp có thể cần bổ sung thực phẩm chức năng để khắc phục tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng.

>>> Xem thêm: Chế độ ăn, thực đơn mỗi ngày cho người bệnh xơ gan

Ghép gan

Ghép gan trong trường hợp xơ gan mất bù, ung thư hoặc không đáp ứng với thuốc điều trị bệnh gan. Nếu tiêu chuẩn đủ để ghép gan, người bệnh sẽ được thêm vào danh sách chờ ghép tạng quốc gia hoặc ghép một phần gan từ người hiến tặng còn sống.

Một số câu hỏi thường gặp

Bệnh xơ gan có nguy hiểm không?

Xơ gan là một bệnh lý nguy hiểm làm suy giảm các chức năng quan trọng của gan như lọc độc tố, chuyển hóa chất dinh dưỡng và sản xuất các protein cần thiết cho cơ thể. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, xơ gan có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:

• Suy gan: Khi gan không còn đủ khả năng thực hiện các chức năng cần thiết, cơ thể sẽ bị đe dọa nghiêm trọng.
• Báng bụng: Sự tích tụ dịch trong ổ bụng gây khó chịu và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Xuất huyết tiêu hóa: Các mạch máu trong thực quản hoặc dạ dày giãn nở bất thường, dễ vỡ và gây chảy máu nguy hiểm.
• Nhiễm trùng: Hệ miễn dịch suy yếu làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Ung thư gan: Xơ gan làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển ung thư gan.

Vì mức độ nghiêm trọng này, xơ gan cần được phát hiện sớm và điều trị đúng cách để ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Tôi phải chăm sóc bản thân như thế nào khi mắc bệnh xơ gan?

Nếu bạn mắc bệnh xơ gan, việc chăm sóc bản thân đúng cách có thể giúp làm chậm tiến triển bệnh, giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Dưới đây là một số gợi ý:

• Tuân thủ điều trị: Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý thay đổi liều hoặc ngừng thuốc.. Tái khám định kỳ để bác sĩ theo dõi tình trạng và điều chỉnh phương pháp điều trị kịp thời.
• Chế độ ăn uống hợp lý: ăn nhạt, cân bằng dinh dưỡng, tránh thực phẩm độc hại và hạn chế chất béo động vật.
• Tránh các chất gây hại cho gan: Kiêng hoàn toàn rượu bia, kể cả ở lượng nhỏ. Tránh hút thuốc lá và hạn chế tiếp xúc với hóa chất độc hại.
• Duy trì lối sống lành mạnh: Tập thể dục nhẹ nhàng, phù hợp với sức khỏe để duy trì cân nặng hợp lý. Nghỉ ngơi đủ và giảm căng thẳng để hỗ trợ gan hoạt động tốt hơn.
• Phòng ngừa biến chứng: Tiêm vắc xin viêm gan A, B nếu chưa tiêm, sàng lọc ung thư gan định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.

Gan của bạn có thể phục hồi sau bệnh xơ gan không?

Gan không thể phục hồi hoàn toàn sau khi bị xơ gan, nhưng tình trạng bệnh có thể được kiểm soát để không tiến triển nặng hơn. Nếu bạn đang ở giai đoạn xơ gan còn bù với ít hoặc không có triệu chứng, gan vẫn có thể duy trì chức năng trong thời gian dài.

Tuổi thọ của người mắc bệnh xơ gan là bao lâu?

Người mắc xơ gan giai đoạn đầu, nếu được phát hiện sớm và điều trị tích cực, có thể sống thêm 10–20 năm. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, đặc biệt ở giai đoạn cuối, thời gian sống sẽ giảm đáng kể. Thời gian sống trung bình theo từng giai đoạn thường như sau:

• Xơ gan còn bù: Với chức năng gan còn được duy trì, người bệnh có thể sống thêm 10 năm hoặc hơn nếu được chăm sóc tốt.
• Xơ gan mất bù: Khi gan bắt đầu suy giảm chức năng, thời gian sống trung bình từ 1–3 năm, tùy thuộc vào biến chứng và điều trị.

Việc tuân thủ điều trị, duy trì lối sống lành mạnh và quản lý biến chứng kịp thời có thể cải thiện đáng kể chất lượng và thời gian sống.

Kết luận

Xơ gan là tình trạng nguy hiểm, có thể xảy ra với bất kỳ ai do nhiều nguyên nhân khác nhau không chỉ liên quan đến rượu. Nhiều người chỉ nhận ra bệnh khi xuất hiện triệu chứng nặng. Tuy nhiên, bằng các phương pháp điều trị phù hợp, thay đổi lối sống và thuốc có thể kiểm soát bệnh, ngăn chặn tổn thương gan tiến triển.

Nếu bạn đang tìm kiếm sản phẩm hỗ trợ gan, thì Livergalon 140 là sự lựa chọn phù hợp với người xơ gan, người suy giảm chức năng gan với các biểu hiện như men gan cao, vàng da, chán ăn, mệt mỏi hoặc người uống nhiều bia rượu gây hại cho gan. Sản phẩm này cung cấp hàm lượng Silymarin lên đến 140 mg/viên, hoạt chất chiết xuất từ cây kế sữa tăng cường khả năng thải độc và cải thiện sức khỏe gan một cách toàn diện.

>>> Xem ngay sản phẩm: Livergalon 140

Hy vọng qua bài viết này, Mediphar USA đã giúp bạn hiểu thêm về bệnh xơ gan cũng như nguyên nhân, cách phòng ngừa và điều trị của bệnh xơ gan.

Tài liệu tham khảo:

1. Stickel F, Datz C, Hampe J, Bataller R. Pathophysiology and Management of Alcoholic Liver Disease: Update 2016. Gut Liver. 2017 Mar 15;11(2):173-188. doi: 10.5009/gnl16477. Erratum in: Gut Liver. 2017 May 15;11(3):447.
2. American Liver Foundation. (n.d.). Cirrhosis. Retrieved from https://liverfoundation.org/liver-diseases/complications-of-liver-disease/cirrhosis/

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả