Sỏi thận là gì? Triệu chứng, dấu hiệu, Điều trị và Phòng tránh

Với những ai đang bị sỏi thận hay những đối tượng mong muốn phòng tránh căn bệnh này thì chắc chắn không thể bỏ qua những thông tin về sỏi thận là gì được tổng hợp “tất tần tật” trong bài viết dưới đây. 

Sỏi thận là gì? Dấu hiệu của sỏi thận

Sỏi thận hay còn gọi là sạn thận, sỏi thận hoặc sỏi niệu. Đó là những chất cặn cứng như đá hình thành trong thận, hai cơ quan lọc chất thải và chất lỏng thừa ra khỏi cơ thể. 

Sỏi thận thường phát triển khi có quá nhiều chất thải và không đủ chất lỏng trong thận. 

Khi bị sỏi thận thì bệnh nhân sẽ gặp phải tình trạng đái sỏi. Đó là quá trình sỏi di chuyển ra khỏi thận và vào niệu quản (ống dẫn nước tiểu đến bàng quang) – có thể bị đào thải ra ngoài. 

Chất thải của cơ thể bạn có thể bao gồm khoáng chất và các chất khác kết hợp với nhau để tạo thành đá. Đá sỏi có kích thước từ hạt cát đến hạt đậu, hoặc thậm chí lớn bằng quả bóng gôn. 

Tìm hiểu thêm: Vì sao nhân viên văn phòng hay mắc bệnh sỏi mật, sỏi thận

Các bao nhiêu loại sỏi thận?

Có hai loại sỏi thận chính: sỏi canxi và sỏi không kitin. 

Theo một bài báo được xuất bản vào tháng 7 năm 2015 trên tạp chí Clinical Nutrition Research  và một nghiên cứu khác cho thấy: “Hàm lượng canxi cao trong nước tiểu chiếm khoảng 70 đến 80% tổng số sỏi thận”. 

Canxi có thể liên kết với các chất khác trong nước tiểu, chẳng hạn như oxalat và photphat, tạo thành sỏi. 

Sỏi thận có thể hình thành ở một hoặc cả hai thận. Khi nằm trong thận, một viên sỏi có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Tương tự như vậy, những viên đá nhỏ như một hạt cát có thể đi ra khỏi cơ thể mà không được chú ý. 

Tuy nhiên, nếu một viên sỏi lớn hơn di chuyển xuống niệu quản, nó có thể tạo ra tắc nghẽn gây đau và một loạt các triệu chứng khác. 

Các dấu hiệu và triệu chứng của sỏi thận

Đau là một triệu chứng cổ điển của sỏi thận. Cơn đau này thường rất rõ rệt và dễ dàng cảm thấy dọc theo hai bên của thân. 

Thậm chí, nó có thể tỏa ra xung quanh bụng và vào vùng bẹn khi viên sỏi di chuyển qua hệ thống đường tiết niệu.

Khi viên sỏi di chuyển dọc, nó có thể ngăn dòng chảy tự nhiên của nước tiểu, khiến thận bị sưng. Lúc này, tình trạng sưng tấy kích hoạt các dây thần kinh, truyền tín hiệu được não bộ 

Lý do sỏi thận lại gây đau

Ngoài đau, tiểu ra máu và cảm giác nóng rát khi đi tiểu là những triệu chứng phổ biến khác của bệnh sỏi thận. Thậm chí có một số người ngoài những cơn đau dữ dội còn buồn nôn và nôn mửa.

Timothy F. Lesser, bác sĩ chuyên khoa tiết niệu tại Trung tâm Y tế Torrance Memorial ở Torrance, California khuyên: “Nếu cơn đau và sốt phát triển, hãy đến trực tiếp phòng cấp cứu. Sốt là một dấu hiệu của nhiễm trùng. Đáng chú ý, sỏi thận khi bị nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) có thể gây nhiễm trùng huyết  và phải được điều trị ngay lập tức”. 

Các triệu chứng khác của sỏi thận thường thấy là: đi tiểu thường xuyên , nhu cầu đi tiểu nhiều, trông giống như sỏi trong nước tiểu, nước tiểu có mùi hôi và nước tiểu đục.

Xem thêm => Vì sao nhân viên văn phòng hay mắc bệnh sỏi thận hoặc sỏi mật

Nhóm đối tượng có nguy cơ bị sỏi thận

Nguy cơ bị sỏi thận của mỗi nhóm người là khác nhau. Ví dụ, nam giới có nhiều khả năng bị sỏi thận hơn phụ nữ. Bên cạnh đó, những người có tiền sử gia đình bị sỏi thận, những người có tiền sử nhiễm trùng tiểu và những người đã từng bị sỏi thận trước đó hơn nhóm người khác. 

Đối với những ai thường dùng một số loại thuốc, bao gồm: thuốc lợi tiểu , thuốc kháng axit dựa trên canxi (thuốc làm giảm axit trong dạ dày), topiramate (thuốc chống co giật) và indinavir ( thuốc điều trị HIV ), canxi hay vitamin C cũng có khả năng cao sẽ bị sỏi thận. 

Nhóm người có tiền sự bệnh tiểu đường, cao huyết áp và béo phì có thể làm tăng nguy cơ sỏi thận.

8 yếu tố & dấu hiệu sỏi thận gây sỏi thận

Các yếu tố có thể góp phần hình thành sỏi thận cao nhất bao gồm: 

• Uống không đủ nước hằng ngày
• Cơ thể không được cung cấp đủ lượng canxi
• Chế độ ăn nhiều muối hoặc đường
• Ăn một lượng lớn thực phẩm giàu oxalat (chẳng hạn như các loại hạt , rau bina, sô cô la và một số loại trà)
• Uống các loại nước ngọt có gas, có chứa photphat và có hàm lượng đường cao
• Tiêu thụ quá nhiều protein động vật
• Thiếu citrate – chất giúp ngăn ngừa hình thành sỏi
• Có lịch sử gia đình và di truyền bệnh sỏi thận

Làm thế nào để chẩn đoán phát hiện dấu hiệu sỏi thận?

Nếu bạn nhận thấy các triệu chứng như đã liệt kê bên trên, hãy tìm đến bác sĩ chuyên khoa để thăm khám. 

Ngoài ra, phải gọi ngay cấp cứu nếu bạn bị đau đến mức không tìm được vị trí thoải mái để ngồi, kèm theo buồn nôn và nôn, sốt và ớn lạnh, tiểu ra máu hoặc khó đi tiểu. 

Tốt hơn hết, hãy nhanh chóng đến gặp bác sĩ để làm xét nghiệm phân tích nước tiểu nhằm xác định nguyên nhân của sỏi và tìm ra cách để ngăn ngừa nhiều sỏi hơn.  

Các xét nghiệm sỏi thận bằng hình ảnh phổ biến nhất được sử dụng là chụp cắt lớp vi tính (CT) – tạo ra hình ảnh ba chiều của cơ thể hoặc  siêu âm – sử dụng sóng âm thanh để tạo hình ảnh thời gian thực). 

Các xét nghiệm bằng hình ảnh sẽ kiểm tra được toàn bộ thận, niệu quản và bàng quang để tìm ra chính xác vị trí của sỏi.

Ngoài ra cũng có thể chẩn đoán sỏi thận thông qua các xét nghiệm nước tiểu bằng cách dùng que nhúng có thể xác định độ pH của nước tiểu xem nó có tính axit hay kiềm. 

Ngoài các xét nghiệm hình ảnh và xét nghiệm nước tiểu, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để giúp xác định các tình trạng cơ bản góp phần tạo sỏi, phát hiện thiếu máu, chẩn đoán nhiễm trùng và đo chất điện giải. 

Sau khi bệnh nhân được phân tích về kích thước và hình dạng của viên sỏi, có thể nhỏ bằng hạt cát, hoặc lớn bằng hạt đậu cũng như màu sắc của chúng, bác sĩ có thể xác định loại sỏi và kê đơn một số loại thuốc hoặc khuyến nghị thay đổi lối sống cụ thể để ngăn ngừa nó phát triển hơn.

Sỏi thận sẽ kéo dài bao lâu? 

Một viên sỏi thận thường không được chú ý cho đến khi nó bắt đầu đi vào niệu quản của bạn mà thường không có dấu hiệu báo trước. Nhưng sau đó bạn có thể sẽ cảm thấy đau nhói ở đáy lồng ngực, mặc dù cơn đau cũng có thể chuyển sang vùng sinh dục.

Cơn đau do sỏi thận thường đến theo từng đợt và bạn có thể cảm thấy dễ chịu hơn trong vài giờ trước khi cơn đau quay trở lại. 

Tùy thuộc vào kích thước của sỏi, có thể mất đến sáu tuần để căn bệnh này chấm dứt. Cũng có những viên sỏi nhỏ có thể chỉ mất vài ngày đến một tuần là đã biến mất.

Xem thêm => Thực phẩm chức năng tăng chều cao có tốt không?

Điều trị sỏi thận bằng cách nào? 

Không phải lúc nào bạn cũng cần phải đến trực tiếp bệnh viện để điều trị sỏi thận. Một viên sỏi nhỏ có thể đi qua đường tiết niệu mà không cần can thiệp. Nhưng những viên sỏi lớn hơn có thể làm tắc nghẽn niệu quản và gây ra đau đớn và các triệu chứng khác.

Một số phương pháp phổ biến hiện nay đang được áp dụng để chữa trị, bao gồm: 

• Sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAID) .
• Uống nhiều nước để thải sỏi. 
• Sử dụng thuốc làm giãn cơ niệu quản, giúp sỏi trôi qua
• Nếu viên sỏi quá lớn không thể đi qua hoặc bệnh nhân có cảm giác đau không thể chịu đựng được, các bác sĩ có thể can thiệp bằng các thủ thuật phá vỡ hoặc loại bỏ sỏi.
• Thực hiện biện pháp xâm lấn tối thiểu cho việc điều trị sỏi thận để nó vỡ ra thành từng mảnh mà bệnh nhân tự đào thải qua nước tiểu của họ. 

• Nội soi niệu quản bằng thiết bị laser nhỏ để phá vỡ sỏi để các mảnh vỡ có thể tự trôi qua. 
• Cắt thận qua da hoặc tán sỏi thận bằng cách rạch một đường nhỏ ở lưng bệnh nhân để tạo một đường dẫn đến thận. Sau đó chèn một ống soi thận hoặc một ống có camera ở đầu để phẫu thuật cắt sỏi thận. 
• Dùng Robot hỗ trợ nephrolithotomy nội soi. Bệnh nhân sẽ được rạch một đường nhỏ trên bụng để đưa một ống soi và các dụng cụ phẫu thuật nhỏ vào để tiếp cận và mở thận để lấy sỏi. Tuy nhiên, phương pháp này sẽ để lại sẹo và chảy máu hơn so với phẫu thuật mở.

Phòng ngừa sỏi thận bằng cách nào? 

Cho dù bạn đã tự mình vượt qua các viên sỏi thận hoặc đã trải qua một thủ thuật loại bỏ chúng thì vẫn có những điều bạn có thể làm để giúp ngăn ngừa hình thành sỏi mới. 

Trên thực tế, nếu sỏi thận không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ thì rất có thể bệnh sẽ phát triển theo thời gian. Vậy nên, hãy tham khảo những cách sau đây vì sẽ chúng sẽ giúp ích rất nhiều cho bạn đấy: 

Thay đổi lối sống 

• Uống nhiều nước hơn để giúp nước tiểu ít cô đặc hơn với các khoáng chất gây sỏi, nhất là đối với những ai bị đổ mồ hôi nhiều. 
• Hạn chế ăn mặn và đường vì có thể làm tăng lượng canxi trong nước tiểu.
• Lựa chọn những thực phẩm cung cấp đủ canxi để loại bỏ các chất trong đường tiêu hóa giúp hình thành sỏi thận.
• Hạn chế chất đạm cắt giảm protein động vật, chẳng hạn như thịt bò và thịt gà. Quá nhiều chất đạm động vật có thể dẫn đến sỏi thận. 

• Đảm bảo đầy đủ trái cây và rau quả để không bị thiếu hụt kali , magiê và citrate – những chất dinh dưỡng có thể giúp ngăn ngừa sỏi thận. 
• Hạn chế các loại thức uống có ga này có thể làm tăng nguy cơ tạo sỏi bằng cách khiến bạn bài tiết ra nhiều canxi, oxalat và axit uric .
• Hạn chế thực phẩm giàu oxalat bao gồm đậu, quả mọng , các loại hạt, đậu nành, khoai lang, cám lúa mì và các loại rau có màu xanh đậm như rau bina.

Gợi ý các loại thuốc ngăn ngừa sỏi thận

• Kali citrate: làm giảm độ axit của nước tiểu
• Thuốc lợi tiểu thiazid:làm giảm nồng độ canxi trong nước tiểu
• Allopurinol: làm giảm axit uric trong nước tiểu
• Axit acetohydroxamic (AHA):  để điều trị sỏi thận struvite
• Thuốc thiol liên kết cystine: để điều trị sỏi cystin

Sỏi thận có để lại biến chứng gì không? 

Một số các biến chứng liên quan đến sỏi thận như:

• Làm tắc nghẽn niệu quản hoặc làm cho chúng hẹp hơn
• Tăng nguy cơ phát triển nhiễm trùng thận hay còn được gọi là viêm bể thận (một loại UTI). Tình trạng này nếu không được điều trị ngay tức thì có thể gây tổn thương thận vĩnh viễn hoặc lây lan sang dòng máu của bạn, dẫn đến nhiễm trùng có khả năng gây tử vong. 
• Thận có thể bị hỏng do nhiễm trùng hoặc tắc nghẽn sẽ bị mất dần chức năng theo thời gian, hay còn được gọi là bệnh thận mãn tính. 

Các tình trạng liên quan đến sỏi thận

Một số xét nghiệm hình ảnh khi kiểm tra về sỏi thận để tìm ra các vấn đề khác có thể gây ra đau bụng, chẳng hạn như viêm ruột thừa, viêm tụy, viêm loét đại tràng, bệnh viêm vùng chậu và loét dạ dày.

Sỏi thận cũng thường liên quan đến nhiễm trùng tiểu, phát triển khi vi khuẩn xâm nhập vào thận, niệu quản, bàng quang hoặc niệu đạo và gây nhiễm trùng.

Những người bị tắc nghẽn đường tiết niệu, bao gồm cả sỏi thận thường đối mặt với nguy cơ nhiễm trùng tiểu cao hơn. 

Sỏi thận và nhiễm trùng tiểu cũng có chung một số triệu chứng như đau bụng; nước tiểu đục, nhuốm máu hoặc có mùi hôi và đi tiểu liên tục. 

Nếu nhiễm trùng tiểu lan đến thận, bạn có thể cảm thấy các triệu chứng khác như đau ở lưng dưới, sốt và ớn lạnh, buồn nôn và nôn.

LỜI KẾT

Bài viết trên là tổng hợp tất cả những thông tin liên quan đến sỏi thận là gì, dấu hiệu cũng như làm sao để điều trị căn bệnh này cho hiệu quả nhất. Từ đó có ý thức bảo vệ tốt sức khỏe của bản thân cũng như những người thân trong gia đình hơn. 

Liên hệ với chúng tôi theo

Hotline: 0903.893.866

Email: medipharusa2018@gmail.com

Địa chỉ: 93 Đất Thánh, Phường 06, Quận Tân Bình, TPHCM

Website: https://medipharusa.com/

Fanpage: https://www.facebook.com/MDPPharmaceuticalCompany

Youtube: https://www.youtube.com/@medipharusa3250

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả