Đục thủy tinh thể ở người già: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và chi phí

Đục thủy tinh thể ở người già là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm thị lực, khiến thế giới xung quanh dần trở nên mờ ảo như nhìn qua một lớp sương, ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống và sự độc lập. Việc tìm hiểu sớm về các triệu chứng, các phương pháp điều trị hiện đại và chi phí liên quan là bước đi quan trọng giúp người bệnh và gia đình chủ động tìm lại ánh sáng cho đôi mắt.

Hiểu được những băn khoăn đó, Mediphar USA đã tổng hợp những thông tin quan trọng nhất trong bài viết này. Mục tiêu của chúng tôi là cung cấp một cẩm nang ngắn gọn, giúp bạn hiểu rõ về các dấu hiệu, phương pháp điều trị và có sự chuẩn bị tốt nhất cho hành trình chăm sóc đôi mắt của mình và người thân.

Hiện tượng thủy tinh thể ở người già

Theo Bộ Y tế Việt Nam, bệnh đục thủy tinh thể là hiện tượng mờ đục của thủy tinh thể, cản trở không cho các tia sáng đi qua, làm cho thị lực người bệnh suy giảm và có thể dẫn đến mù lòa. Đây là nguyên nhân gây mù hàng đầu trên thế giới cũng như ở Việt Nam.

Phân loại đục thủy tinh thể ở người già

Có nhiều cách để phân loại đục thủy tinh thể. Mỗi cách phân loại phục vụ một mục đích khác nhau. Dưới đây là 3 cách phân loại chính và phổ biến nhất hiện nay:

Phân loại theo vị trí đục

Theo Tổ chức Y tế Thế giới – WHO, cách phân loại này dựa vào việc vùng đục nằm ở đâu trong thủy tinh thể, giúp bác sĩ chọn kỹ thuật mổ phù hợp và dự đoán kết quả.

• Đục nhân: Vùng đục nằm ở phần lõi (trung tâm).
• Đục vỏ: Vùng đục nằm ở lớp vỏ bên ngoài.
• Đục dưới bao sau: Vùng đục nằm ở mặt sau của thủy tinh thể.

Phân loại theo độ cứng của nhân

Phân loại theo độ cứng của nhân (theo Lucio Buratto). Đây là bảng phân loại phù hợp nhất đối với người Việt Nam. Phân loại theo độ cứng giúp bác sĩ chuẩn bị phương án tốt nhất cho cuộc phẫu thuật. Được chia thành 5 cấp độ, từ mềm đến rất cứng:

• Độ I: Nhân mềm (trong hoặc xám nhạt).
• Độ II: Nhân mềm vừa (xám hoặc vàng nhẹ).
• Độ III: Nhân cứng trung bình (màu vàng hổ phách).
• Độ IV: Nhân cứng (màu nâu vàng hổ phách).
• Độ V: Nhân quá cứng (màu nâu đen).

Các trường hợp đục thủy tinh thể phức tạp

Đây là những trường hợp đặc biệt, việc điều trị cần được xem xét cẩn trọng:

• Đục thủy tinh thể kết hợp với bệnh Glocom.
• Đục thủy tinh thể trên mắt từng bị viêm màng bồ đào.
• Đục thủy tinh thể do chấn thương.
• Đục thủy tinh thể kèm hội chứng Marfan.
• Đục thủy tinh thể nhân nâu đen và đồng tử không giãn.

Nguyên nhân gây đục thủy tinh thể người già

Nguyên nhân chính gây đục thủy tinh thể ở người già là quá trình lão hóa tự nhiên của thủy tinh thể trong mắt. Khi con người già đi, thường bắt đầu khoảng tuổi 40 nhưng các triệu chứng rõ rệt hơn xuất hiện sau tuổi 60, các protein trong thủy tinh thể bắt đầu bị phân hủy, khiến thủy tinh thể mất đi tính linh hoạt và trở nên mờ đục.

Ngoài quá trình lão hóa, một số yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ hoặc đẩy nhanh quá trình hình thành đục thủy tinh thể, hoặc gây ra bệnh ở độ tuổi trẻ hơn:

• Bệnh đái tháo đường (tiểu đường) hoặc đường huyết cao.
• Tăng huyết áp (cao huyết áp).
• Sử dụng corticosteroid đường uống kéo dài.
• Một số bệnh lý về mắt như viêm mắt (viêm màng bồ đào), chấn thương mắt, cận thị hoặc sau các phẫu thuật mắt khác như phẫu thuật glocom hay phẫu thuật nội nhãn.
• Béo phì, các bệnh lý về hô hấp và tim mạch.
• Một số loại thuốc điều trị bệnh mạn tính (ví dụ: Ethambutol trong điều trị lao có thể gây ngộ độc thị thần kinh).
• Các rối loạn tâm thần và nghiện rượu, do khả năng hợp tác kém trong quá trình điều trị.
• Các yếu tố môi trường: Tiếp xúc quá nhiều với tia cực tím (UV) từ ánh nắng mặt trời, hút thuốc lá và uống nhiều rượu bia, tiếp xúc với bức xạ (ví dụ: xạ trị), tiếp xúc với độc tố trong không khí, hóa chất công nghiệp, thuốc trừ sâu. Những yếu tố này làm tăng số lượng các gốc tự do, gây tổn hại tế bào thủy tinh thể của mắt.
• Tiền sử gia đình có người bị đục thủy tinh thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Các đột biến gen có thể khiến thủy tinh thể dễ bị tổn thương hơn.
• Chấn thương mắt: Đục thủy tinh thể do chấn thương có thể phát triển ngay lập tức hoặc nhiều năm sau một chấn thương mắt nghiêm trọng.

Đục thủy tinh thể ở người già do lão hóa, cùng với các yếu tố như bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp,…

Dấu hiệu nhận biết sớm và triệu chứng đục thủy tinh thể ở người cao tuổi

Bệnh đục thủy tinh thể ở người cao tuổi thường tiến triển từ từ, với các dấu hiệu ban đầu khá mờ nhạt. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến giúp nhận biết sớm tình trạng này:

• Thị lực suy giảm (Nhìn mờ): Đây là biểu hiện phổ biến nhất. Ban đầu, người bệnh có thể chỉ cảm thấy khó nhìn các vật ở xa, nhưng lâu dần, cả tầm nhìn gần cũng bị ảnh hưởng. Mọi vật trông như được bao phủ bởi một lớp sương mù.
• Nhạy cảm với ánh sáng: Mắt trở nên nhạy cảm hơn với ánh sáng mạnh. Người bệnh thường bị chói, lóa mắt khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hoặc đèn xe vào ban đêm. Đôi khi, họ cảm thấy nhìn rõ hơn trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc trong bóng râm.
• Nhìn một vật thành nhiều hình (Song thị): Nhìn thấy hình ảnh của một vật bị nhân đôi, nhân ba. Triệu chứng này thường chỉ xuất hiện ở một bên mắt và có thể biến mất khi bệnh trở nên nặng hơn.
• Cần thay đổi độ kính thường xuyên: Người bệnh cảm thấy độ kính đang đeo không còn phù hợp, phải thay đổi liên tục. Tuy nhiên, dù đã đổi kính mới, thị lực vẫn không được cải thiện rõ rệt như mong muốn.
• Thay đổi màu sắc ở trung tâm mắt: Khi bệnh tiến triển nặng, người bệnh có thể quan sát thấy một vùng màu trắng đục, xám hoặc vàng ở trung tâm của lòng đen (đồng tử), thay vì màu đen trong suốt như bình thường.

Đục thủy tinh thể ở người già có nguy hiểm không?

Đục thủy tinh thể ở người già sẽ trở nên rất nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Việc để bệnh kéo dài có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như tăng nhãn áp, viêm màng bồ đào hoặc thậm chí vỡ bao thủy tinh thể, dẫn đến tình trạng mắt đau nhức dữ dội. Về lâu dài, bệnh có thể làm teo dây thần kinh thị giác, gây ra nguy cơ mù lòa vĩnh viễn.

Tại giai đoạn này, ngay cả khi được phẫu thuật cũng rất khó để phục hồi thị lực. Thêm vào đó, thủy tinh thể bị đục lâu ngày sẽ ngày càng cứng hơn, gây thoái hóa mắt và dính đồng tử, khiến cho việc phẫu thuật trở nên vô cùng khó khăn.

Giai đoạn cần thay thủy tinh thể

Theo TS.BS Nguyễn Xuân Tịnh (Giám đốc Bệnh viện Mắt Hà Nội), thời điểm tốt nhất để phẫu thuật đục thủy tinh thể là khi thị lực của người bệnh suy giảm xuống còn khoảng 3/10 đến 4/10.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể xem xét phẫu thuật sớm hơn, ngay cả khi thị lực còn ở mức 5/10 đến 6/10. Điều này thường áp dụng cho những người có yêu cầu cao về thị lực trong cuộc sống và công việc, ví dụ như người thường xuyên phải lái xe hoặc làm những công việc đòi hỏi độ chính xác cao.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị đục thủy tinh thể

Chẩn đoán

Để chẩn đoán đục thủy tinh thể, bác sĩ chuyên khoa mắt sẽ hỏi về tiền sử bệnh và các triệu chứng bạn gặp phải, sau đó tiến hành một cuộc kiểm tra mắt toàn diện. Quá trình này có thể bao gồm các bài kiểm tra sau:

• Kiểm tra thị lực: Đây là bài kiểm tra dùng bảng chữ cái để đo khả năng nhìn của bạn. Bác sĩ sẽ yêu cầu bạn che một mắt và đọc các chữ cái trên bảng đo thị lực theo thứ tự từ lớn đến nhỏ. Qua đó, bác sĩ sẽ xác định thị lực của bạn (ví dụ: 10/10) và đánh giá mức độ suy giảm thị lực.
• Khám bằng đèn khe sinh hiển vi: Thiết bị này sử dụng một chùm sáng hẹp, cường độ cao để chiếu vào mắt, cho phép bác sĩ quan sát chi tiết các cấu trúc ở phần trước của mắt. Việc quan sát theo từng lát cắt nhỏ giúp phát hiện các dấu hiệu bất thường, bao gồm cả tình trạng mờ đục của thủy tinh thể.
• Soi đáy mắt (Khám võng mạc): Để thực hiện, bác sĩ sẽ nhỏ thuốc để làm giãn đồng tử (lòng đen). Điều này giúp quan sát phần sau của mắt (võng mạc) dễ dàng hơn. Bằng cách dùng đèn khe hoặc một thiết bị chuyên dụng gọi là đèn soi đáy mắt, bác sĩ có thể kiểm tra toàn bộ thủy tinh thể để tìm các dấu hiệu của bệnh.
• Đo nhãn áp: Đây là bài kiểm tra nhằm đo áp suất hoặc lực bên trong mắt để loại trừ các bệnh lý khác như Glocom.

Điều trị

Cho đến nay, phẫu thuật là phương pháp duy nhất và hiệu quả nhất để điều trị dứt điểm bệnh đục thủy tinh thể. Phương pháp phẫu thuật hiện đại, phổ biến và ưu việt nhất hiện nay là tán nhuyễn thủy tinh thể bằng siêu âm (Phaco). Đây là một kỹ thuật tiên tiến, được thực hiện nhanh chóng, an toàn và ít xâm lấn.

Quy trình thực hiện: Bác sĩ sẽ tạo một đường rạch siêu nhỏ (khoảng 2.2mm) trên mắt. Sau đó, một đầu máy sử dụng sóng siêu âm tần số cao sẽ được đưa vào để tán nhuyễn và hút sạch thủy tinh thể đã bị đục ra ngoài. Cuối cùng, một thủy tinh thể nhân tạo mềm, trong suốt sẽ được đặt vào để thay thế.

Ưu điểm:

• Thời gian nhanh: Một ca mổ thường chỉ kéo dài từ 5 đến 10 phút.
• An toàn, ít đau: Vết mổ rất nhỏ, không cần khâu và tự lành nhanh chóng.
• Phục hồi nhanh: Thị lực được cải thiện rõ rệt chỉ sau vài ngày, giúp người bệnh sớm quay trở lại sinh hoạt bình thường.
• Ít biến chứng: Tỷ lệ thành công cao và rủi ro thấp.

Mặc dù phẫu thuật Phaco rất an toàn, một tỷ lệ rất nhỏ các trường hợp vẫn có thể gặp rủi ro như: rách bao sau, phù giác mạc, loạn thị sau mổ, hay đục bao sau thứ phát. Biến chứng nặng nề nhất là nhiễm trùng (viêm mủ nội nhãn), tuy rất hiếm gặp nhưng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực.

Chi phí phẫu thuật đục thủy tinh thể người già khoảng bao nhiêu?

Chi phí phẫu thuật đục thủy tinh thể ở người già không có một mức giá cố định mà phụ thuộc vào hai yếu tố chính:

• Loại thủy tinh thể nhân tạo: Đây là yếu tố quyết định phần lớn chi phí. Các loại thủy tinh thể đơn tiêu cơ bản có chi phí thấp hơn (thường dưới 3 triệu đồng). Trong khi đó, các loại cao cấp hơn (đa tiêu, toric…) sẽ có giá cao hơn. Người bệnh sẽ lựa chọn tùy theo nhu cầu thị giác và điều kiện kinh tế.
• Bệnh viện thực hiện: Mức giá có thể khác nhau giữa các bệnh viện công và bệnh viện tư, cũng như các gói dịch vụ đi kèm.
• Về Bảo hiểm y tế (BHYT): Bảo hiểm y tế có hỗ trợ chi trả cho phẫu thuật đục thủy tinh thể. BHYT sẽ chi trả chi phí ca mổ và một phần chi phí cho thủy tinh thể nhân tạo theo đúng danh mục được duyệt. Người bệnh chỉ cần trả phần chênh lệch nếu lựa chọn loại thủy tinh thể nhân tạo có giá cao hơn mức mà bảo hiểm quy định.

Tìm hiểu chi phí mổ cườm khô bệnh viện mắt điện biên phủ tpchm

Những lưu ý quan trọng sau phẫu thuật đục thủy tinh thể

Sau phẫu thuật đục thủy tinh thể, việc tuân thủ nghiêm ngặt chỉ dẫn của bác sĩ là quan trọng hàng đầu. Người bệnh cần dùng thuốc đúng liều, đúng lịch và đi tái khám đầy đủ.

Song song đó, việc bảo vệ mắt phải được ưu tiên. Cần tuyệt đối tránh dụi tay vào mắt, không để nước hay bụi bẩn xâm nhập, đồng thời nên đeo kính bảo hộ khi ra ngoài. Các hoạt động gắng sức như nâng vật nặng, cúi gập người hay tập thể dục mạnh cũng cần tạm dừng để mắt có thời gian hồi phục tốt nhất. Một chế độ ăn uống lành mạnh và nghỉ ngơi hợp lý sẽ hỗ trợ quá trình lành thương.

Đặc biệt, phải đến bệnh viện ngay nếu mắt có các dấu hiệu bất thường như đau nhức, sưng đỏ hay thị lực đột ngột giảm sút.

Cách phòng ngừa hoặc làm chậm đục thủy tinh thể phát triển

Mặc dù không thể ngăn chặn hoàn toàn quá trình lão hóa tự nhiên gây đục thủy tinh thể, chúng ta có thể chủ động áp dụng các biện pháp để làm chậm sự tiến triển của bệnh và giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Điều quan trọng là theo dõi sức khỏe mắt và kiểm soát các nguyên nhân có thể gây bệnh. Các biện pháp chính bao gồm:

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Việc khám mắt thường xuyên là rất quan trọng để phát hiện sớm bệnh đục thủy tinh thể cũng như các vấn đề về mắt khác. Đồng thời, cần kiểm soát tốt các bệnh toàn thân có thể ảnh hưởng đến mắt, đặc biệt là bệnh đái tháo đường.
• Xây dựng lối sống lành mạnh: Một chế độ ăn uống giàu chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất có thể giúp bảo vệ mắt.
• Hạn chế sử dụng chất kích thích: Việc không hút thuốc lá và hạn chế sử dụng rượu bia cũng là những yếu tố quan trọng góp phần bảo vệ sức khỏe thủy tinh thể.
• Bảo vệ mắt khỏi tác nhân bên ngoài: Bảo vệ mắt khỏi tia cực tím (UV) là một biện pháp thiết yếu. Hãy luôn đeo kính râm có khả năng chống tia UV khi ra ngoài trời nắng để giảm thiểu tác hại từ ánh sáng mặt trời.

Kết luận

Đục thủy tinh thể là nguyên nhân phổ biến gây suy giảm thị lực ở người cao tuổi, nhưng hoàn toàn có thể phát hiện sớm và điều trị hiệu quả. Việc nhận biết kịp thời các dấu hiệu như nhìn mờ, giảm khả năng nhìn xa hoặc nhạy cảm với ánh sáng là rất quan trọng trong việc hạn chế tiến triển bệnh và duy trì chất lượng cuộc sống.

Nếu có bất kỳ biểu hiện nghi ngờ nào, người bệnh nên đến cơ sở y tế chuyên khoa mắt để được kiểm tra, chẩn đoán chính xác và có hướng điều trị phù hợp. Điều này không chỉ giúp cải thiện thị lực mà còn góp phần bảo vệ đôi mắt sáng khỏe, giúp người lớn tuổi duy trì khả năng sinh hoạt hàng ngày tốt hơn.

Bên cạnh việc khám mắt định kỳ, việc bổ sung dưỡng chất chống oxy hóa cho mắt cũng rất quan trọng, đặc biệt là các hoạt chất như Beta-carotene, Lycopene và Vitamin E – vốn nổi bật trong hỗ trợ phòng ngừa thoái hóa thủy tinh thể. Dầu gấc Vina – với thành phần chiết xuất từ gấc tự nhiên, chứa hàm lượng cao Beta-carotene – là lựa chọn đáng tin cậy giúp tăng cường sức khỏe thị lực cho người lớn tuổi.

NGUỒN THAM KHẢO:

1. Quyết định 7328/QĐ-BYT 2018 hướng dẫn chuẩn chất lượng về chẩn đoán điều trị Đục thể thủy tinh
2. Cataract – adult
3. Đục thủy tinh thể: Nguyên nhân, biểu hiện, cách điều trị và phòng bệnh
4. Cataracts (Age-Related)
5. What Are the Different Types of Cataracts?
6. Cataracts

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả