Hỏi đáp: Bị tiêu chảy có uống men tiêu hóa được không?

Tiêu chảy là tình trạng rối loạn tiêu hóa thường gặp, có thể xuất hiện ở cả trẻ em lẫn người lớn do nhiều nguyên nhân khác nhau như nhiễm khuẩn, ngộ độc thực phẩm, chế độ ăn uống không hợp lý hoặc tác dụng phụ của thuốc. Khi gặp phải, nhiều người thường thắc mắc: “Bị tiêu chảy có nên uống men tiêu hóa được không?” và liệu sản phẩm này có giúp cải thiện tình trạng hay khiến bệnh nặng hơn. Bài viết dưới đây sẽ giải đáp chi tiết thắc mắc này, đồng thời cung cấp thông tin hữu ích giúp bạn biết cách xử lý tiêu chảy an toàn, khoa học.

Men tiêu hóa là gì?

Men tiêu hóa hay còn gọi là enzyme tiêu hóa, là những protein có chức năng xúc tác và thúc đẩy quá trình phân giải thức ăn thành các chất dinh dưỡng mà cơ thể có thể hấp thụ.

Một số men tiêu hóa quan trọng có thể kể đến như:

• Amylase: phân giải tinh bột thành đường đơn.
• Protease: phân giải protein thành các acid amin.
• Lipase: phân giải chất béo thành acid béo và glycerol.
• Lactase: phân giải lactose trong sữa thành glucose và galactose.

Cơ thể chúng ta vốn tự sản xuất ra các loại men này tại tuyến nước bọt, dạ dày, tuyến tụy và ruột non. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, lượng men tiêu hóa tự nhiên bị suy giảm do bệnh lý, tuổi tác hoặc chế độ ăn uống, khiến quá trình tiêu hóa gặp khó khăn. Khi đó, người bệnh có thể được bác sĩ chỉ định bổ sung men tiêu hóa từ ngoài vào để hỗ trợ.

Tuy nhiên, nhiều người băn khoăn rằng khi bị tiêu chảy có nên uống men tiêu hóa không, bởi tiêu chảy là một triệu chứng rối loạn tiêu hóa phổ biến và không phải lúc nào cũng giống nhau về nguyên nhân và cách xử trí.

Giải đáp: Bị tiêu chảy có uống men tiêu hóa được không?

Câu trả lời cho câu hỏi này không đơn giản là có hay không, mà phụ thuộc vào nhiều yếu tố, đặc biệt là nguyên nhân gây ra tiêu chảy. Do đó, việc sử dụng men tiêu hóa cần được xem xét cẩn thận dựa trên từng tình huống cụ thể.

Có thể cân nhắc dùng men tiêu hóa khi nào?

Trong một số trường hợp nhất định, việc sử dụng men tiêu hóa có thể mang lại lợi ích khi bị tiêu chảy:

• Khi tiêu chảy kèm theo rối loạn tiêu hóa do thiếu enzyme tiêu hóa, kém hấp thu thức ăn dẫn đến khó tiêu, đầy bụng, ăn không ngon miệng.
• Người bệnh có tiền sử các bệnh về tuyến tụy như viêm tụy mãn tính, ung thư tụy dẫn đến thiếu men tiêu hóa tự nhiên.
• Trẻ nhỏ hoặc người già có hệ tiêu hóa yếu, cần bổ sung enzyme để hỗ trợ hấp thu thức ăn tốt hơn .

Trong những trường hợp trên, men tiêu hóa hỗ trợ giảm các triệu chứng đầy hơi, khó tiêu, giúp cơ thể hấp thu dưỡng chất tốt hơn, từ đó góp phần giảm tiêu chảy do nguyên nhân tiêu hóa kém hiệu quả.

Không nên dùng men tiêu hóa khi nào?

Trong một số trường hợp, việc sử dụng men tiêu hóa không những không cải thiện tình trạng tiêu chảy mà còn tiềm ẩn rủi ro:

• Tiêu chảy cấp do nhiễm khuẩn, virus hoặc ngộ độc thực phẩm: Men tiêu hóa không thể loại bỏ được tác nhân gây bệnh. Điều cần ưu tiên là bù nước và điện giải để ngăn ngừa mất nước, đồng thời thăm khám y tế nếu triệu chứng nặng hoặc không cải thiện.
• Tiêu chảy liên quan đến thuốc kháng sinh hoặc do nguyên nhân ngoài đường tiêu hóa: Trong tình huống này, men tiêu hóa không giải quyết được gốc rễ của vấn đề.
• Tiêu chảy nặng hoặc kéo dài: Nếu kèm theo các dấu hiệu cảnh báo như sốt cao, đi ngoài phân máu, mất nước rõ rệt… cần đi khám ngay, tuyệt đối không tự ý dùng men tiêu hóa thay thế cho điều trị y tế.

Việc sử dụng men tiêu hóa không đúng cách hoặc kéo dài có thể dẫn đến:

• Rối loạn cân bằng enzyme trong hệ tiêu hóa.
• Giảm khả năng tự sản xuất enzyme của cơ thể.
• Che lấp nguyên nhân bệnh, khiến quá trình điều trị chậm trễ, làm tăng nguy cơ mất nước và biến chứng.

Lưu ý quan trọng: Tiêu chảy chỉ là một triệu chứng, không phải bệnh lý riêng biệt. Để điều trị hiệu quả, cần xác định đúng nguyên nhân và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.

Tìm hiểu thông tin uống men tiêu hóa hàng ngày có tốt không

Nguyên nhân gây tiêu chảy

Để hiểu rõ khi nào nên và không nên sử dụng men tiêu hóa khi tiêu chảy, trước tiên chúng ta cần tìm hiểu về các nguyên nhân gây ra tiêu chảy. Tiêu chảy có thể được phân loại thành nhiều nhóm nguyên nhân khác nhau, mỗi nhóm đòi hỏi cách điều trị và xử lý riêng biệt.

Tiêu chảy do nhiễm khuẩn, virus, ngộ độc thực phẩm

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây tiêu chảy cấp tính, thường xuất hiện đột ngột và kéo dài từ vài ngày đến một tuần. Các tác nhân gây bệnh bao gồm:

• Nhiễm virus: Rotavirus, norovirus, và sapovirus là những virus thường gặp nhất gây tiêu chảy, đặc biệt ở trẻ em. Nhiễm virus thường kèm theo các triệu chứng như sốt, nôn mửa và đau bụng
• Nhiễm khuẩn: Các vi khuẩn như Salmonella, E.coli, Campylobacter, và Shigella có thể gây tiêu chảy nghiêm trọng. Loại tiêu chảy này thường có mùi hôi, có thể chứa máu hoặc mủ, và kèm theo sốt cao
• Ngộ độc thực phẩm: Xảy ra khi ăn phải thực phẩm bị nhiễm khuẩn hoặc chứa độc tố. Triệu chứng thường xuất hiện trong vòng vài giờ sau khi ăn và có thể rất nghiêm trọng, bao gồm tiêu chảy dữ dội, nôn mửa, và đau bụng quặn.

Tiêu chảy do rối loạn tiêu hóa, kém hấp thu, thiếu enzyme

Nhóm nguyên nhân này thường gây ra tiêu chảy mãn tính hoặc tái phát, và men tiêu hóa có thể đóng vai trò hữu ích trong việc điều trị:

• Thiếu hụt enzyme tiêu hóa: Tình trạng phổ biến nhất là thiếu lactase (enzyme phân giải lactose), gây ra hội chứng không dung nạp lactose, khi tiêu thụ sữa, lactose không được tiêu hóa có thể dẫn đến tiêu chảy. Các tình trạng như viêm tụy, xơ nang, hoặc sau một số phẫu thuật có thể dẫn đến giảm sản xuất enzyme tiêu hóa dẫn đến tiêu chảy.
• Suy tụy ngoại tiết: Khi tuyến tụy không sản xuất đủ enzyme tiêu hóa, đặc biệt là lipase, protease và amylase, người bệnh sẽ bị tiêu chảy do kém hấp thu chất béo và protein. Đây là biến chứng thường gặp ở bệnh nhân viêm tụy mãn tính hoặc ung thư tụy
• Hội chứng ruột kích thích (IBS): Đây là rối loạn chức năng tiêu hóa phổ biến, gây ra các triệu chứng như tiêu chảy xen kẽ với táo bón, đau bụng, và đầy hơi. Mặc dù không có tổn thương cấu trúc, nhưng quá trình tiêu hóa vẫn bị ảnh hưởng
• Bệnh celiac: Đây là bệnh tự miễn do không dung nạp gluten, protein có trong lúa mì, lúa mạch và lúa mạch đen. Khi tiếp xúc với gluten, niêm mạc ruột non bị tổn thương, dẫn đến kém hấp thu và tiêu chảy mãn tính

Tiêu chảy do lạm dụng thuốc

Một số loại thuốc có thể gây ra tiêu chảy như tác dụng phụ, trong đó kháng sinh là nguyên nhân phổ biến nhất. Thuốc kháng sinh hoặc một số thuốc khác có thể gây tiêu chảy bằng cách làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột do tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi. Điều này dẫn đến sự phát triển quá mức của vi khuẩn có hại hoặc nấm, gây viêm niêm mạc ruột và tiêu chảy kéo dài.

Tiêu chảy do dùng thuốc cần được phân biệt rõ với tiêu chảy do nhiễm trùng để có biện pháp xử trí phù hợp.

Xem thêm các loại men tiêu hóa tốt cho trẻ em và người lớn

Cách xử trí an toàn khi bị tiêu chảy

Khi bị tiêu chảy, việc xử lý đúng cách ngay từ những giờ đầu rất quan trọng để ngăn ngừa biến chứng và thúc đẩy quá trình hồi phục. Dưới đây là những nguyên tắc cơ bản mà mọi người nên biết.

Bù nước và điện giải là quan trọng nhất

Tiêu chảy làm cơ thể mất nước và các khoáng chất thiết yếu như natri, kali, clorua. Việc bù nước nhanh và đúng cách sẽ giúp ngăn ngừa mất nước cấp tính và các biến chứng nặng.

• Uống dung dịch oresol hoặc nước đun sôi để nguội có thêm chút muối và đường.
• Nếu chỉ tiêu chảy nhẹ, có thể uống nhiều nước lọc, nước trái cây pha loãng.
• Tránh uống nước quá lạnh hoặc đồ uống có cồn, caffeine vì có thể làm tăng triệu chứng tiêu chảy.

Chế độ ăn uống hợp lý

Khi bị tiêu chảy, người bệnh nên chú ý chọn thực phẩm dễ tiêu hóa, tránh các món ăn chứa nhiều dầu mỡ, cay nóng, thực phẩm chế biến sẵn, đồ ngọt hoặc sữa nếu bị không dung nạp lactose.

Nên ăn các loại thực phẩm nhẹ nhàng như cháo, súp, rau luộc, trái cây chín mềm để hỗ trợ hệ tiêu hóa hồi phục.

Khi nào bạn cần đi khám bác sĩ ngay?

Mặc dù hầu hết các trường hợp tiêu chảy đều tự khỏi trong vòng vài ngày, có những dấu hiệu cảnh báo cho thấy cần phải đi khám bác sĩ ngay lập tức. Dấu hiệu nguy hiểm cần khám ngay:

• Tiêu chảy kéo dài hơn 2 ngày.
• Sốt cao trên 38.5°C kèm theo tiêu chảy
• Phân có máu, mủ hoặc có màu đen
• Đau bụng dữ dội không thuyên giảm
• Dấu hiệu mất nước nghiêm trọng: chóng mặt, ngất xỉu, tim đập nhanh
• Biểu hiện mất nước nặng như khô môi, khát nước nhiều, tiểu ít, mệt mỏi, chóng mặt.

Kết luận

Bị tiêu chảy có uống men tiêu hóa được không là câu hỏi cần được hiểu rõ và cẩn trọng. Men tiêu hóa là nhóm enzyme giúp hỗ trợ tiêu hóa, có thể dùng khi tiêu chảy do thiếu enzyme hoặc rối loạn tiêu hóa kèm theo. Tuy nhiên, trong các trường hợp tiêu chảy cấp do nhiễm khuẩn, virus hoặc ngộ độc thực phẩm, việc uống men tiêu hóa không đem lại hiệu quả và có thể không cần thiết.

Quan trọng nhất, bạn cần xác định chính xác nguyên nhân tiêu chảy và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng men tiêu hóa hoặc bất kỳ loại thuốc nào. Ngoài ra, việc bù nước điện giải đầy đủ và chế độ ăn uống hợp lý là điều tiên quyết giúp bạn phục hồi nhanh chóng khi bị tiêu chảy. Nếu gặp các dấu hiệu tiêu chảy nghiêm trọng, hãy đến các cơ sở y tế để được khám và điều trị đúng hướng, tránh các biến chứng nguy hiểm.

Tài liệu tham khảo:

1. Diarrhoeal disease | WHO
2. Tiêu chảy mạn tính: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị | Trung tâm tiêm chủng VNVC 
3. Symptoms & Causes of Diarrhea

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả