Đầy bụng buồn nôn: Hiểu đúng nguyên nhân để xử trí

Đầy bụng buồn nôn là biểu hiện thường gặp của rối loạn tiêu hóa, có thể xuất hiện sau khi ăn, khi căng thẳng kéo dài hoặc do ảnh hưởng từ các bệnh lý dạ dày – ruột. Mặc dù không phải lúc nào cũng nghiêm trọng, nhưng nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo vấn đề sức khỏe tiềm ẩn cần được chú ý. Bài viết dưới đây, Mediphar USA sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân gây đầy bụng buồn nôn và hướng xử lý hiệu quả, an toàn tại nhà.

Tại sao đầy bụng lại dễ buồn nôn?

Khi dạ dày không tiêu hóa thức ăn hiệu quả chẳng hạn như ăn quá nhanh, quá nhiều, ăn thực phẩm khó tiêu hoặc do một vấn đề sức khỏe nào đó thức ăn có thể bị ứ đọng lại. Điều này khiến bụng có cảm giác đầy, nặng nề và gây áp lực lên dạ dày, đôi khi còn làm tăng áp lực lên cơ vòng dưới thực quản, dẫn đến buồn nôn hoặc cảm giác như muốn nôn.

Đầy bụng thường là cảm giác bụng bị chướng, căng, như có nhiều khí tích tụ bên trong. Một số người còn thấy bụng mình trông to hơn bình thường. Đây là triệu chứng phổ biến, có thể gặp ở mọi lứa tuổi, từ trẻ em đến người lớn.

Còn buồn nôn là cảm giác khó chịu trong dạ dày, khiến bạn thấy nôn nao và có thể muốn nôn. Tình trạng này có thể xảy ra do bệnh lý tiêu hóa, hoặc đơn giản là do ăn phải món ăn không phù hợp với cơ thể.

Nguyên nhân gây đầy bụng buồn nôn

Đầy bụng và buồn nôn là hai triệu chứng thường xuất hiện cùng lúc. Một trong hai có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm triệu chứng còn lại. Trong nhiều trường hợp, chúng sẽ tự thuyên giảm sau một thời gian.

Tuy nhiên, nếu cảm giác đầy bụng kèm buồn nôn kéo dài, điều đó có thể là dấu hiệu của một số vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Những triệu chứng này không chỉ đơn giản do ăn uống mà còn có thể liên quan đến các bệnh lý tiêu hóa hoặc rối loạn trong cơ thể. Vì vậy, việc nhận biết đúng nguyên nhân là rất quan trọng để xử lý kịp thời và tránh ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến có thể gây ra tình trạng đầy hơi và buồn nôn:

• Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Là tình trạng axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây cảm giác nóng rát và buồn nôn.
• Tắc nghẽn đường tiêu hóa: Xảy ra khi có sự cản trở trong ruột, dẫn đến đau bụng, đầy hơi và buồn nôn.
• Liệt dạ dày (Gastroparesis): Là tình trạng dạ dày tiêu hóa thức ăn chậm, gây buồn nôn, nôn và cảm giác đầy bụng.
• Nhiễm trùng ruột non do Giardia: Là tình trạng nhiễm ký sinh trùng đường ruột, gây tiêu chảy, buồn nôn và đầy hơi.
• Táo bón: Tình trạng đi tiêu khó khăn có thể gây cảm giác đầy bụng và buồn nôn.
• Hội chứng ruột kích thích (IBS): Là rối loạn chức năng ruột, gây đau bụng, đầy hơi và buồn nôn.
• Không dung nạp lactose: Là tình trạng cơ thể không tiêu hóa được lactose trong sữa, gây đầy hơi và buồn nôn sau khi tiêu thụ sản phẩm từ sữa.
• Ăn quá nhiều: Tiêu thụ lượng lớn thức ăn trong một lần có thể gây buồn nôn và khó tiêu.
• Mang thai (đặc biệt trong ba tháng đầu): Thay đổi nội tiết tố trong thai kỳ có thể gây buồn nôn và nôn, thường gọi là ốm nghén.
• Dùng một số loại thuốc (như kháng sinh): Một số thuốc có thể gây tác dụng phụ như buồn nôn và đau bụng.
• Ngộ độc thực phẩm: Tiêu thụ thực phẩm bị nhiễm khuẩn có thể gây buồn nôn, nôn và tiêu chảy.
• Viêm dạ dày: Là viêm niêm mạc dạ dày, gây đau bụng và buồn nôn.
• Viêm túi thừa: Là viêm các túi nhỏ trong thành ruột, gây đau bụng và buồn nôn.
• Sỏi mật hoặc nhiễm trùng túi mật: Gây đau đột ngột ở phần bụng trên và buồn nôn.

Ngoài ra đầy bụng buồn nôn cũng có thể xuất phát từ một số nguyên nhân ít phổ biến hơn bao gồm:

• Ung thư
• Suy tim sung huyết
• Hội chứng dumping (tình trạng có thể xảy ra sau khi phẫu thuật bụng)
• Khối u ruột
• Xơ gan
• Suy tuyến tụy

Đầy bụng buồn nôn khi nào cần thăm khám?

Mặc dù đầy bụng và buồn nôn thường chỉ là tình trạng tạm thời và có thể tự khỏi, nhưng trong một số trường hợp, đây cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Đặc biệt, nếu kèm theo các triệu chứng dưới đây, bạn nên đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được kiểm tra và điều trị kịp thời:

• Đau ngực
• Có máu trong phân
• Đau đầu dữ dội
• Cứng cổ
• Nôn ra máu

Những triệu chứng này có thể liên quan đến các tình trạng nguy hiểm như đau tim, đột quỵ, viêm màng não hoặc xuất huyết tiêu hóa, và cần được xử lý khẩn cấp.

Bên cạnh đó, bạn cũng nên hẹn gặp bác sĩ nếu thuộc một trong những trường hợp dưới đây:

• Bạn bị mất nước do buồn nôn khiến không thể ăn hoặc uống
• Cảm thấy chóng mặt, choáng váng khi đứng dậy
• Các triệu chứng không cải thiện sau 1–2 ngày
• Có dấu hiệu sụt cân bất thường
• Triệu chứng ngày càng nặng hơn

Ngoài ra, nếu bạn cảm thấy có bất kỳ điều gì khác lạ với cơ thể hoặc gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày, cũng đừng chủ quan, hãy đi thăm khám sớm để xác định đúng nguyên nhân và điều trị kịp thời, giúp bảo vệ sức khỏe tối ưu nhất.

Điều trị đầy bụng buồn nôn như thế nào?

Việc điều trị đầy hơi và buồn nôn phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra triệu chứng. Trong nhiều trường hợp, tình trạng này xuất phát từ thực phẩm không phù hợp, chẳng hạn như không dung nạp lactose hoặc gluten, hoặc do ăn quá nhiều, quá nhanh. Khi đó, cơ thể sẽ tự hồi phục sau khi tiêu hóa xong thức ăn.

Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài hoặc xảy ra thường xuyên, bạn nên đi khám bác sĩ. Việc thăm khám sẽ bao gồm:

• Đánh giá triệu chứng lâm sàng chi tiết
• Thực hiện các xét nghiệm cần thiết như: nội soi tiêu hóa, siêu âm bụng, xét nghiệm phân, xét nghiệm máu…

Mục đích của việc này là để xác định chính xác nguyên nhân, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Tùy vào nguyên nhân, bác sĩ có thể đưa ra các phác đồ điều trị kết hợp như:

• Kê đơn thuốc điều trị triệu chứng, ví dụ như thuốc chống trào ngược, thuốc nhuận tràng, men vi sinh…
• Kết hợp thay đổi lối sống, như: tránh thực phẩm gây kích ứng, xây dựng cho bệnh nhân thực đơn phù hợp, điều chỉnh lịch sinh hoạt khoa học hơn để hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả.

Tuy nhiên, đối với các bệnh lý nghiêm trọng hơn như hội chứng dumping hay suy tim, người bệnh có thể cần điều trị lâu dài và theo dõi sát từ chuyên gia.

Một số cách giảm đầy bụng buồn nôn tại nhà

Đối với những trường hợp đầy bụng buồn nôn không phải do nguyên nhân bệnh lý nguy hiểm, bạn có thể áp dụng những cách giảm đầy bụng buồn nôn để hỗ trợ tiêu hóa và giảm nhanh cảm giác khó chịu bằng những cách đơn giản như:

• Ngồi thẳng hoặc đứng nhẹ nhàng có thể giúp giảm cảm giác đầy hơi và buồn nôn, đặc biệt nếu nguyên nhân do trào ngược axit. Tư thế này giúp hạn chế axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Ngược lại, nếu bạn đang thấy buồn nôn, vận động mạnh có thể làm triệu chứng trở nên tệ hơn.
• Uống các loại nước trong chứa đường tự nhiên, như nước điện giải có thể giúp làm dịu dạ dày. Tuy nhiên, bạn nên tránh các loại đồ uống có hương liệu nhân tạo hoặc chứa đường hóa học vì chúng có thể khiến tình trạng đầy hơi nặng hơn.
• Một số thuốc hỗ trợ giảm đầy hơi như simethicone (dạng nhỏ giọt) có thể mua tại nhà thuốc mà không cần kê đơn. Tuy nhiên, hiệu quả có thể khác nhau tùy người, nên hãy dùng với liều lượng hợp lý và không lạm dụng. Đồng thời cần phải sử dụng theo sự hướng dẫn của bác sĩ, dược sĩ để đảm bảo an toàn.
• Sử dụng thảo dược hỗ trợ tiêu hóa: Một số loại trà tốt cho hệ tiêu hóa như trà gừng giúp làm dịu dạ dày và buồn nôn, trà bạc hà có thể làm giảm co thắt cơ trơn trong đường ruột, từ đó giảm cảm giác đầy hơi. Hoặc trà hoa cúc rất tốt trong việc hỗ trợ giảm viêm đường tiêu hóa và thư giãn tinh thần. Bạn có thể uống một tách trà sau ăn để hỗ trợ tiêu hóa.

>>> Xem chi tiết 12 mẹo chữa đầy bụng buồn nôn hiệu quả ngay tại nhà

Làm thế nào ngăn ngừa đầy bụng buồn nôn?

Để ngăn ngừa tình trạng đầy hơi và buồn nôn, bạn có thể áp dụng một số thay đổi trong chế độ ăn uống và lối sống hàng ngày. Dưới đây là những gợi ý cụ thể, dễ hiểu và đã được các chuyên gia y tế khuyến nghị:

• Ưu tiên ăn các món dễ tiêu như: bánh mì nướng, súp loãng, cơm trắng, thịt gà nướng, pudding, thạch (gelatin), trái cây và rau củ đã nấu chín. Những thực phẩm này nhẹ nhàng với dạ dày và giúp giảm cảm giác đầy bụng.
• Duy trì thói quen vận động nhẹ nhàng mỗi ngày, như đi bộ hoặc tập yoga, sẽ giúp khí thừa trong ruột dễ thoát ra và ngăn ngừa táo bón là một nguyên nhân phổ biến gây đầy hơi và buồn nôn.
• Tránh hút thuốc, vì khói thuốc có thể gây kích ứng dạ dày và ảnh hưởng tiêu hóa.
• Hạn chế đồ uống có gas và nhai kẹo cao su, vì chúng khiến bạn nuốt nhiều không khí hơn, dễ gây chướng bụng.
• Uống đủ nước trong ngày, đặc biệt là các loại nước trong như nước lọc, nước điện giải, nước trái cây loãng… giúp làm mềm phân, hỗ trợ tiêu hóa và ngăn táo bón, từ đó giảm nguy cơ bị buồn nôn và đầy hơi.
• Ăn uống khoa học, nên ăn chậm, nhai kỹ và hạn chế các thói quen như vừa ăn vừa nói chuyện hoặc uống nước bằng ống hút để giảm lượng khí nuốt vào dạ dày. Ngoài ra, nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày để tránh ăn quá no, giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn.

Kết luận

Tình trạng đầy bụng buồn nôn tuy phổ biến nhưng không nên xem nhẹ, đặc biệt khi xảy ra thường xuyên hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường khác. Việc hiểu rõ nguyên nhân giúp bạn chọn đúng cách xử trí, từ thay đổi lối sống đến thăm khám y tế khi cần thiết. Hãy lắng nghe cơ thể và chăm sóc hệ tiêu hóa đúng cách để duy trì sức khỏe ổn định và chất lượng sống lâu dài.

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả