Chảy nước mắt sống: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Chảy nước mắt sống, hay tình trạng nước mắt chảy ra ngoài một cách không kiểm soát, là một vấn đề khá phổ biến, ảnh hưởng đến nhiều người ở các độ tuổi khác nhau. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày mà còn có thể là dấu hiệu của bệnh lý mắt nguy hiểm.

Trong bài viết này, Mediphar USA với kinh nghiệm 20 năm trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và đặc biệt là các sản phẩm hỗ trợ thị lực, sẽ cung cấp thông tin chi tiết về vấn đề chảy nước mắt sống, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, các phương pháp điều trị hiệu quả, cũng như các biện pháp phòng ngừa chảy nước mắt sống.

Chảy nước mắt sống là gì?

Chảy nước mắt sống, một thuật ngữ dân gian quen thuộc, thực chất là sự bất thường trong hệ thống dẫn nước mắt của mắt. Thông thường, nước mắt sau khi làm ẩm và bảo vệ bề mặt nhãn cầu sẽ được dẫn xuống mũi qua một hệ thống ống dẫn gọi là lệ đạo.

Tuy nhiên, khi hệ thống này gặp trục trặc, nước mắt không thể thoát đi theo đường tự nhiên và trào ngược ra ngoài, gây ra hiện tượng chảy nước mắt liên tục.

Khác với nước mắt sinh ra do phản ứng cảm xúc, chảy nước mắt sống là một dấu hiệu bệnh lý. Người bệnh không chỉ cảm thấy khó chịu vì nước mắt chảy tràn không kiểm soát, mà còn có thể gặp các triệu chứng khác như: mắt sưng đỏ, đặc biệt ở vùng góc trong; tầm nhìn bị ảnh hưởng, trở nên mờ nhòe do lớp nước mắt quá dày; và thậm chí có thể xuất hiện nhầy mủ nếu tình trạng ứ đọng kéo dài dẫn đến nhiễm khuẩn lệ đạo.

Điều đáng lưu ý là, chảy nước mắt sống không chỉ gây phiền toái trong sinh hoạt hàng ngày. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể tiến triển thành viêm tắc lệ đạo mạn tính, thậm chí gây ra các biến chứng nghiêm trọng hơn như áp-xe túi lệ, viêm nhiễm lan rộng và ảnh hưởng đến thị lực.

Nguyên nhân gây chảy nước mắt sống

Chảy nước mắt sống có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

Tắc lệ đạo

Hệ thống lệ đạo đóng vai trò quan trọng trong việc dẫn lưu nước mắt từ mắt xuống mũi. Nước mắt sau khi thực hiện chức năng bôi trơn và làm sạch bề mặt nhãn cầu sẽ được thu gom vào góc trong của mắt, sau đó đi qua các bộ phận của lệ đạo (bao gồm lỗ lệ, lệ quản, túi lệ và ống lệ mũi) để xuống khoang mũi.

Khi bất kỳ phần nào của hệ thống này bị tắc nghẽn, đặc biệt là ống lệ mũi, nước mắt sẽ không thể thoát đi một cách bình thường, dẫn đến hiện tượng trào ngược ra ngoài và gây chảy nước mắt sống. Tắc lệ đạo có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, từ trẻ sơ sinh đến người già, và là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây chảy nước mắt sống.

Nhiễm trùng mắt

Các bệnh nhiễm trùng mắt như viêm kết mạc (đau mắt đỏ) và viêm bờ mi thường gây ra tình trạng chảy nước mắt. Nguyên nhân của các bệnh nhiễm trùng này có thể là do vi khuẩn, virus hoặc nấm. Khi mắt bị nhiễm trùng, các phản ứng viêm sẽ kích thích tuyến lệ sản xuất nhiều nước mắt hơn, đồng thời gây ra các triệu chứng khác như đỏ mắt, ngứa, rát và có ghèn.

Dị ứng

Phản ứng dị ứng với các tác nhân như phấn hoa, bụi, lông động vật, nấm mốc… có thể gây ra viêm kết mạc dị ứng. Khi mắt tiếp xúc với chất gây dị ứng, hệ thống miễn dịch sẽ phản ứng quá mức, gây ra các triệu chứng như ngứa mắt, đỏ mắt, chảy nước mắt, nóng rát.

>>> Tìm hiểu thêm về viêm kết mạc

Khô mắt

Nghe có vẻ nghịch lý, nhưng khô mắt lại là một nguyên nhân gây chảy nước mắt sống. Khi mắt bị khô, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tăng cường sản xuất nước mắt để bù đắp.

Tuy nhiên, loại nước mắt này thường không có đủ thành phần dầu để duy trì độ ẩm cần thiết cho mắt, dẫn đến tình trạng nước mắt bay hơi nhanh và không thể bôi trơn mắt hiệu quả.

Hậu quả là mắt vẫn tiếp tục bị khô và kích thích, gây ra vòng luẩn quẩn của khô mắt và chảy nước mắt. Tình trạng khô mắt thường gặp ở người cao tuổi do quá trình lão hóa tự nhiên làm giảm sản xuất nước mắt.

Kính áp tròng cũ, bẩn

Việc sử dụng kính áp tròng không đúng cách, không vệ sinh thường xuyên hoặc sử dụng kính áp tròng đã quá hạn sử dụng có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn, ký sinh trùng (đặc biệt là Acanthamoeba) xâm nhập và gây hại cho mắt. Acanthamoeba là một loại ký sinh trùng nguy hiểm có thể gây viêm giác mạc, dẫn đến các triệu chứng như chảy nước mắt sống, đau mắt, nhìn mờ, nhạy cảm với ánh sáng và sưng mí mắt.

Các nguyên nhân khác:

• Vấn đề về thần kinh: Tổn thương dây thần kinh số VII, dây thần kinh chi phối hoạt động của lệ đạo, có thể gây ra tình trạng chảy nước mắt và hở mi.
• Bất thường về cấu trúc mi mắt: Da mi thừa, sẹo mi, hoặc mỡ quanh hốc mắt có thể làm thay đổi vị trí của điểm lệ, khiến nước mắt không thể được dẫn vào lệ đạo một cách bình thường.
• Giảm trương lực túi lệ: Ở người cao tuổi, trương lực của túi lệ có thể giảm đi, làm giảm khả năng co bóp và hút nước mắt, dẫn đến ứ đọng nước mắt và chảy nước mắt sống.

Phương pháp điều trị chảy nước mắt sống

Chảy nước mắt sống có thể điều trị được, nhưng phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra. Vì vậy, việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân là bước quan trọng đầu tiên. Người bệnh cần đến cơ sở y tế để bác sĩ thăm khám và xác định nguyên nhân trước khi bắt đầu bất kỳ phương pháp điều trị nào.

Biện pháp tự nhiên và thay đổi lối sống

Trong một số trường hợp, đặc biệt là khi chảy nước mắt do các yếu tố kích thích nhẹ như dị ứng hoặc khô mắt, các biện pháp tự nhiên và thay đổi lối sống có thể giúp cải thiện tình trạng:

• Tránh các tác nhân gây dị ứng: Nếu bạn bị dị ứng, hãy cố gắng xác định và tránh xa các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, bụi, lông động vật, nấm mốc…
• Bảo vệ mắt khỏi các yếu tố kích thích: Khi ra ngoài, hãy đeo kính râm để bảo vệ mắt khỏi gió, bụi và ánh nắng mặt trời.
• Điều chỉnh môi trường làm việc: Nếu bạn làm việc trong môi trường khô hanh hoặc có điều hòa, hãy sử dụng máy tạo độ ẩm để tăng độ ẩm không khí.
• Chườm ấm: Nếu có viêm bờ mi hoặc tắc tuyến lệ, chườm ấm có thể làm tan chất nhầy và cải thiện lưu thông.
• Massage vùng lệ đạo: Xoa nhẹ nhàng khu vực góc trong của mắt (vùng túi lệ) có thể giúp thông tắc lệ đạo, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh bị tắc lệ đạo bẩm sinh.

Điều trị tại nhà và sử dụng thuốc nhỏ mắt

Đối với các trường hợp chảy nước mắt do viêm nhiễm nhẹ, khô mắt hoặc dị ứng, bạn có thể thử các biện pháp điều trị tại nhà và sử dụng thuốc nhỏ mắt không kê đơn:

• Nước mắt nhân tạo: Nước mắt nhân tạo có thể giúp làm ẩm và bôi trơn mắt, giảm các triệu chứng khô mắt.
• Thuốc nhỏ mắt kháng histamin: Nếu chảy nước mắt do dị ứng, thuốc nhỏ mắt kháng histamin có thể giúp giảm ngứa và chảy nước mắt.
• Thuốc nhỏ mắt kháng sinh: Trong trường hợp viêm nhiễm do vi khuẩn, bác sĩ có thể kê đơn thuốc nhỏ mắt kháng sinh. Tuy nhiên, không nên tự ý sử dụng thuốc kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Vệ sinh bờ mi: Rửa sạch bờ mi bằng nước ấm hoặc dung dịch vệ sinh chuyên dụng giúp loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn, giảm viêm.

Khi nào cần can thiệp y khoa chuyên sâu?

Dưới đây là các trường hợp cụ thể cần khám và can thiệp y khoa chuyên sâu:

Tắc lệ đạo

• Tắc lệ đạo ở trẻ sơ sinh: Nếu tình trạng chảy nước mắt sống ở trẻ sơ sinh kéo dài sau khi đã áp dụng các biện pháp như massage vùng túi lệ và không cải thiện sau 2-3 tháng tuổi, hoặc trẻ có dấu hiệu viêm nhiễm (sưng đỏ, có mủ ở góc trong mắt), cần đưa trẻ đến bác sĩ để được thăm khám. Bác sĩ có thể chỉ định thông lệ đạo, đặc biệt là khi trẻ được 4-6 tháng tuổi.
• Tắc lệ đạo ở người lớn: Tắc lệ đạo ở người lớn thường không tự khỏi và hiếm khi đáp ứng với các biện pháp điều trị bảo tồn. Nếu bạn bị chảy nước mắt sống kéo dài, kèm theo các triệu chứng như đau nhức vùng góc trong mắt, sưng tấy, có mủ, hoặc tái phát viêm nhiễm nhiều lần, bạn cần đến gặp bác sĩ để được xem xét phẫu thuật tạo đường thông lệ đạo mới hoặc các can thiệp khác.

Nhiễm trùng mắt nghiêm trọng

• Viêm kết mạc hoặc viêm bờ mi nặng hay: Nếu tình trạng viêm kết mạc hoặc viêm bờ mi không cải thiện sau khi đã sử dụng thuốc nhỏ mắt kháng sinh hoặc kháng virus theo chỉ định của bác sĩ, hoặc nếu bạn có các triệu chứng nghiêm trọng như đau mắt dữ dội, nhìn mờ, nhạy cảm với ánh sáng, sưng phù mi mắt, có nhiều mủ, bạn cần tái khám ngay.
• Viêm loét giác mạc do Acanthamoeba (liên quan đến kính áp tròng): Nếu bạn sử dụng kính áp tròng và có các triệu chứng như đau mắt dữ dội, chảy nước mắt sống, nhìn mờ, nhạy cảm với ánh sáng, mắt đỏ và có cảm giác cộm xốn, bạn cần đến gặp bác sĩ ngay lập tức.

Các vấn đề về thần kinh và cấu trúc mi mắt:

• Liệt dây thần kinh số VII: Nếu chảy nước mắt kèm hở mi do liệt dây thần kinh số VII cần được điều trị nguyên nhân gây liệt và có thể cần can thiệp phẫu thuật nếu tổn thương thần kinh nghiêm trọng.
• Da mi thừa, sẹo mi, mỡ quanh hốc mắt: Những bất thường này cần phẫu thuật chỉnh hình mi để cải thiện.

Phòng ngừa và chăm sóc mắt để giảm chảy nước mắt sống

Để phòng ngừa và giảm thiểu tình trạng chảy nước mắt sống, việc chăm sóc mắt toàn diện cần chú trọng ba yếu tố chính: thói quen sinh hoạt, dinh dưỡng và môi trường.

Thói quen sinh hoạt lành mạnh cho mắt

Về thói quen sinh hoạt lành mạnh cho mắt, hãy cho mắt nghỉ ngơi đều đặn, đặc biệt khi làm việc với máy tính hoặc đọc sách, bằng cách chớp mắt thường xuyên và áp dụng quy tắc 20-20-20 (cứ 20 phút làm việc, nhìn xa 20 feet – khoảng 6 mét, trong 20 giây). Tránh dụi mắt để hạn chế tổn thương và nhiễm trùng, đồng thời đảm bảo ngủ đủ giấc để mắt được phục hồi.

Dinh dưỡng hỗ trợ sức khỏe mắt

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sức khỏe mắt. Một chế độ ăn uống cân bằng, giàu vitamin A, C, E, các chất chống oxy hóa như lutein và zeaxanthin, cùng axit béo omega-3, DHA sẽ giúp bảo vệ mắt, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý về mắt, bao gồm cả tình trạng khô mắt. Hãy tăng cường các loại thực phẩm như rau xanh, cà rốt, cá hồi, các loại hạt và quả mọng trong khẩu phần ăn hàng ngày.

Để có đôi mắt sáng khỏe, bên cạnh việc bổ sung các loại thực phẩm có lợi, bạn có thể tham khảo sử dụng thêm sản phẩm dầu gấc. Dầu gấc Vina của Mediphar USA là một lựa chọn tuyệt vời với hàm lượng dầu gấc chứa beta-carotene (tiền chất của vitamin A), Vitamin E và DHA, giúp hỗ trợ tăng cường thị lực, bảo vệ mắt khỏi các tác nhân gây hại, và giảm nguy cơ mắc các bệnh về mắt.

Điều chỉnh môi trường sống và làm việc

Cuối cùng, điều chỉnh môi trường sống và làm việc là yếu tố then chốt. Sử dụng máy tạo độ ẩm để duy trì độ ẩm không khí, đặc biệt trong môi trường điều hòa hoặc khi thời tiết hanh khô.

Bảo vệ mắt khỏi các tác nhân gây hại như gió, bụi, khói và ánh nắng mặt trời bằng cách đeo kính râm khi ra ngoài.

Đảm bảo đủ ánh sáng khi làm việc, học tập và điều chỉnh độ sáng màn hình thiết bị điện tử phù hợp, tránh gây mỏi mắt. Nếu sử dụng kính áp tròng, hãy vệ sinh và thay kính đúng cách, không đeo quá thời gian khuyến cáo.

Câu hỏi thường gặp về chảy nước mắt sống

Chảy nước mắt sống có nguy hiểm không?

Chảy nước mắt sống có thể là triệu chứng của một số bệnh lý nguy hiểm về mắt hoặc các vấn đề sức khỏe khác, từ đơn giản như dị ứng, khô mắt đến các bệnh nghiêm trọng hơn như tắc lệ đạo, viêm nhiễm mắt, hoặc thậm chí là các vấn đề về thần kinh.

Nếu chảy nước mắt sống kéo dài, kèm theo các triệu chứng khác như đau mắt, đỏ mắt, nhìn mờ, sưng mí mắt, hoặc có mủ, thì cần phải đi khám bác sĩ chuyên khoa mắt để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Trẻ em có thường bị chảy nước mắt sống không?

Có, trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh, khá thường xuyên bị chảy nước mắt sống. Nguyên nhân phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh là tắc lệ đạo bẩm sinh. Do hệ thống lệ đạo của trẻ chưa phát triển hoàn thiện, nước mắt không thể thoát xuống mũi một cách bình thường, dẫn đến trào ngược ra ngoài.

Kết luận

Chảy nước mắt sống gây nhiều phiền toái và ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống hằng ngày, ngoài ra nó còn là dấu hiệu của một vài bệnh nguy hiểm. Việc nhận biết đúng nguyên nhân và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp là yếu tố then chốt để cải thiện tình trạng này.

Bên cạnh các biện pháp y khoa, duy trì lối sống lành mạnh, chăm sóc mắt đúng cách và bổ sung đầy đủ dưỡng chất thiết yếu cũng góp phần quan trọng trong việc bảo vệ đôi mắt sáng khỏe lâu dài.

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả