Đi ngoài phân sống là một rối loạn tiêu hóa thường gặp ở nhiều lứa tuổi, gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày. Không chỉ dừng lại ở cảm giác mệt mỏi, bất tiện, tình trạng này còn có thể là dấu hiệu cảnh báo những vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Do đó, việc nhận biết nguyên nhân, dấu hiệu đặc trưng và áp dụng cách xử lý an toàn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa các biến chứng có thể xảy ra. Trong bài viết dưới đây, Mediphar USA sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết để hiểu rõ và xử lý tình trạng này một cách an toàn.
Đi ngoài phân sống là gì?
Đi ngoài phân sống là tình trạng phân còn chứa nhiều thức ăn chưa được tiêu hóa hết, nhìn thấy bằng mắt thường có thể nhận ra các mảnh vụn thức ăn như rau, hạt, thịt… Phân thường nát, lỏng, có mùi chua, đi nhiều lần trong ngày, nhưng không phải lúc nào cũng kèm tiêu chảy.
Tình trạng phân sống có thể xuất hiện ở bất cứ đối tượng nào nhưng thường gặp ở một số nhóm có nguy cơ cao hơn, gồm:
- Trẻ em do hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ chưa phát triển toàn diện hoặc chế độ ăn chưa cân bằng dưỡng chất.
- Người thường xuyên uống rượu bia hoặc sử dụng chất kích thích khác.
- Người mắc các bệnh lý đường tiêu hóa như hội chứng ruột kích thích, viêm đại tràng, hoặc nhiễm ký sinh trùng.
- Người sử dụng thuốc kháng sinh kéo dài, làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột.

Đi ngoài phân sống dù ở trẻ em hay người lớn đều tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nếu tình trạng này không được xử lý kịp thời có thể gây rối loạn tiêu hóa nặng, suy dinh dưỡng và làm suy yếu hệ miễn dịch.
Tuy nhiên, đối với trẻ sơ sinh, nếu phân chỉ ở dạng lợn cợn, hơi sệt và xuất hiện dưới 3 lần mỗi ngày thì đây thường là hiện tượng sinh lý bình thường, không đáng lo ngại. Cha mẹ chỉ cần theo dõi và đưa trẻ đến cơ sở y tế khi trẻ đi ngoài nhiều lần kèm theo những dấu hiệu bất thường khác để được thăm khám và xử lý kịp thời. [1], [2]
Nguyên nhân chính của hiện tượng đi ngoài phân sống
Đi ngoài phân sống có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, từ thói quen ăn uống, môi trường đến các bệnh lý về tiêu hóa hoặc rối loạn hệ vi sinh đường ruột, cụ thể như sau: [1]
Nhiễm khuẩn đường ruột
Nguyên nhân đi ngoài phân sống phổ biến là do ăn thực phẩm tái, sống hoặc sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm, chứa giun, sán hoặc các loại virus như Rotavirus, Adenovirus, Astrovirus. Khi bị nhiễm, người bệnh thường đau bụng dữ dội, đi ngoài liên tục, phân sống.

Hệ vi sinh đường ruột mất cân bằng
Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột thường xảy ra khi người bệnh lạm dụng kháng sinh, gặp tác dụng phụ của một số loại thuốc hoặc duy trì thói quen sử dụng rượu bia trong thời gian dài. Khi lợi khuẩn bị suy giảm và hại khuẩn chiếm ưu thế, hệ tiêu hóa dễ rơi vào tình trạng rối loạn với các biểu hiện như táo bón, tiêu chảy, đầy hơi, khó tiêu và đi ngoài phân sống.
Bệnh lý tiêu hóa
Nếu đi ngoài ngoài phân sống kéo dài kèm các triệu chứng đau quặn bụng, phân lỏng, đặc biệt xuất hiện sau khi ăn đồ tanh hoặc thức ăn lạ, đây có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý:
- Viêm loét dạ dày: Ngoài phân sống, bệnh nhân còn thường xuyên đau bụng âm ỉ, đau cồn cào khi đói, tức bụng, khó chịu sau khi ăn, kèm buồn nôn, ợ hơi, ợ nóng.
- Viêm đại tràng: Gây đi ngoài nhiều lần, phân nát hoặc rắn, sôi bụng, đầy hơi, khó tiêu.
- Hội chứng ruột kích thích (IBS): Rối loạn chức năng đại tràng, đau bụng dữ dội, không cố định, đôi khi cảm giác cục cứng ở vị trí đau; táo bón và tiêu chảy xen kẽ; phân sống, không thành khuôn.
Một số nguyên nhân khác
Ngoài những nguyên nhân phổ biến, việc lạm dụng rượu bia, tiêu thụ nhiều thực phẩm nhiều dầu mỡ cũng có thể dẫn đến hiện tượng đi ngoài phân sống. Bên cạnh đó, một số bệnh lý về nội tiết như rối loạn tuyến giáp hoặc tiểu đường cũng có thể gây ra tình trạng này.

Dấu hiệu của đại tiện phân sống
Dưới đây là các dấu hiệu điển hình giúp nhận biết tình trạng đi ngoài phân sống mà các bạn có thể tham khảo:
- Phân thường có kết cấu lợn cợn, không thành khuôn, và có mùi chua nhẹ. Quan sát kỹ, có thể thấy các mẩu thức ăn chưa tiêu hóa hết.
- Trong phân có thể nhìn thấy các mẩu thức ăn chưa tiêu hóa hết, như sợi rau hoặc mẩu vụn thực phẩm.
- Đi ngoài phân sống thường đi kèm với các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, buồn nôn và chán ăn.
- Tình trạng đi ngoài có thể xảy ra nhiều lần trong ngày, đặc biệt sau khi ăn các thực phẩm khó tiêu hoặc không hợp vệ sinh. [3]
Cách chữa đi ngoài phân sống
Để cải thiện tình trạng đi ngoài phân sống, bạn có thể áp dụng những biện pháp đơn giản sau đây:
Sử dụng Berberin
Berberin là hoạt chất có nguồn gốc từ một số loại thảo dược, được biết đến với đặc tính kháng khuẩn, kháng viêm và hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Nhờ vậy, Berberin thường được dùng trong các trường hợp đi ngoài phân sống, tiêu chảy cấp hoặc mạn tính nhẹ do rối loạn tiêu hóa, nhiễm khuẩn đường ruột.

Việc sử dụng Berberin cần:
- Dùng đúng liều lượng theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc tờ hướng dẫn sản phẩm.
- Không lạm dụng vì có thể gây táo bón hoặc ảnh hưởng đến hệ vi sinh tự nhiên của ruột.
- Thận trọng với phụ nữ mang thai, đang cho con bú và người có bệnh lý nền như huyết áp thấp, tiểu đường hoặc bệnh gan.
Berberin có thể mang lại hiệu quả tốt trong kiểm soát đi ngoài phân sống, nhưng chỉ nên dùng như một biện pháp hỗ trợ ngắn hạn và cần tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi sử dụng.
Bổ sung men vi sinh
Đi ngoài phân sống thường do mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Bổ sung men vi sinh giúp tăng lợi khuẩn, ức chế hại khuẩn, cải thiện hấp thu dinh dưỡng và ổn định tiêu hóa. Người bệnh có thể dùng thực phẩm lên men tự nhiên (sữa chua, kim chi, dưa cải) hoặc các chế phẩm men vi sinh dạng bột, viên, dung dịch theo hướng dẫn.
Một gợi ý phù hợp là Menpeptine Gold – sản phẩm men tiêu hóa dạng ống do Công ty TNHH Mediphar USA sản xuất tại nhà máy chuẩn GMP. Công thức chứa Alpha-Amylase, Papain, Pepsin, Lipase và Immunepath-IP (chiết xuất từ lợi khuẩn Lactobacillus paracasei), giúp hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy bụng, khó tiêu và cải thiện sức khỏe đường ruột. Nhờ dạng dung dịch lỏng dễ hấp thu, Menpeptine Gold đặc biệt phù hợp cho trẻ nhỏ và người có hệ tiêu hóa kém.

⚠️ Nếu tình trạng kéo dài, kèm đau bụng hoặc sút cân, bạn cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Chế độ ăn uống hợp lý
Bên cạnh việc dùng thuốc, điều chỉnh chế độ ăn là yếu tố quan trọng giúp giảm tình trạng đi ngoài phân sống:
- Ưu tiên các món ăn lỏng, dễ tiêu như cháo, súp, giúp đường ruột hấp thu nhanh hơn.
- Bổ sung vitamin và khoáng chất để bù đắp lượng dinh dưỡng và nước đã mất.
- Tránh đồ ăn tái, sống; thay bằng thực phẩm ăn chín, uống nước đun sôi để nguội.
- Hạn chế các thực phẩm dầu mỡ, cay nóng, đồ tanh, rượu bia, ưu tiên món dễ tiêu hóa.
- Đảm bảo vệ sinh ăn uống, rửa tay trước khi ăn và sử dụng nước sạch trong chế biến thực phẩm.
Áp dụng đồng bộ các biện pháp này không chỉ giúp cải thiện tình trạng đi ngoài sống phân mà còn hỗ trợ phục hồi sức khỏe đường ruột một cách hiệu quả và an toàn. [1]
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Đi ngoài phân sống thường là phản ứng tạm thời của cơ thể với thức ăn lạ hoặc nhiễm khuẩn nhẹ, có thể theo dõi tại nhà trong vài ngày. Trong thời gian này, việc điều chỉnh chế độ ăn uống thường giúp cơ thể tự phục hồi hiệu quả.
Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài, nặng thêm hoặc kèm các dấu hiệu cảnh báo như đau bụng dữ dội, sốt cao hay mệt mỏi bất thường… bạn nên đến gặp bác sĩ để được đánh giá và điều trị kịp thời. Trong một số trường hợp, đây có thể là dấu hiệu của bệnh lý cần can thiệp y tế. [4]
Lời kết
Đi ngoài phân sống có thể bắt nguồn từ chế độ ăn uống chưa hợp lý, rối loạn tiêu hóa tạm thời hoặc do các bệnh lý về đường ruột. Trong nhiều trường hợp, thay đổi lối sống, ăn uống khoa học, bổ sung men vi sinh hoặc enzyme tiêu hóa sẽ giúp cải thiện nhanh chóng. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài trên 1–2 tuần, kèm theo triệu chứng như sụt cân, đau bụng dữ dội, tiêu chảy nhiều lần trong ngày hoặc có máu trong phân, bạn cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời. Chủ động chăm sóc và theo dõi sức khỏe tiêu hóa sẽ giúp bạn phòng ngừa biến chứng và duy trì một hệ tiêu hóa khỏe mạnh lâu dài.
Nguồn tham khảo:
- Đi ngoài phân sống khắc phục thế nào? | Báo Sức Khỏe & Đời Sống
- Cách giảm triệu chứng đi ngoài phân sống | Bệnh viện quốc tế Vinmec
- Phân sống do nguyên nhân nào gây ra? Cách điều trị bệnh như thế nào? | Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC
- Đi ngoài phân sống là biểu hiện bệnh gì, có cần kiêng ăn món gì không? | Bệnh viện Nhân dân 115 – Bệnh viện Đa khoa Hạng I
Dược sĩ Phạm Cao Hà
Đã kiểm duyệt nội dung
Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.
Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.
⚠️Miễn trừ trách nhiệm: Thông tin trên website Mediphar USA chỉ mang tính chất tham khảo; không được xem là tư vấn y khoa và không nhằm mục đích thay thế cho tư vấn, chẩn đoán hoặc điều trị từ nhân viên y tế. Vui lòng liên hệ với bác sĩ, dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn cụ thể.