Viễn thị là gì? Tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị

Viễn thị là một trong những tật khúc xạ thường gặp ở mọi độ tuổi, đặc biệt là người lớn tuổi. Tình trạng này khiến mắt nhìn rõ các vật ở xa nhưng lại gặp khó khăn khi quan sát vật ở khoảng cách gần như đọc sách, dùng điện thoại hay làm việc với máy tính. Nếu không được phát hiện và điều chỉnh kịp thời, viễn thị có thể gây ra nhiều bất tiện trong sinh hoạt, học tập và công việc hàng ngày. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng Mediphar USA tìm hiểu viễn thị là gì, nguyên nhân gây ra, các dấu hiệu nhận biết và những phương pháp điều trị phù hợp để bảo vệ sức khỏe đôi mắt.

Viễn thị là gì?

Viễn thị (Hyperopia) là một tật khúc xạ của mắt khiến người mắc khó nhìn rõ các vật ở khoảng cách gần, trong khi nhìn xa vẫn khá rõ. Tình trạng này xảy ra khi ánh sáng đi vào mắt và không hội tụ đúng trên võng mạc mà lại hội tụ phía sau võng mạc. Kết quả là hình ảnh của các vật ở gần trở nên mờ và khó quan sát rõ ràng.

Để dễ hình dung hơn, hãy tưởng tượng võng mạc như một tấm phim trong máy ảnh. Khi ánh sáng không rơi đúng lên tấm phim này mà lệch ra phía sau, hình ảnh sẽ không được ghi lại rõ nét, đây cũng là những gì người bị viễn thị trải nghiệm khi nhìn gần.

Nguyên nhân gây viễn thị

Viễn thị có thể gặp ở nhiều đối tượng, không chỉ người lớn tuổi mà cả trẻ em cũng có thể bị viễn thị. Có nhiều nguyên nhân và cơ chế khác nhau dẫn đến tình trạng này, một số nguyên nhân phổ biến như:

Yếu tố di truyền và bẩm sinh

Trong một số nghiên cứu khoa học, di truyền đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển viễn thị. Trẻ em có cha hoặc mẹ bị viễn thị sẽ có nguy cơ mắc cao hơn. Tuy nhiên, yếu tố di truyền không hoàn toàn ảnh hưởng đến tật viễn thị bẩm sinh, một số trẻ vẫn có thể mắc viễn thị do nhiều yếu tố khác nhau trong giai đoạn bào thai và sơ sinh.

Cấu trúc bất thường của mắt

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây viễn thị, thường được gọi là viễn thị trục (axial hyperopia) . Viễn thị trục là tình trạng nhãn cầu ngắn hơn bình thường, khiến ánh sáng hội tụ phía sau võng mạc. Cứ mỗi 1mm ngắn lại ở trục nhãn cầu có thể làm tăng khoảng +3 đi-ốp viễn thị.

Một số trường hợp khác là viễn thị do độ cong (curvature hyperopia). Tức là tình trạng giác mạc hoặc thủy tinh thể quá phẳng, không đủ khả năng bẻ cong tia sáng để đưa hình ảnh về đúng võng mạc. Sự gia tăng 1mm trong bán kính cong giác mạc có thể gây ra khoảng +6 đi-ốp viễn thị.

Xem thêm diop là gì

Biến đổi chiết suất trong mắt

Ở người lớn tuổi, đặc biệt là những người mắc các bệnh lý như tiểu đường và đục thủy tinh thể vùng vỏ, chỉ số khúc xạ của thủy tinh thể có thể thay đổi theo thời gian. Sự biến đổi này làm suy giảm khả năng hội tụ ánh sáng chính xác lên võng mạc, từ đó làm tăng nguy cơ phát triển tình trạng viễn thị.

Viễn thị do mất thấu kính hoặc lệch vị trí 

Khi thủy tinh thể bị lệch vị trí hoặc không có thủy tinh thể do bẩm sinh, phẫu thuật, chấn thương,… mắt sẽ không thể điều tiết bình thường, dẫn đến tình trạng viễn thị nghiêm trọng. Các trường hợp này thường cần điều trị bằng kính đặc biệt hoặc phẫu thuật phục hồi.

Việc hiểu rõ các nguyên nhân gây ra viễn thị sẽ hỗ trợ quá trình chẩn đoán và điều trị trở nên chính xác và hiệu quả hơn. Vì vậy, trong giai đoạn phát triển của trẻ em cũng như ở người lớn tuổi, việc kiểm tra mắt định kỳ là rất cần thiết nhằm phát hiện sớm và can thiệp kịp thời, tránh để tình trạng viễn thị trở nên nghiêm trọng hơn.

Dấu hiệu nhận biết viễn thị

Viễn thị thường tiến triển âm thầm, đặc biệt ở trẻ nhỏ do mắt vẫn còn khả năng điều tiết tốt. Tuy nhiên, khi mức độ viễn thị tăng lên hay khả năng điều tiết của mắt giảm dần theo tuổi tác, các triệu chứng bắt đầu rõ rệt hơn. 

Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến giúp nhận biết viễn thị:

• Nhìn gần chỉ thấy mờ: Do hình ảnh không hội tụ đúng trên võng mạc mà bị lệch phía sau nên người bị viễn thị thường gặp khó khăn khi đọc sách, sử dụng điện thoại hoặc làm việc với máy tính.
• Nheo mắt thường xuyên: Người viễn thị có xu hướng nheo mắt để cố gắng lấy nét rõ hơn, đặc biệt khi nhìn vật ở khoảng cách gần.
• Mỏi mắt, đau đầu: Đối với người bị viễn thị, mắt phải liên tục điều tiết để vừa nhìn các vật ở khoảng cách khác nhau dẫn đến cảm giác mỏi mắt, đau đầu ở vùng trán và thái dương. Tình trạng này thường nặng hơn sau khi tập trung vào các hoạt động gần trong thời gian dài như đọc sách hay học bài.
• Chảy nước mắt, sợ ánh sáng: Người mắc viễn thị thường thấy chói mắt, dễ bị kích ứng và chảy nước mắt khi nhìn gần quá lâu.

Ở trẻ em, các triệu chứng viễn thị thường không rõ ràng, nhưng thường được nhận biết qua những biểu hiện như hay dụi mắt, kém tập trung và đôi khi xuất hiện tình trạng lé trong (lé hội tụ). Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, mắt trẻ có nguy cơ bị  nhược thị rất cao.

Những triệu chứng trên rất dễ bị nhầm lẫn với mệt mỏi, thiếu ngủ và áp lực tâm lý. Tuy nhiên, nếu xuất hiện dấu hiệu này một cách thường xuyên, bạn nên đi khám mắt để được kiểm tra và chẩn đoán kịp thời. Phát hiện sớm viễn thị giúp ngăn ngừa các biến chứng như nhược thị hay lác mắt, đồng thời cải thiện chất lượng thị giác và học tập, làm việc.

Cách chẩn đoán viễn thị

Khi có dấu hiệu của viễn thị, người bệnh nên chủ động đến bệnh viện để bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán và xác định mức độ tật khúc xạ. Mục tiêu là xác định chính xác mức độ viễn thị và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Các bước chẩn đoán phổ biến bao gồm:

Đo thị lực bằng bảng chữ cái

Người bệnh che từng mắt và đọc các dòng chữ có kích thước giảm dần trên bảng đo thị lực ở khoảng cách tiêu chuẩn. Bài kiểm tra này giúp đánh giá khả năng nhìn xa và gần, là bước cơ bản để phát hiện các vấn đề về thị lực như viễn thị, cận thị hoặc loạn thị.

Đo khúc xạ bằng thiết bị tự động

Người bệnh ngồi trước máy đo khúc xạ tự động, đặt cằm và trán cố định trên thiết bị. Máy sẽ chiếu tia sáng vào mắt và đo phản xạ ánh sáng từ võng mạc để xác định chính xác tình trạng khúc xạ. Dựa vào kết quả này, bác sĩ sẽ đưa ra loại thấu kính phù hợp để hiệu chỉnh thị lực.

Soi đáy mắt và khám bằng đèn khe

Bác sĩ sử dụng thiết bị có kính hiển vi kết hợp với ánh sáng chiếu qua khe hẹp để quan sát chi tiết cấu trúc. Ngoài ra, bác sĩ sẽ kết hợp với soi đáy mắt để phát hiện các bất thường như phù gai thị, tổn thương thần kinh thị giác hoặc bệnh lý võng mạc liên quan.

Khúc xạ có nhỏ thuốc

Ở bước này, bác sĩ nhỏ thuốc giãn đồng tử để làm tê liệt tạm thời khả năng điều tiết của mắt. Sau đó, bác sĩ dùng dụng cụ soi bóng đồng tử để quan sát cách ánh sáng phản xạ trong mắt khi thay đổi các thấu kính thử. Phương pháp này giúp xác định chính xác tật khúc xạ tiềm ẩn và phát hiện sớm nguy cơ nhược thị.

Kiểm tra lé và nhược thị ở trẻ nhỏ

Trong trường hợp nghi ngờ viễn thị nặng chưa được điều chỉnh, bác sĩ sẽ thực hiện các bài kiểm tra chuyên biệt như test bịt mắt hoặc kiểm tra phản xạ ánh sáng trên giác mạc. Điều này giúp đánh giá khả năng phối hợp giữa hai mắt, đồng thời phát hiện sớm tình trạng lé trong hoặc nhược thị của mắt.

Việc khám mắt định kỳ từ 6 – 12 tháng/lần là biện pháp hiệu quả để phát hiện viễn thị sớm, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người lớn tuổi, từ đó có hướng can thiệp kịp thời, hạn chế các biến chứng liên quan đến thị lực.

Cách điều trị viễn thị

Tùy theo mức độ viễn thị và tình trạng mắt của từng người, bác sĩ nhãn khoa sẽ chỉ định phác đồ điều trị phù hợp. Một số phương pháp điều trị phổ biến như:

• Đeo kính thuốc: Đây là phương pháp điều trị đơn giản và phổ biến nhất. Kính được thiết kế theo độ viễn cụ thể của từng người, giúp cải thiện thị lực khi nhìn gần. Phương pháp này phù hợp cho mọi lứa tuổi, từ trẻ em đến người lớn tuổi.
• Kính áp tròng: Kính áp tròng giúp khắc phục viễn thị hiệu quả, cho tầm nhìn rộng hơn và thường mang tính thẩm mỹ cao. Bạn có thể lựa chọn loại kính áp tròng phù hợp với mình như kính mềm, Kính cứng thấm khí (RGP), Kính đơn thị hoặc đa tròng, Monovision,…
• Phẫu thuật khúc xạ: Phương pháp này nhằm chỉnh sửa cấu trúc giác mạc hoặc thủy tinh thể để ánh sáng hội tụ chính xác trên võng mạc. Người bệnh có thể tham khảo một số phương pháp phẫu thuật như LASIK, PRK, LASEK hoặc thay thủy tinh thể trong suốt,…

Cách khắc phục viễn thị không xâm lấn

Ngoài các biện pháp điều trị chính thức, người bệnh có thể thực hiện một số phương pháp hỗ trợ không xâm lấn để cải thiện tạm thời hoặc hỗ trợ điều tiết thị lực như:

Orthokeratology (Ortho-K)

Ortho-K là phương pháp sử dụng kính áp tròng cứng đặc biệt đeo khi ngủ. Kính sẽ làm thay đổi tạm thời hình dạng giác mạc trong lúc ngủ, giúp người dùng có thể nhìn rõ vào ban ngày mà không cần đeo kính.

Tập luyện mắt

Phương pháp này khá phù hợp với người bị viễn thị nhẹ hoặc có vấn đề điều tiết mắt. Bạn có thể thực hiện một số bài tập nhẹ như luyện mắt nhìn xa – gần luân phiên, vẽ vòng tròn bằng mắt hoặc cho mắt nghỉ ngơi sau khi sử dụng thiết bị điện tử,… để cải thiện khả năng điều tiết của mắt. 

Lối sống và chăm sóc mắt

Thay đổi lối sống và chú trọng hơn đến việc chăm sóc sức khỏe đôi mắt là điều vô cùng cần thiết. Bạn phải đảm bảo ánh sáng đầy đủ khi đọc sách hoặc làm việc, đồng thời hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử liên tục. Bên cạnh đó, người bị viễn thị nên khám mắt định kỳ để theo dõi tình trạng thị lực và điều chỉnh kính đúng theo nhu cầu.

Kết luận

Dù không thể hoàn toàn ngăn ngừa viễn thị do yếu tố bẩm sinh hoặc di truyền, bạn vẫn có thể giảm thiểu nguy cơ và làm chậm tiến triển tật khúc xạ bằng cách thay đổi thói quen sinh hoạt, chăm sóc mắt đúng cách và bổ sung dinh dưỡng hợp lý. 

Bên cạnh chế độ ăn uống cân bằng, bạn cũng có thể sử dụng các sản phẩm hỗ trợ bảo vệ sức khỏe mắt để tăng cường thị lực. Dầu gấc Vina được sản xuất tại nhà máy Mediphar USA với thành phần beta-caroten, DHA và vitamin E được xem là giải pháp hiệu quả để bảo vệ thị lực và hỗ trợ sự phát triển toàn diện cho đôi mắt của cả gia đình.

Tìm hiểu thêm về sản phẩm Dầu gấc Vina

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả