Thoái hóa điểm vàng: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Thoái hóa điểm vàng là một loại bệnh lý về mắt có thể gây mất dần thị lực, ảnh hưởng đến khả năng và tầm nhìn của người bệnh. Tuy không gây nguy hiểm đến sức khỏe nhưng thoái hóa điểm vàng lại là nguyên nhân hàng đầu gây mất thị lực ở người lớn tuổi. Vậy thoái hóa điểm vàng là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị thoái hóa điểm vàng như thế nào? Cùng Mediphar USA tìm hiểu rõ hơn trong bài viết sau nhé.

Thoái hóa điểm vàng là bệnh gì?

Thoái hóa điểm vàng hay còn gọi là thoái hóa hoàng điểm (Macular Degeneration) là một bệnh lý mắt mãn tính gây ảnh hưởng trực tiếp đến điểm vàng của võng mạc. Điểm vàng là vùng trung tâm nhỏ bé nhưng vô cùng quan trọng của võng mạc, chịu trách nhiệm cho thị lực trung tâm sắc nét, chi tiết, khả năng nhìn màu sắc và nhận diện khuôn mặt.

Khi phát triển, bệnh gây ra sự thoái hóa của các tế bào cảm thụ ánh sáng (tế bào nón và tế bào que) và các lớp mô hỗ trợ tại điểm vàng. Dẫn đến suy giảm chức năng của vùng này và gây ra các vấn đề về thị lực trung tâm.

Thoái hóa điểm vàng thường xuất hiện ở người lớn tuổi, đặc biệt là người trên 50 tuổi. Tuy nhiên, trong một số trường hợp hiếm gặp, thoái hóa điểm vàng có thể xuất hiện ở người trẻ tuổi do di truyền hoặc các yếu tố khác.

Thoái hóa điểm vàng có nguy hiểm không?

Thoái hóa điểm vàng tuy không gây mất thị lực hoàn toàn nhưng lại ảnh hưởng đến tầm nhìn và khả năng đọc, lái xe, nhận dạng màu sắc và sự tương phản sẽ bị suy yếu nghiêm trọng. Bên cạnh đó, bệnh còn gây ra các tác hại khác như: 

• Suy giảm thị lực trung tâm: Đây là ảnh hưởng chính của bệnh, khiến người bệnh gặp khó khăn trong các hoạt động đòi hỏi thị lực chi tiết như đọc sách, lái xe, nhận diện khuôn mặt, may vá.
• Mất thị lực trung tâm vĩnh viễn: Trong giai đoạn tiến triển nặng, đặc biệt là ở thể ướt, bệnh có thể dẫn đến mất hoàn toàn thị lực trung tâm, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và khả năng tự chủ của người bệnh.
• Ảnh hưởng đến khả năng đọc và viết: Việc không thể nhìn rõ các con chữ gây ra trở ngại lớn trong giao tiếp và tiếp nhận thông tin.
• Gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày: Các hoạt động đơn giản như nấu ăn, dọn dẹp nhà cửa, xem tivi cũng trở nên khó khăn hơn.
• Tăng nguy cơ té ngã và tai nạn: Suy giảm thị lực, đặc biệt là khả năng nhận diện không gian và chướng ngại vật, có thể làm tăng nguy cơ té ngã ở người lớn tuổi.
• Ảnh hưởng đến tâm lý: Mất thị lực có thể dẫn đến cảm giác lo lắng, buồn bã, thậm chí là trầm cảm ở người bệnh.

Thoái hóa điểm vàng có nguy hiểm hay không còn phụ thuộc vào thể bệnh là khô hay ướt và giai đoạn tiến triển của bệnh. Thể ướt thường tiến triển nhanh và gây mất thị lực nghiêm trọng hơn so với thể khô.

Nguyên nhân gây thoái hóa điểm vàng

Nguyên nhân chính xác gây ra thoái hóa điểm vàng vẫn chưa được xác định hoàn toàn, nhưng có nhiều yếu tố được cho là góp phần vào sự phát triển của bệnh:

• Tuổi tác: Tỷ lệ mắc bệnh tăng lên đáng kể ở những người trên 60 tuổi.
• Di truyền: Nếu có người thân (anh chị em ruột, cha mẹ) mắc bệnh, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn.
• Hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tăng đáng kể nguy cơ mắc thoái hóa điểm vàng và làm bệnh tiến triển nhanh hơn. Các hóa chất trong thuốc lá gây tổn thương các tế bào ở điểm vàng.
• Chế độ ăn uống: Chế độ ăn ít rau xanh, trái cây và thiếu các chất chống oxy hóa (lutein, zeaxanthin) có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Tiếp xúc với ánh sáng xanh: Việc tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng xanh từ màn hình điện tử có thể gây hại cho võng mạc và góp phần vào quá trình thoái hóa.
• Bệnh tim mạch và huyết áp cao: Các vấn đề về tim mạch và huyết áp cao có thể ảnh hưởng đến lưu lượng máu đến mắt, làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Chủng tộc: Người da trắng có nguy cơ mắc thoái hóa điểm vàng cao hơn so với các chủng tộc khác.
• Giới tính: Phụ nữ có xu hướng mắc thoái hóa điểm vàng cao hơn nam giới.

Các biểu hiện của thoái hóa điểm vàng

Thoái hóa điểm vàng trong giai đoạn đầu hầu như không có dấu hiệu rõ ràng. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển nặng sẽ dần có các biểu hiện rõ ràng hơn như:

• Nhìn mờ ở trung tâm: Đây là triệu chứng phổ biến nhất. Người bệnh có thể thấy một vùng mờ hoặc đốm đen ở giữa tầm nhìn, trong khi thị lực ngoại vi vẫn bình thường.
• Khó khăn khi nhìn chi tiết: Các hoạt động đòi hỏi sự tập trung vào chi tiết như đọc sách, khâu vá, hoặc nhận diện chữ viết nhỏ trở nên khó khăn hơn.
• Hình ảnh bị méo mó: Các đường thẳng có thể trông cong hoặc gợn sóng. Đây là một dấu hiệu quan trọng của thoái hóa điểm vàng thể ướt.
• Giảm độ nhạy tương phản: Khó phân biệt giữa các màu sắc tương tự hoặc giữa các sắc thái sáng và tối.
• Khó khăn khi thích ứng với sự thay đổi ánh sáng: Mắt cần nhiều thời gian hơn để điều chỉnh khi chuyển từ vùng sáng sang vùng tối hoặc ngược lại.
• Nhìn màu sắc kém tươi: Màu sắc có thể trông nhạt nhòa hoặc ít rực rỡ hơn.
• Xuất hiện điểm mù (ám điểm): Một vùng tối hoặc trống rỗng xuất hiện ở trung tâm tầm nhìn.

Các triệu chứng thường xuất hiện từ từ và có thể trở nên tồi tệ hơn theo thời gian nếu không được phát hiện và điều trị sớm. 

▷ Bạn có thể tham khảo thêm về: Bị mờ 1 bên mắt trái: Nguyên nhân và giải pháp điều trị

Phân loại thoái hóa điểm vàng

Hiện nay, thoái hóa điểm vàng được phân làm hai loại chính là thoái hóa điểm vàng thể khô và thoái hóa điểm vàng thể ướt. Cụ thể:

Thoái hóa điểm vàng thể khô

Thoái hóa điểm vàng thể khô là dạng phổ biến nhất, chiếm khoảng 85-90% các trường hợp. Thông thường, thể khô sẽ tiến triển chậm và ít gây mất thị lực nghiêm trọng hơn thể ướt. 

Dấu hiệu của thể khô là sự hình thành và xuất hiện của drusen. Đây là các chất lắng đọng màu vàng hoặc trắng dưới võng mạc. Sự tích tụ của drusen có thể làm tổn thương các tế bào cảm thụ ánh sáng và dẫn đến suy giảm thị lực từ từ.

Bệnh thường xuất hiện âm thầm, không có quá nhiều dấu hiệu gì trong khoảng 5 đến 10 năm trước khi thị lực của người bệnh bắt đầu suy giảm dần. 

Thoái hóa điểm vàng thể ướt

Thoái hóa điểm vàng thể ướt xuất hiện ít hơn với khoảng 10%-25% nhưng lại là nguyên nhân chính gây ra tình trạng mất thị lực nghiêm trọng trong thời gian ngắn.  

Dấu hiệu phổ biến của thể ướt là sự phát triển bất thường của các mạch máu mới từ lớp mạch máu dưới võng mạc vào vùng điểm vàng. Các mạch máu này thường yếu và dễ bị rò rỉ máu và dịch, gây tổn thương và sẹo hóa tại điểm vàng, dẫn đến suy giảm thị lực nhanh chóng và nghiêm trọng.

Thể ướt gây ảnh hưởng lớn đến thị lực, làm cho hình ảnh quan sát được bị biến dạng, xuất hiện điểm mù ở vùng thị giác trung tâm, đường thẳng có thể nhìn thành đường cong, đôi khi xuất hiện ảo giác.

Thoái hóa điểm vàng có chữa được không?

Hiện tại, không có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn bệnh thoái hóa điểm vàng, đặc biệt là thể khô. Các phương pháp điều trị hiện nay tập trung vào việc làm chậm tiến triển của bệnh, ngăn ngừa mất thị lực nghiêm trọng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Đối với thể khô, việc bổ sung các vitamin E, C, kẽm và beta carotene theo khuyến cáo của bác sĩ có thể giúp làm chậm tiến triển của bệnh ở một số người có nguy cơ cao. Đối với thể ướt, các phương pháp điều trị như tiêm anti-VEGF có thể giúp ngăn chặn sự phát triển của các mạch máu bất thường và giảm rò rỉ dịch. Từ đó làm chậm quá trình mất thị lực và thậm chí cải thiện thị lực ở một số trường hợp. Tuy nhiên, đây là phương pháp điều trị liên tục và cần được thực hiện theo chỉ định của bác sĩ.

Cách điều trị thoái hóa điểm vàng

Để kiểm soát và làm chậm tiến triển của bệnh, bác sĩ sẽ dựa vào thể bệnh và giai đoạn tiến triển để đưa ra biện pháp điều trị phù hợp. Cụ thể như sau:

Điều trị thoái hóa điểm vàng thể khô

Thoái hóa điểm vàng thể khô hiện chưa có phương pháp điều trị hoàn toàn, để ngăn ngừa bệnh phát triển nặng hơn bạn có thể áp dụng: 

• Bổ sung vitamin và khoáng chất: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc bổ sung các vitamin C, E, beta-carotene (hoặc lutein và zeaxanthin thay thế), kẽm và đồng có thể giúp làm chậm tiến triển của bệnh ở những người có nguy cơ cao hoặc đã có dấu hiệu tiến triển trung gian.
• Duy trì lối sống lành mạnh: Bỏ thuốc lá, ăn uống cân bằng giàu rau xanh và trái cây, tập thể dục thường xuyên và kiểm soát các bệnh lý nền (tim mạch, huyết áp).
• Theo dõi định kỳ: Khám mắt định kỳ để theo dõi sự tiến triển của bệnh.

Điều trị thoái hóa điểm vàng thể ướt

Đối với thoái hóa điểm vàng thể ướt bạn có thể áp dụng:

• Tiêm thuốc kháng VEGF (Anti-VEGF): Đây là phương pháp điều trị chính cho thoái hóa điểm vàng thể ướt. Thuốc được tiêm trực tiếp vào mắt để ức chế sự phát triển của các mạch máu bất thường và giảm rò rỉ dịch. Việc tiêm thường được thực hiện định kỳ theo chỉ định của bác sĩ.
• Liệu pháp quang động (Photodynamic Therapy – PDT): Trong phương pháp này, một loại thuốc nhạy cảm với ánh sáng được tiêm vào tĩnh mạch, sau đó một tia laser không nhiệt được chiếu vào mắt để kích hoạt thuốc, phá hủy các mạch máu bất thường.
• Laser nhiệt (Thermal Laser Photocoagulation): Phương pháp này sử dụng tia laser mạnh để đốt và phá hủy các mạch máu bất thường. Tuy nhiên, nó có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho một vùng nhỏ của võng mạc và thường chỉ được sử dụng cho các mạch máu nằm xa trung tâm điểm vàng.
• Thiết bị hỗ trợ thị lực: Kính lúp, kính viễn vọng và các thiết bị điện tử có thể giúp người bệnh tận dụng tối đa thị lực còn lại.
• Phục hồi chức năng thị giác: Các chương trình phục hồi chức năng có thể giúp người bệnh học cách thích ứng với tình trạng suy giảm thị lực.

Việc điều trị cần được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa mắt có kinh nghiệm và càng sớm càng tốt, đặc biệt là đối với thể ướt, để có cơ hội bảo tồn thị lực tốt nhất. Bên cạnh đó, việc tuân thủ theo các chỉ định, khuyến nghị phác đồ điều trị của bác sĩ và tái khám định kỳ là điều rất quan trọng.

Biện pháp phòng ngừa thoái hóa điểm vàng

Có thể thấy hiện tại bệnh thoái hóa điểm vàng chưa có phương pháp điều trị chính thức. Do đó, để phòng tránh bệnh bạn cần lưu ý:

• Chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh (đặc biệt là rau lá xanh đậm như cải xoăn, rau bina), trái cây có màu sắc tươi sáng (cam, ớt chuông), cá béo (giàu omega-3 như cá hồi, cá thu) và các loại hạt.
• Bổ sung lutein và zeaxanthin: Các chất này có nhiều trong rau xanh và lòng đỏ trứng, có vai trò bảo vệ điểm vàng khỏi tác hại của ánh sáng xanh. Có thể bổ sung qua thực phẩm hoặc các sản phẩm bổ sung (theo khuyến cáo của bác sĩ).
• Bảo vệ mắt khỏi ánh sáng xanh: Sử dụng kính lọc ánh sáng xanh khi làm việc với màn hình điện tử.
• Đeo kính râm: Đeo kính râm có khả năng chống tia UV khi ra ngoài trời nắng để bảo vệ mắt khỏi tác hại của tia cực tím.
• Kiểm tra mắt định kỳ: Khám mắt định kỳ, đặc biệt là sau tuổi 50, để phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh và có biện pháp can thiệp kịp thời.

▷ Tham khảo thêm về: 20 Viên uống & thuốc bổ mắt giúp tăng cường thị lực

Thoái hóa điểm vàng là bệnh lý nghiêm trọng có thể gây suy giảm và mất thị lực nhanh chóng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Hy vọng thông qua bài viết trên từ Mediphar USA có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh và nhận biết sớm các triệu chứng. Từ đó có thể sớm ngăn chặn và duy trì thị lực lâu dài hơn. Ngoài ra, đừng quên bổ sung thêm các loại viên uống bổ mắt giúp tăng cường và hạn chế lõa hóa mắt như dầu gấc Vina. Đây là một trong những loại viên uống dầu gấc tốt cho mắt giúp tăng cường thị lực, hỗ trợ cải thiện tình trạng khô mắt, mỏi mắt,… Liên hệ Mediphar USA qua số hotline: 0903 893 866 nếu còn bất kỳ câu hỏi hoặc thắc mắc nào.

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả