Hỏi đáp: Uống men tiêu hóa có giúp giảm cân không?

Uống men tiêu hóa có giúp giảm cân không là câu hỏi được nhiều người quan tâm hiện nay khi xu hướng giảm cân an toàn ngày càng được chú trọng . Tuy nhiên, từ góc nhìn y khoa, men tiêu hóa không phải là công cụ chuyên biệt để giảm cân mà chủ yếu hỗ trợ cải thiện chức năng tiêu hóa. Trong bài viết này, Mediphar USA sẽ giúp bạn tìm hiểu về men tiêu hóa, cơ chế hoạt động và vai trò thực sự của chúng liên quan đến cân nặng.

Men tiêu hoá là gì?

Men tiêu hóa (digestive enzymes) là các protein có vai trò xúc tác quá trình phân giải các thành phần dinh dưỡng trong thức ăn thành các phân tử nhỏ hơn, giúp cơ thể dễ dàng hấp thu hơn. Chúng được sản xuất chủ yếu bởi các cơ quan tiêu hóa như tuyến tụy, dạ dày, ruột non, và có thể bổ sung từ bên ngoài qua thực phẩm hoặc thực phẩm chức năng [1]. 

Hệ tiêu hóa của con người sản xuất nhiều loại enzyme khác nhau, mỗi loại đảm nhiệm một nhiệm vụ riêng biệt [1], [2]:

• Amylase: Enzyme này chủ yếu được sản xuất ở tuyến nước bọt và tuyến tụy. Nó có nhiệm vụ phân giải tinh bột (carbohydrate phức tạp) thành các phân tử đường đơn giản hơn như maltose và glucose, giúp cơ thể dễ dàng hấp thụ năng lượng.
• Protease: Enzyme này có vai trò phân cắt các phân tử protein lớn thành các axit amin nhỏ hơn. Các loại protease nổi bật bao gồm pepsin (dạ dày), trypsin và chymotrypsin (tụy). Các axit amin này sau đó được sử dụng để xây dựng và sửa chữa các mô trong cơ thể.
• Lipase: Được sản xuất chủ yếu ở tuyến tụy, lipase có nhiệm vụ phân giải chất béo (lipid) thành các axit béo và glycerol. Đây là những thành phần quan trọng để cơ thể hấp thụ và dự trữ năng lượng, cũng như duy trì chức năng của các tế bào.
• Lactase: Enzyme có nhiệm vụ phân giải đường lactose có trong sữa và các sản phẩm từ sữa thành glucose và galactose. Thiếu hụt lactase là nguyên nhân chính gây ra chứng không dung nạp lactose, với các triệu chứng như tiêu chảy, đầy hơi sau khi uống sữa.

Cơ chế hoạt động của men tiêu hoá đến cân nặng

Quá trình tiêu hóa diễn ra một cách có hệ thống. Khi thức ăn đi vào miệng, amylase trong nước bọt bắt đầu phân giải tinh bột. Tại dạ dày, pepsin phân giải protein ban đầu. Sau đó, tại ruột non, tuyến tụy sẽ tiết ra một loạt các enzyme mạnh mẽ như lipase tụy, amylase tụy và trypsin để hoàn tất quá trình phân giải chất béo, carbohydrate và protein. Nhờ vậy, các phân tử dinh dưỡng được chuyển thành dạng đơn giản, dễ dàng hấp thụ vào máu và cung cấp năng lượng cho cơ thể [2].

Sự có mặt của men tiêu hoá khiến toàn bộ quá trình này diễn ra trơn tru hơn, tăng hiệu quả hấp thu dưỡng chất. Nhờ đó, cơ thể ít gặp tình trạng đầy bụng, khó tiêu, đồng thời duy trì được nguồn năng lượng ổn định. Về mặt gián tiếp, khi hệ tiêu hoá hoạt động hiệu quả, cơ thể sẽ có cảm giác nhẹ nhõm, duy trì năng lượng ổn định, từ đó giúp quản lý cân nặng tốt hơn. Tuy nhiên, cơ chế này không chứng minh rằng men tiêu hoá giảm cân trực tiếp, mà chủ yếu mang lại lợi ích cho hệ tiêu hoá [3].

Uống men tiêu hoá có giúp giảm cân không?

Hiện tại, không có bằng chứng khoa học rõ ràng chứng minh việc bổ sung men tiêu hóa, dù là thuốc kê đơn hay thực phẩm chức năng, có thể giúp giảm cân hiệu quả. Các nghiên cứu chuyên sâu về vai trò của enzyme tiêu hóa trong giảm cân vẫn còn rất hạn chế.

Trên thực tế, enzyme tiêu hóa thường được chỉ định cho người mắc các bệnh lý gây thiếu hụt enzyme nội sinh như viêm tụy, suy tụy ngoại tiết, xơ nang, giúp cải thiện tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất để duy trì cân nặng khỏe mạnh. Trong trường hợp này, men tiêu hóa còn có thể gây tăng cân do tăng khả năng hấp thu chất béo và dưỡng chất. Đây là một tác động có lợi cho nhóm bệnh nhân suy dinh dưỡng, nhưng lại không phù hợp với mục tiêu giảm cân của người bình thường.

Ngược lại, nhóm thuốc ức chế enzyme tiêu hoá như orlistat lại có tác động trực tiếp đến cân nặng. Cơ chế của thuốc là ức chế enzyme lipase, từ đó ngăn cản cơ thể hấp thu khoảng 30% lượng chất béo trong khẩu phần ăn hằng ngày. Nhờ giảm hấp thu chất béo, người dùng có thể đạt được hiệu quả hỗ trợ giảm cân rõ rệt.. Tuy nhiên, các thuốc này có thể đi kèm với nhiều tác dụng phụ như tiêu chảy, phân mỡ, co thắt bụng hoặc khó kiểm soát đại tiện, nên chỉ được sử dụng khi có chỉ định và theo dõi chặt chẽ của bác sĩ.

Ngoài ra, men tiêu hóa có thể cải thiện sức khỏe đường ruột và giảm viêm nhờ khả năng làm thức ăn phân hủy tốt hơn, giúp giảm các triệu chứng khó chịu đường tiêu hóa, từ đó gián tiếp hỗ trợ người dùng cảm thấy khỏe hơn và dễ dàng duy trì lối sống lành mạnh, qua đó có thể ảnh hưởng tích cực đến cân nặng một cách gián tiếp. Nhưng chính men tiêu hóa không phải là yếu tố trực tiếp làm tăng tốc độ trao đổi chất hoặc thúc đẩy giảm cân [1], [3].

Vì vậy, nếu bạn muốn giảm cân, việc bổ sung men tiêu hóa không nên được xem là phương pháp chính mà cần tập trung vào chế độ ăn cân bằng, kiểm soát lượng calo, tập luyện thể thao và duy trì lối sống lành mạnh. Trước khi sử dụng men tiêu hóa hay thuốc ức chế enzyme tiêu hóa để giảm cân, nên tham khảo ý kiến chuyên gia y tế để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

Nguy cơ khi lạm dụng men tiêu hoá

Mặc dù men tiêu hoá có thể hỗ trợ tiêu hoá trong một số trường hợp, nhưng việc lạm dụng hoặc sử dụng không đúng chỉ định lại tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe [4], [5].

Gây phụ thuộc và làm suy giảm sản xuất enzyme tự nhiên

Khi sử dụng men tiêu hóa thường xuyên và dài ngày mà không có chỉ định, cơ thể sẽ nhận được tín hiệu không cần sản xuất enzyme nội sinh. Từ đó, các tuyến tiêu hóa như tụy và dạ dày giảm dần khả năng tự sản xuất enzyme, khiến chức năng tiêu hóa tự nhiên bị suy yếu. Khi ngưng sử dụng men tiêu hóa, bạn có thể gặp phải các triệu chứng như khó tiêu, đầy hơi, chướng bụng và tình trạng có thể trở nên nghiêm trọng hơn. Hiện tượng này giống như cơ thể trở nên lười hoạt động khi đã quen được hỗ trợ từ bên ngoài.

Che giấu các bệnh lý tiềm ẩn nguy hiểm

Nhiều người khi gặp các triệu chứng tiêu hóa như đầy hơi, khó tiêu thường tự ý mua men tiêu hóa để dùng mà không đi khám bác sĩ. Tuy nhiên, đây có thể là dấu hiệu của bệnh lý nặng hơn như viêm loét dạ dày, viêm tụy, rối loạn túi mật hoặc thậm chí ung thư tiêu hóa. Việc chỉ dùng men tiêu hóa để giảm triệu chứng tạm thời không xử lý được nguyên nhân gốc rễ, làm bệnh kéo dài và tiến triển nặng hơn, gây chậm trễ trong việc chẩn đoán và điều trị, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Gây ra các tác dụng phụ không mong muốn

Việc lạm dụng hoặc dùng men tiêu hoá quá liều có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn như:

• Buồn nôn,  nôn mửa do enzyme kích thích niêm mạc dạ dày tăng tiết acid.
• Tiêu chảy hoặc rối loạn phân do mất cân bằng hệ vi sinh.
• Co thắt, đau bụng do enzyme tác động lên nhu động ruột.
• Phản ứng dị ứng (nổi mẩn, ngứa, sưng phù, khó thở) ở những người nhạy cảm với enzyme nguồn động vật như pancreatin.

Kết luận

Men tiêu hoá là công cụ hỗ trợ tiêu hoá hiệu quả, giúp cơ thể hấp thu tối ưu dưỡng chất. Tuy nhiên, chúng không phải giải pháp giảm cân trực tiếp. Nếu mục tiêu là kiểm soát cân nặng, bạn cần tập trung vào chế độ ăn cân bằng, kiểm soát lượng calo nạp vào, kết hợp luyện tập thể dục đều đặn và duy trì lối sống lành mạnh.

Trước khi cân nhắc sử dụng men tiêu hoá hoặc thuốc giảm cân để phục vụ mục tiêu giảm cân, bạn nên tham khảo ý kiến chuyên gia y tế nhằm đảm bảo an toàn và phù hợp với tình trạng sức khoẻ của bản thân và kết hợp với chế độ ăn uống sinh hoạt hợp lý để đạt được hiệu quả mong muốn.

Nguồn tham khảo:

1. Digestive Enzymes For Weight Loss: Are They Effective? | Welltech
2. Digestive Enzymes And Weight Loss: What’s The Connection? | BetterMe
3. Should You Take Digestive Enzyme Supplements? A Stomach Pain Doctor
4. When should digestive enzymes not be used? | Vinmec
5. Digestive Enzymes: Uses, Benefits, and Supplements – GoodRx

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả