Bình Lang (Hạt Cau): Dược liệu quý hỗ trợ tiêu hóa và trị ký sinh trùng

Bình lang là một loại dược liệu có nhiều công dụng đối với sức khỏe. Với khả năng hạ khí, hành thủy, hạt cau thường được sử dụng trong việc sát trùng và điều trị các bệnh về đường tiêu hóa như ăn không tiêu, bụng đầy trướng, nhiễm giun sán. Trong bài viết này, hãy cùng Mediphar USA với hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành sản xuất thực phẩm chức năng khám phá đặc điểm, công dụng và cách dùng dược liệu hiệu quả nhất.

Giới thiệu về Bình lang (Hạt cau)

Bình lang tên khoa học là Areca Catechu L (hay còn gọi là hạt cau), là một loại thảo dược được sử dụng từ lâu đời để điều trị bệnh trong Đông y. Trước khi tham khảo công dụng, cách dùng, cùng điểm qua những đặc điểm cơ bản và thành phần hoạt chất chính của dược liệu này.

Đặc điểm

Bình lang là hạt của quả cau, thuộc họ cau dừa (Palmae/Arecaceae) gồm hai loại chính gồm cau rừng và cau vườn. Trong đó, cau rừng (sơn bình lang) có đặc điểm chính là hạt nhỏ, nhọn và chắc và cau vườn (gia bình lang) có đặc điểm chính là hạt lớn, hình nón cụt.

Một hạt cau có đường kính khoảng 1-3cm, màu nâu hoặc vàng, đáy lõm nhưng đầu tròn, có nếp nhăn như lưới ở bề mặt và mang vị chát. Mùa thu hoạch cau thường diễn ra khoảng từ tháng 9 đến tháng 12 hàng năm. Quả thu hoạch cần chín già (Có kích thước lớn, màu xanh đậm, hạt cứng chuyển sang màu nâu nhạt). Sau đó, cau được loại bỏ vỏ ngoài và vỏ già, lấy nguyên hạt ở trong mang phơi sấy thật khô.

Thành phần hoạt chất chính

Thành phần dược học chủ yếu của bình lang là chất Tannin, chiếm tới 70% ở hạt non và tới 20% ở hạt chín. Ngoài ra, trong dược liệu còn chứa nhiều hoạt chất khác như:

• Chất mỡ như myristin, olein, laurin.
• Chất đường như saccarozo, nanman, galactan
• Một số ancaloit như arecolin, guvacolin, arecaidin, guvacin…

Công dụng của bình lang

Công dụng của hạt cau được nhắc đến khá nhiều trong các tài liệu Đông y cũng như nghiên cứu của y học hiện đại.

Theo y học cổ truyền:

• Tính vị: Bình lang có vị chát, cay, hơi đắng, tính ôn và không có độc.
• Công dụng: Hạt cau có khả năng sát trùng, phá tích, hạ khí, kích thích tiêu hóa, hành thủy.
• Chủ trị: Nhiễm giun sán, tiêu hóa kém, thủy thũng, nhiễm trùng đường ruột, cước khi sưng đau.

Theo các tài liệu nghiên cứu của y học hiện đại, hạt cau được biết đến với những công dụng như:

• Kháng khuẩn: Hạt cau tươi và khô đều có tác dụng ức chế nấm và virus gây bệnh ngoài da.
• Tác dụng đối với hệ thần kinh: Arecolin trong hạt cau có tác dụng như một chất kích thích thần kinh phó giao cảm. Từ đây, sử dụng hạt cau giúp kích thích cholinergic ở hệ thần kinh trung ương, làm tăng nhu động ruột và tăng trương lực cơ trơn của đại tràng, dạ dày. Ngoài ra, dược liệu còn có tác dụng làm chậm nhịp tim, giảm huyết áp, tăng tiết mồ hôi và nước bọt.
• Có khả năng kiểm soát bệnh tiểu đường: Các thử nghiệm trên động vật cho thấy thành phần Arecolin trong hạt cau giúp kiểm soát lượng đường trong máu khá tốt.
• Xổ sán: Nước sắc từ hạt cau có tác dụng làm tê liệt thần kinh của sán lợn, sán bò và giun kim.

Cách sử dụng hạt cau hiệu quả

Thông thường, hạt cau được sử dụng dưới các dạng như thuốc sắc, thuốc bột, hoặc dạng hoàn tán với liều lượng khuyến cáo từ 6 – 15 gram.

Nếu muốn sử dụng dược liệu độc vị để trị nhiễm sán lá, liều dùng có thể lên đến 60 – 100 gram mỗi ngày. Ngoài ra, hạt cau cũng có thể được sử dụng để nấu nước ngâm rửa giúp trị các bệnh ngoài da.

Một số bài thuốc từ hạt cau mà các bạn có thể tham khảo gồm:

• Trị sán: Dùng 30g hạt cau (thái lát), 30g hạt bí ngô. Hạt bí ngô tán nhỏ, bình lang sắc nước trộn uống.
• Trị sán lá: Dùng 15g hạt cau, 5g cam thảo, 10g ô mai. Đem tất cả nguyên liệu đi sắc thành thuốc uống lúc bụng đói vào mỗi sáng sớm.
• Trị giun kim: Dùng 15g hạt cau, 10g thạch lựu bì, 10g hạt bí ngô sắc uống lúc đói trước khi đi ngủ.
• Trị táo bón, bụng đầy do thực tích khí trệ: Dùng 30g mộc hương, 30g hạt cau, 30g thanh bì, 30g trần bì, 30g nga truật, 30g hoàng liên, 100g hoàng bá, 100g đại hoàng, 120g hương phụ sao, 120g khiên ngưu. Tán bột mịn các nguyên liệu làm hoàn, mỗi lần sử dụng từ 6 – 10g, ngày 2 – 3 lần với nước sôi ấm.
• Chữa chốc đầu: Mài hạt cau thành bột rồi phơi khô, sau đó trộn với dầu và thoa lên vùng da chốc đầu cần điều trị.
• Trị chứng ợ hơi và ợ chua, chán ăn: Dùng 12g hạt cau, 6g trần bì tán thành bột, sau đó chế với mật làm thành viên uống khi đói.
• Trị tức ngực buồn nôn, chân đùi sưng đau do hàn thấp cước khí: Dùng 16g hạt cau, 16g trần bì, 12g mộc qua, 8g gừng sống, 8h cát cánh, 4g tía tô, 4g ngô thù sắc nước uống hàng ngày.
• Chữa viêm ruột, lỵ: Dùng 1 hạt cau khô, 6g rộp thân cây ổi sắc với 100ml nước, chua làm 2-3 lần uống trong ngày.

Một số lưu ý khi sử dụng bình lang

Trước khi sử dụng hạt cau, người dùng cần lưu ý một số vấn đề sau để dược liệu phát huy tốt nhất hiệu quả trong điều trị bệnh:

• Đây là dược liệu có sức hành khí phá khí tương đối mạnh, bởi vậy không nên dùng đối với những ai cơ thể hư nhược.
• Sử dụng dược liệu với liều nhỏ giúp kích thích thần kinh nhưng khi dùng liều lớn có thể gây say, thậm chí liệt thần kinh.
• Không sử dụng các bài thuốc uống từ hạt cau cho trẻ nhỏ, sản phụ và các trường hợp bị sa dạ dày, thoát vị cơ quan tiêu hóa.

Bình lang là dược liệu quý được sử dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên trước khi sử dụng, bạn nên trao đổi với bác sĩ y học cổ truyền để kiểm soát rủi ro và những tác dụng phụ ngoài ý muốn. Trong trường hợp đang tìm kiếm các sản phẩm hỗ trợ điều trị bệnh có nguồn gốc từ thảo dược, đừng quên tham khảo thương hiệu Mediphar USA để có được sự lựa chọn tốt nhất.

Tài liệu tham khảo:

1. Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi – Trang 172, 173, 174: https://tienphong.vn/10-tac-dung-tuyet-voi-cua-hat-cau-post917942.tpo
2. Hạt cau trị giun sán, đầy trướng bụng: https://suckhoedoisong.vn/hat-cau-tri-giun-san-day-truong-bung-169140751.htm
3. Cây quả, cây thuốc – Nguyễn Đức Đoàn – Trang 8, 9, 10.
4. Quả cau, lá trầu là đầu câu chuyện nhưng bí ẩn trị giun sán lại nằm ở hạt cau: https://suckhoedoisong.vn/qua-cau-la-trau-la-dau-cau-chuyen-nhung-bi-an-tri-giun-san-lai-nam-o-hat-cau-169211015094504685.htm

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả