Bệnh cúm là bệnh gì? Triệu chứng, nguyên nhân, chuẩn đoán và điều trị

Mục lục

Những ngày gần đây, số ca mắc cúm đang có xu hướng gia tăng, ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe của nhiều người, đặc biệt là trẻ nhỏ, người cao tuổi và những người có bệnh lý nền. Cúm không chỉ gây ra các triệu chứng khó chịu như sốt, ho, đau nhức cơ thể mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, Mediphar USA luôn đồng hành cùng cộng đồng trong việc nâng cao nhận thức và cung cấp giải pháp bảo vệ sức khỏe trước các dịch bệnh theo mùa. Vậy bệnh cúm bệnh là gì? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trong bài viết dưới đây để trang bị kiến thức cần thiết giúp bạn và gia đình bảo vệ sức khỏe trước dịch cúm đang diễn ra.

Tổng quan về Bệnh Cúm (Influenza)

Cúm là gì?

Cúm là một bệnh nhiễm trùng do virus cúm gây ra, với các triệu chứng như đau đầu, đau nhức cơ thể, đau họng, sốt và các vấn đề về hô hấp. Bệnh có thể trở nặng và phổ biến nhất vào mùa đông, khi nhiều người có nguy cơ mắc cùng lúc, dẫn đến dịch cúm.

Sự khác biệt giữa cúm và cảm lạnh thông thường là gì?

Cảm lạnh và cúm có thể có các triệu chứng giống nhau như sổ mũi và ho. Tuy nhiên, cảm lạnh thường nhẹ hơn, trong khi cúm có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng. Ngoài ra, nguyên nhân gây bệnh cũng khác nhau: cảm lạnh do virus khác với virus cúm.

Làm thế nào để phân biệt giữa cúm và COVID-19?

Bệnh cúm và Covid - 19 khác nhau — Bệnh cúm và Covid – 19 khác nhau

Cúm và COVID-19 có triệu chứng tương tự nhau, vì vậy chỉ có xét nghiệm mới có thể xác định chính xác bệnh. Cả hai bệnh đều có nguy cơ gây bệnh nghiêm trọng nhưng do virus khác nhau gây ra và có phương pháp điều trị khác nhau.

Những ai có nguy cơ cao gặp biến chứng do cúm?

Một số nhóm người có nguy cơ cao mắc các biến chứng nguy hiểm từ cúm, bao gồm:

Người mắc bệnh hô hấp mãn tính như hen suyễn, COPD.
Người có tiền sử bệnh tim mạch, đột quỵ, thận, gan hoặc thần kinh.
Người có vấn đề về cơ bắp, khó nuốt hoặc khó ho để làm sạch dịch đường hô hấp.
Người mắc tiểu đường.
Người có hệ miễn dịch suy yếu (HIV/AIDS, ung thư hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch).
Người mắc rối loạn máu, chẳng hạn như bệnh hồng cầu hình liềm.
Người béo phì (BMI trên 30).
Trẻ dưới 5 tuổi và người trên 65 tuổi.
Phụ nữ mang thai.
Người dưới 19 tuổi đang dùng aspirin thường xuyên.
Người sống trong các cơ sở chăm sóc dài hạn.

Ngoài ra, các nhóm dân số như người da màu, người Mỹ bản địa và người gốc Latin có tỷ lệ mắc cúm nặng cao hơn so với người da trắng và người châu Á.

>>>> Xem thêm: Hà Nội đối mặt nguy cơ bùng phát bệnh cúm: Cần chú ý bảo vệ sức khỏe hô hấp

Triệu chứng và Nguyên nhân

Các triệu chứng của bệnh cúm

Các triệu chứng cúm thường khởi phát nhanh chóng và bao gồm:

Sốt.
Ớn lạnh.
Đau nhức cơ thể.
Ho.
Đau đầu.
Đau họng.
Nghẹt hoặc sổ mũi.
Cảm giác mệt mỏi, suy nhược.
Tiêu chảy hoặc nôn mửa (phổ biến ở trẻ em).

***Lưu ý: Không phải ai cũng có đầy đủ các triệu chứng trên.

Nguyên nhân gây bệnh cúm

Virus cúm gây bệnh cúm, trong đó phổ biến nhất là các chủng Influenza A, B và C. Influenza A và B gây bệnh theo mùa, chủ yếu vào mùa đông và có thể gây triệu chứng nghiêm trọng. Influenza C không gây bệnh nặng và có thể xuất hiện quanh năm. Các biến thể như H1N1 (cúm heo) và cúm gia cầm đều là phân nhóm của Influenza A.

Dịch cúm lây lan như thế nào?

Dịch cúm rất dễ lây lan. Mỗi người mắc cúm có thể lây nhiễm cho 1-2 người khác. Virus cúm lây lan qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với người nhiễm bệnh, cụ thể:

Hít phải giọt bắn từ ho, hắt hơi, nói chuyện.
Chạm vào bề mặt có virus cúm (tay nắm cửa, bàn phím, điện thoại), sau đó chạm vào mặt, mắt, mũi hoặc miệng.
Tiếp xúc trực tiếp với người bệnh (bắt tay, chạm vào mặt).

Nếu nhiễm virus, các triệu chứng sẽ xuất hiện sau khoảng 1 – 4 ngày (thời gian ủ bệnh).

Chẩn đoán và điều trị bệnh cúm

Cách chẩn đoán cúm?

Bác sĩ sẽ dựa vào triệu chứng và xét nghiệm dịch mũi. Quy trình xét nghiệm nhanh có thể cho kết quả trong vài phút, trong khi xét nghiệm tại phòng thí nghiệm có thể mất 1-2 ngày.

Cách điều trị bệnh cúm như thế nào?

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng virus để điều trị bệnh cúm. Các loại thuốc này giúp giảm nguy cơ bệnh trở nặng và rút ngắn thời gian bị bệnh. Tuy nhiên, nhiều người có thể tự điều trị cúm mà không cần dùng thuốc kê đơn. Bác sĩ có thể kê thuốc kháng virus nếu bạn:

Có triệu chứng dưới 48 giờ: Thuốc kháng virus ít có tác dụng nếu dùng sau 2 ngày kể từ khi có triệu chứng, vì lúc này virus đã nhân lên nhiều và hệ miễn dịch của cơ thể đã bắt đầu chống lại nó.
Có bệnh lý nền hoặc có nguy cơ bị biến chứng nặng: Trong trường hợp này, bác sĩ có thể kê đơn thuốc ngay cả khi bạn đã có triệu chứng hơn 48 giờ.
Có triệu chứng nặng, ngay cả khi đã bị bệnh hơn 48 giờ.
Sống chung hoặc chăm sóc người có nguy cơ cao bị biến chứng nghiêm trọng do cúm.

Những loại thuốc nào dùng để điều trị cúm?

Bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng virus trong một số trường hợp nhất định để giảm nguy cơ bệnh nặng và rút ngắn thời gian mắc bệnh. Các thuốc kháng virus phổ biến gồm:

Oseltamivir phosphate (Tamiflu®): Dùng dưới dạng viên uống hoặc dung dịch lỏng, thường sử dụng trong vài ngày. (xem thêm về thuốc Tamiflu)
Zanamivir (Relenza®): Dùng qua đường hít bằng ống hít. Thường phải sử dụng trong vài ngày. Không khuyến cáo cho người mắc bệnh về hô hấp như hen suyễn hay COPD.
Peramivir (Rapivap®): Được tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch (IV) bởi bác sĩ. Chỉ cần một liều duy nhất.
Baloxavir marboxil (Xofluza®): Dùng dưới dạng viên uống hoặc dung dịch lỏng. Chỉ cần một liều duy nhất. Không khuyến cáo cho phụ nữ mang thai, đang cho con bú, người nhập viện hoặc mắc một số bệnh lý nhất định.

Trước khi dùng thuốc kháng virus, hãy thông báo cho bác sĩ về các bệnh lý bạn đang có.

Tác dụng phụ của thuốc điều trị cúm

Mỗi loại thuốc kháng virus có tác dụng phụ khác nhau, nhưng các tác dụng phụ phổ biến bao gồm:

Buồn nôn và tiêu chảy.
Thuốc dạng hít có thể gây co thắt phế quản, làm hẹp đường thở, gây khó thở.

Cách kiểm soát triệu chứng bệnh cúm tại nhà

Hầu hết mọi người có thể tự chăm sóc và giảm nhẹ triệu chứng cúm tại nhà bằng các phương pháp sau:

Nghỉ ngơi đầy đủ để cơ thể phục hồi.
Uống nhiều nước (nước lọc, nước hầm xương, nước súp) để tránh mất nước.
Dùng túi chườm nóng hoặc chai nước ấm để giảm đau nhức cơ bắp.
Dùng thuốc hạ sốt và giảm đau như acetaminophen (Tylenol®) hoặc NSAIDs (Advil®, Motrin®, Aleve®) để hạ sốt và giảm đau đầu, đau nhức cơ thể.
Dùng thuốc xịt hoặc thuốc thông mũi (phenylephrine hoặc pseudoephedrine) để giảm nghẹt mũi, sổ mũi.
Dùng thuốc giảm ho (dextromethorphan) để làm dịu cơn ho kéo dài.
Dùng thuốc long đờm (guaifenesin) để làm loãng đờm, giúp dễ dàng loại bỏ chất nhầy ra khỏi phổi.

Lưu ý quan trọng:

Không phải ai cũng có thể dùng tất cả các loại thuốc trên, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Kiểm tra xem các loại thuốc có thể dùng chung với nhau hay không, đặc biệt nếu bạn đang dùng thực phẩm chức năng hoặc thuốc kê đơn.
Không cho trẻ em dưới 16 tuổi uống aspirin trừ khi có chỉ định của bác sĩ.

Cách phòng ngừa và các biện pháp giảm nguy cơ mắc cúm

Làm sao để phòng ngừa cúm?

Cách tốt nhất là tiêm vắc xin cúm hàng năm. Vắc xin có thể ở dạng tiêm hoặc xịt mũi. Vì virus cúm có thể biến đổi hàng năm, nên cần tiêm nhắc lại để đảm bảo hiệu quả bảo vệ.

Các biện pháp khác để giảm nguy cơ mắc cúm:

Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn tay.
Che miệng khi ho hoặc hắt hơi bằng khuỷu tay hoặc khăn giấy.
Tránh tiếp xúc với người bệnh.
Đeo khẩu trang nếu bị ốm và cần tiếp xúc với người khác.
Không dùng chung đồ ăn, ly, muỗng, đũa với người khác.

Thời gian và biến chứng của bệnh cúm

Bệnh cúm kéo dài bao lâu?

Hầu hết người bệnh sẽ hồi phục sau vài ngày đến hai tuần. Tuy nhiên, những triệu chứng như ho hoặc nghẹt mũi có thể kéo dài hơn.

Cúm lây lan trong bao lâu?

Người mắc bệnh cúm có thể lây cúm cho người khác từ một ngày trước khi xuất hiện triệu chứng đến một tuần sau đó. Bạn dễ lây bệnh nhất trong khoảng 3 – 4 ngày sau khi triệu chứng bắt đầu.

Những người có hệ miễn dịch yếu và trẻ sơ sinh có thể lây bệnh lâu hơn.

Biến chứng của bệnh cúm

Virus cúm có thể trực tiếp gây biến chứng hoặc làm suy yếu hệ miễn dịch, tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công cơ thể, gây ra nhiễm trùng thứ cấp như:

Viêm tai giữa.
Viêm xoang.
Viêm phổi nặng (có thể dẫn đến hội chứng suy hô hấp cấp – ARDS và các biến chứng nguy hiểm khác).
Sảy thai ở phụ nữ mang thai.
Dị tật ống thần kinh (NTDs) ở thai nhi nếu mẹ bị cúm khi mang thai.

Trong một mùa cúm thông thường tại Mỹ, ước tính có từ 20.000 – 50.000 người tử vong do cúm. Ngoài ra, khoảng 300.000 – 500.000 người phải nhập viện vì bệnh cúm nghiêm trọng.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn nghĩ rằng mình bị cúm, việc xét nghiệm sớm rất quan trọng để đảm bảo thuốc kháng virus có hiệu quả nếu bác sĩ kê đơn. Hãy liên hệ với bác sĩ ngay nếu:

Bạn có triệu chứng cúm kèm theo bệnh lý nền, khiến bạn có nguy cơ bị biến chứng nặng.
Các triệu chứng không cải thiện sau 7 – 10 ngày hoặc sốt kéo dài hơn 3 ngày.
Bạn đang mang thai và bị sốt hoặc có triệu chứng cúm khác.

Khi nào nên đến phòng cấp cứu (ER)?

Hãy đến phòng cấp cứu hoặc tìm sự trợ giúp y tế ngay nếu bạn có các dấu hiệu bệnh nặng, bao gồm:

Sốt cao trên 40°C (103°F).
Khó thở hoặc thở gấp.
Không đi tiểu hoặc tiểu rất ít.
Đau ngực hoặc đau bụng dữ dội, không thuyên giảm.
Chóng mặt liên tục.
Lú lẫn, mất phương hướng.
Đau cơ hoặc yếu cơ nghiêm trọng.
Co giật.
Da, môi hoặc móng tay tím tái (dấu hiệu của thiếu oxy trong máu hoặc mô).
Sốt hoặc ho thuyên giảm rồi lại trở nặng.
Bệnh lý nền trở nặng hơn.

Những câu hỏi bạn nên hỏi bác sĩ

Bạn nên uống thuốc như thế nào?
Bạn có thể dùng thuốc không kê đơn nào?
Cách nào giúp bạn giảm triệu chứng cúm tại nhà?
Những triệu chứng nào cần đặc biệt chú ý?
Khi nào bạn cần đến phòng cấp cứu?
Khi nào bạn cần tái khám?
Bao lâu bạn sẽ cảm thấy khỏe hơn?

Lời khuyên từ Mediphar USA

Dù bệnh cúm khá phổ biến, nhưng nó cũng có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng. Tiêm vắc-xin cúm hàng năm là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng. Nếu bạn có bệnh lý nền hoặc đang mang thai, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để giảm nguy cơ mắc cúm.

Hy vọng bài viết trên, Mediphar USA đã giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh cúm và cách phòng bệnh hiệu quả. Chúc bạn và gia đình có sức khỏe thật tốt và thành công trong cuộc sống!

Tài liệu tham khảo:

Flu (Influenza): https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4335-influenza-flu

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả