Mắt đổ ghèn bị là gì? Tìm hiểu nguyên nhân và cách khắc phục

Thức dậy với mắt đầy ghèn, cay rát hay nhìn mờ tạm thời là tình trạng nhiều người gặp phải. Dù tưởng chừng đơn giản, đây có thể là dấu hiệu của các vấn đề như dị ứng, nhiễm trùng hoặc do thói quen sinh hoạt chưa hợp lý. Hiểu rõ nguyên nhân là bước đầu quan trọng để cải thiện tình trạng đổ ghèn hiệu quả. Ngay trong bài viết này, Mediphar USA sẽ chia sẻ với bạn những thông tin cần thiết để nhận biết nguyên nhân và cách chăm sóc mắt đúng cách, giúp đôi mắt luôn dễ chịu và khỏe mạnh.

Mắt đổ ghèn là bị gì?

Mắt đổ ghèn hay còn gọi là ghèn mắt, là hiện tượng xuất hiện chất dịch đặc, dính ở khóe mắt hoặc viền mí mắt, thường thấy vào buổi sáng sau khi ngủ dậy. Chất này có thể ở dạng lỏng (như nước mắt có màu vàng hoặc xanh nhạt), hoặc khô lại thành mảng cứng nhỏ.

Ghèn mắt thực chất là hỗn hợp của nước mắt, tế bào chết, bụi bẩn và dịch nhầy tiết ra từ kết mạc và tuyến lệ trong quá trình mắt tự làm sạch và chống lại vi khuẩn.

Nguyên nhân khiến mắt bị đổ ghèn

Ghèn mắt xuất hiện là phản ứng bình thường của cơ thể, nhưng đôi khi cũng là dấu hiệu cảnh báo vấn đề về mắt. Tùy vào màu sắc và tính chất, ghèn có thể cho biết nhiều tình trạng khác nhau. Sau đây là phân loại các nguyên nhân mắt đổ ghèn:

Mắt đổ ghèn sinh lý

Ở trẻ em:

Mắt đổ ghèn là hiện tượng phổ biến ở trẻ sơ sinh, đặc biệt trong vài tuần đầu sau sinh. Nguyên nhân là do ống dẫn lệ chưa phát triển hoàn chỉnh, khiến nước mắt và dịch nhầy dễ bị ứ đọng ở khóe mắt. Ghèn thường có màu trắng đục hoặc vàng nhạt, xuất hiện vào buổi sáng, không kèm đỏ mắt, sưng hay đau, và sẽ giảm dần nếu được vệ sinh đúng cách.

Tuy nhiên, nếu ghèn ra nhiều, đặc quánh, có màu vàng xanh, mắt đỏ hoặc sưng, hoặc trẻ tỏ ra khó chịu, thì có thể liên quan đến tắc tuyến lệ, viêm kết mạc hoặc nhiễm khuẩn. Khi đó, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị phù hợp.

Ở người lớn:

Nếu chỉ có ít ghèn sau khi ngủ dậy và không kèm triệu chứng, thì không đáng lo. Nhưng nếu ghèn xuất hiện thường xuyên, kéo dài nhiều ngày, hoặc kèm đỏ, sưng, đau rát hay nhìn mờ, thì có thể là dấu hiệu bệnh lý như viêm kết mạc, viêm bờ mi, tắc tuyến lệ hoặc khô mắt. Cần đi khám để được điều trị sớm.

Mắt đổ ghèn bệnh lý

Khi ghèn mắt đi kèm các dấu hiệu như đỏ mắt, đau, sưng, hoặc có mùi hôi, rất có thể đây là biểu hiện của bệnh lý như viêm kết mạc, nhiễm trùng mắt hoặc tắc tuyến lệ. Việc quan sát màu sắc của ghèn là một cách đơn giản nhưng hiệu quả để nhận biết nguyên nhân gây bệnh.

• Ghèn màu trắng đục hoặc vàng nhạt: Thường là ghèn sinh lý, không kèm theo triệu chứng viêm. Gặp nhiều ở trẻ sơ sinh do tắc tuyến lệ nhẹ.
• Ghèn màu vàng đậm: Có thể do viêm kết mạc do vi khuẩn. Đi kèm với sưng đỏ mí mắt, mắt khó mở vào buổi sáng.
• Ghèn màu xanh lá hoặc xanh vàng: Dấu hiệu rõ rệt của nhiễm trùng nặng, thường do vi khuẩn mủ xanh (Pseudomonas aeruginosa). Ghèn thường đặc, có mùi hôi, cần điều trị kháng sinh theo chỉ định bác sĩ.
• Ghèn trong, loãng như nước mắt: Thường gặp trong viêm kết mạc do virus hoặc dị ứng, kèm theo ngứa, chảy nước mắt liên tục và đỏ mắt.

Các triệu chứng mắt đổ ghèn đi kèm cần chú ý

Khi mắt đổ ghèn, cần quan sát kỹ các triệu chứng đi kèm để nhận biết liệu đây là hiện tượng sinh lý bình thường hay dấu hiệu của bệnh lý cần điều trị. Điều này đặc biệt quan trọng ở trẻ nhỏ, vì tình trạng tưởng chừng đơn giản như đổ ghèn có thể không phải sinh lý mà là biểu hiện sớm của một vấn đề về mắt.

Dưới đây là những dấu hiệu bất thường bạn nên lưu ý để phát hiện và xử lý kịp thời:

Mắt đỏ, ngứa, chảy nước mắt

Nếu mắt bị đỏ, ngứa hoặc thường xuyên chảy nước mắt, đây có thể là dấu hiệu của viêm kết mạc (đau mắt đỏ) hoặc kích ứng do dị ứng. Tình trạng này có thể khiến người bệnh khó chịu, thường xuyên dụi mắt và dễ gây nhiễm trùng nếu không được xử lý đúng cách.

Mí mắt sưng, đau hoặc khó mở vào buổi sáng

Mí mắt bị sưng, đau hoặc dính chặt vào nhau do ghèn đặc là dấu hiệu đáng lo ngại. Đây có thể là biểu hiện của viêm mí mắt hoặc nhiễm khuẩn, cần được khám và điều trị sớm để tránh ảnh hưởng đến thị lực.

Giảm thị lực hoặc mờ mắt

Tình trạng giảm thị lực hoặc nhìn mờ là dấu hiệu không nên chủ quan vì đây có thể là biểu hiện sớm của các bệnh lý nghiêm trọng như viêm giác mạc, viêm kết mạc mãn tính, khô mắt kéo dài hoặc thậm chí là tổn thương võng mạc.

Ở người lớn, biểu hiện này thường được nhận biết rõ qua cảm giác nhìn không rõ, mờ từng lúc hoặc kéo dài. Với trẻ lớn, trẻ có thể than phiền về việc nhìn mờ, khó tập trung khi đọc sách hay xem đồ vật. Riêng với trẻ nhỏ, dấu hiệu này có thể nhận biết gián tiếp qua việc trẻ ít phản ứng với ánh sáng, không chú ý đến người hoặc đồ vật xung quanh.

Ghèn có mùi hôi hoặc màu lạ (vàng đậm, xanh lá)

Ghèn bình thường có màu trắng đục hoặc vàng nhạt. Nếu ghèn chuyển sang màu vàng đậm, xanh lá hoặc có mùi hôi, đây là dấu hiệu của nhiễm trùng mắt do vi khuẩn, thường đi kèm với các triệu chứng sưng, đỏ và đau mắt. Trong trường hợp này, không nên tự ý dùng thuốc nhỏ mắt mà cần đưa trẻ đi khám chuyên khoa để được điều trị phù hợp.

Cách xử lý và điều trị khi bị ghèn mắt

Khi xuất hiện ghèn mắt, việc xử lý và điều trị đúng cách là rất quan trọng để tránh biến chứng và giúp mắt phục hồi nhanh chóng. Dưới đây là các biện pháp cần lưu ý:

Vệ sinh mắt đúng cách tại nhà

Vệ sinh mắt là bước đầu tiên và quan trọng trong chăm sóc người bị ghèn mắt, giúp làm sạch dịch tiết, giảm nguy cơ nhiễm trùng và hỗ trợ quá trình hồi phục. Nên sử dụng khăn mềm, sạch hoặc gạc vô trùng thấm nước ấm hoặc nước muối sinh lý (NaCl 0,9%) để lau nhẹ vùng quanh mắt.

Lưu ý, mỗi bên mắt cần dùng một miếng gạc riêng để tránh lây nhiễm chéo. Việc vệ sinh nên thực hiện ít nhất 2 lần mỗi ngày, đặc biệt là sau khi ngủ dậy.

Đối với trẻ nhỏ, thao tác vệ sinh cần nhẹ nhàng và cẩn thận hơn, tránh làm tổn thương vùng da nhạy cảm quanh mắt. Trong trường hợp trẻ không hợp tác hoặc tình trạng ghèn kéo dài, nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được hướng dẫn cụ thể.

Thuốc nhỏ mắt, kháng sinh (nếu cần)

Trong trường hợp ghèn mắt do nhiễm khuẩn, bác sĩ có thể kê đơn thuốc nhỏ mắt chứa kháng sinh để điều trị. Tuyệt đối không tự ý mua và sử dụng thuốc nhỏ mắt cho trẻ, đặc biệt là các loại có chứa corticoid, vì có thể gây hại nếu dùng sai cách hoặc sai bệnh.

Tránh dùng tay dụi mắt

Dụi mắt bằng tay khi cảm thấy ngứa, cộm hay khó chịu là phản xạ tự nhiên, nhưng lại có thể khiến tình trạng viêm trở nên nghiêm trọng hơn, làm trầy xước giác mạc hoặc đưa thêm vi khuẩn vào mắt. Vì vậy, việc giữ tay sạch sẽ và tránh dụi mắt là điều rất quan trọng trong quá trình điều trị.

Với trẻ nhỏ, do chưa ý thức được hành vi này, phụ huynh nên cắt móng tay cho trẻ thường xuyên, giữ tay sạch và có thể sử dụng bao tay mềm để hạn chế trẻ dụi mắt, đặc biệt khi đang ngủ hoặc lúc mắt đang có biểu hiện bất thường.

Điều trị theo nguyên nhân

Việc điều trị cần dựa trên nguyên nhân gây ghèn mắt. Nếu do viêm kết mạc, dị ứng hoặc tắc tuyến lệ, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp như thuốc chống viêm, thuốc dị ứng hoặc massage tuyến lệ. Trong một số trường hợp hiếm, có thể cần phải thông tuyến lệ nếu tình trạng không cải thiện sau vài tháng.

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Dù ghèn mắt đôi khi chỉ là phản ứng sinh lý bình thường, nhưng trong nhiều trường hợp, đây lại là dấu hiệu cảnh báo vấn đề bệnh lý cần được thăm khám và xử lý đúng cách. Dưới đây là những trường hợp nên đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:

• Ghèn kéo dài nhiều ngày không giảm: Nếu tình trạng ghèn mắt kéo dài trên 5–7 ngày mà không có dấu hiệu thuyên giảm dù đã vệ sinh đúng cách, đây có thể là dấu hiệu của viêm nhiễm hoặc tắc tuyến lệ mãn tính. Cần thăm khám bác sĩ để điều trị kịp thời.
• Có dấu hiệu nhiễm trùng nghiêm trọng: Khi mắt có ghèn màu vàng đậm, xanh lá, kèm theo mùi hôi, sưng tấy, đỏ, đau hoặc có mủ, đó là biểu hiện của nhiễm trùng nghiêm trọng như viêm kết mạc do vi khuẩn hoặc viêm ống lệ – mũi. Những trường hợp này không nên tự điều trị tại nhà mà cần có sự can thiệp y tế.
• Trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ bị ghèn mắt liên tục: Ở trẻ sơ sinh, hệ thống dẫn lệ còn rất non yếu, nên nếu ghèn mắt xảy ra thường xuyên, dai dẳng, có thể là do tắc tuyến lệ bẩm sinh. Bác sĩ sẽ kiểm tra và hướng dẫn cách điều trị phù hợp, bao gồm cả việc massage tuyến lệ hoặc tiến hành thông tuyến khi cần thiết.
• Đã dùng thuốc nhưng không thuyên giảm: Nếu đã được điều trị bằng thuốc nhỏ mắt hoặc kháng sinh nhưng tình trạng không cải thiện, có thể nguyên nhân chưa được xác định đúng hoặc đã xảy ra biến chứng. Trong trường hợp này, cần khám lại để được chẩn đoán chính xác và điều chỉnh phương pháp điều trị.

Các câu hỏi thường gặp khi bị mắt đổ ghèn

Khi gặp tình trạng mắt đổ ghèn, nhiều cha mẹ hoặc người bệnh thường băn khoăn về nguyên nhân và cách xử lý. Dưới đây là những câu hỏi phổ biến cùng với lời giải đáp chi tiết:

Làm sao để phân biệt ghèn bình thường và ghèn do nhiễm trùng?

Ghèn sinh lý thường có màu trắng đục hoặc vàng nhạt, không kèm theo đỏ mắt, sưng tấy hay đau nhức, và thường xuất hiện vào buổi sáng. Ngược lại, ghèn do nhiễm trùng thường đặc sệt, có màu vàng đậm hoặc xanh, mùi hôi, đi kèm với các triệu chứng như mắt đỏ, đau, sưng, chảy nước mắt nhiều. Nếu có các biểu hiện bất thường, nên đưa trẻ đi khám.

Mắt đổ ghèn do buổi sáng có phải là bệnh?

Không hẳn. Việc đổ ghèn vào buổi sáng sau khi ngủ dậy là hiện tượng bình thường ở cả trẻ em và người lớn do mắt tiết ra dịch nhầy trong lúc ngủ. Tuy nhiên, nếu ghèn xuất hiện nhiều lần trong ngày, đi kèm các dấu hiệu viêm, ngứa hoặc đỏ mắt, có thể là dấu hiệu của bệnh lý.

Có nên tự mua thuốc nhỏ mắt khi bị đổ ghèn?

Không nên tự ý mua thuốc nhỏ mắt, đặc biệt là với trẻ nhỏ. Việc dùng sai loại thuốc, chẳng hạn như thuốc có chứa corticoid hoặc kháng sinh không phù hợp, có thể gây hại cho mắt hoặc làm tình trạng nặng hơn. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào.

Trẻ sơ sinh đổ ghèn có nguy hiểm không?

Phần lớn trường hợp trẻ sơ sinh đổ ghèn là do tắc tuyến lệ và không nguy hiểm nếu được vệ sinh đúng cách. Tuy nhiên, nếu ghèn nhiều, mắt đỏ, sưng, hoặc kéo dài không dứt, có thể là dấu hiệu bệnh lý và cần được thăm khám. Việc theo dõi sát và xử lý kịp thời sẽ giúp bảo vệ thị lực và sức khỏe mắt của trẻ.

Kết luận

Như vậy, mắt đổ ghèn là tình trạng phổ biến có thể xảy ra ở cả trẻ em và người lớn, xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau từ sinh lý bình thường đến các bệnh lý cần điều trị. Việc nhận biết đúng dấu hiệu, chăm sóc hợp lý và can thiệp kịp thời sẽ giúp bảo vệ sức khỏe đôi mắt, hạn chế biến chứng và duy trì thị lực ổn định lâu dài.

Bên cạnh chăm sóc từ bên ngoài, bạn có thể kết hợp bổ sung thêm viên uống Dầu gấc Vina – sản phẩm giàu beta-caroten, lycopene và vitamin E, giúp nuôi dưỡng đôi mắt từ bên trong. Sự kết hợp giữa điều trị đúng và bổ sung dinh dưỡng hợp lý sẽ mang lại hiệu quả toàn diện, giúp đôi mắt luôn khỏe mạnh và tinh anh.

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả