Trẻ bị đầy bụng khó tiêu: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử lý cha mẹ cần biết

Đầy bụng khó tiêu là vấn đề tiêu hóa thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ dưới 5 tuổi. Tuy không phải là bệnh lý nguy hiểm, nhưng đầy bụng khó tiêu có thể khiến trẻ cảm thấy khó chịu, quấy khóc, ảnh hưởng đến giấc ngủ và sự phát triển. Vậy cha mẹ cần làm gì để nhận biết và hỗ trợ bé đúng cách?

Là đơn vị nghiên cứu và phát triển các sản phẩm hỗ trợ tiêu hóa, Mediphar USA thấu hiểu những vấn đề thường gặp liên quan đến hệ tiêu hóa và mong muốn chia sẻ thông tin hữu ích để giúp các bậc cha mẹ xử lý tình trạng này dễ dàng hơn ngay tại bài viết này.

Làm sao nhận biết trẻ bị đầy bụng khó tiêu?

Khác với người lớn, trẻ nhỏ chưa thể diễn đạt cảm giác khó chịu trong cơ thể. Vì vậy, việc quan sát kỹ những thay đổi trong hành vi và sinh hoạt hàng ngày của bé chính là chìa khóa giúp bố mẹ nhận biết sớm tình trạng đầy bụng, khó tiêu ở con.

Những biểu hiện thường gặp ở trẻ bị đầy bụng khó tiêu

Khi bé bị đầy bụng khó tiêu, bạn có thể dễ dàng nhận thấy một số dấu hiệu sau:

• Bụng phình to hơn bình thường: Bụng trẻ có vẻ căng tròn, sờ vào thấy cứng hơn.
• Khó chịu, quấy khóc: Trẻ có thể trở nên cáu kỉnh, khó ngủ, thường xuyên vặn mình, đặc biệt là sau khi ăn.
• Ợ hơi, xì hơi nhiều: Đây là một cơ chế tự nhiên của cơ thể để giải phóng khí thừa trong đường ruột.
• Chán ăn, bỏ bú: Trẻ có thể không muốn ăn hoặc bú ít hơn bình thường do cảm giác khó chịu ở bụng.
• Nôn trớ: Trong một số trường hợp, trẻ có thể bị nôn trớ sau khi ăn.
• Đi ngoài bất thường: Phân có thể lỏng hoặc táo bón, có bọt hoặc chất nhầy.

Cách phân biệt đầy bụng thông thường và tình trạng tiêu hóa bất ổn

Đôi khi, trẻ chỉ bị đầy bụng thoáng qua do một số yếu tố nhất thời. Tuy nhiên, cha mẹ cần lưu ý để phân biệt với tình trạng tiêu hóa bất ổn kéo dài:

• Đầy bụng thông thường: Thường xảy ra sau bữa ăn no hoặc khi trẻ nuốt nhiều không khí, các triệu chứng thường nhẹ và sẽ giảm dần sau vài giờ. Trẻ vẫn vui vẻ, hoạt bát khi không có cảm giác khó chịu.
• Tình trạng tiêu hóa bất ổn: Các triệu chứng đầy bụng kéo dài liên tục, không giảm sau vài giờ. Trẻ có biểu hiện mệt mỏi, kém hoạt động. Có thể kèm theo sốt, nôn mửa nhiều lần. Trẻ bị sụt cân, tăng cân chậm. Đây có thể là dấu hiệu của các vấn đề tiêu hóa cần được theo dõi và xử lý kịp thời.

Vì sao trẻ nhỏ hay bị đầy bụng khó tiêu?

Hệ tiêu hóa của trẻ, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, còn non yếu và đang trong quá trình hoàn thiện. Điều này khiến trẻ dễ bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố dẫn đến đầy bụng, khó tiêu:

Nguyên nhân liên quan đến ăn uống

• Bú quá nhanh hoặc nuốt nhiều không khí: Trẻ bú bình không đúng cách hoặc bú mẹ không khớp ngậm tốt, bé có thể nuốt nhiều không khí vào dạ dày, gây đầy hơi khó chịu.
• Dị ứng thực phẩm:Một số trẻ có thể bị dị ứng hoặc không dung nạp lactose (trong sữa) hoặc gluten (trong lúa mì), dẫn đến các vấn đề tiêu hóa.
• Ăn quá nhanh hoặc quá nhiều: Hệ tiêu hóa của trẻ chưa đủ khả năng xử lý một lượng thức ăn lớn trong một lúc.
• Ăn thức ăn khó tiêu: Thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, ngọt, đồ ăn vặt, nước ngọt có gas.
• Thức ăn không phù hợp với lứa tuổi: Cho trẻ ăn thức ăn chưa phù hợp với khả năng tiêu hóa.

Thói quen sinh hoạt

• Ăn không đúng giờ: Thời gian ăn không đều đặn, làm rối loạn nhịp tiêu hóa.
• Ăn quá nhanh, không nhai kỹ: Khiến thức ăn khó tiêu hóa, tạo gánh nặng cho dạ dày.
• Ăn sát giờ đi ngủ: Nằm ngay sau khi ăn làm chậm quá trình tiêu hóa
• Thiếu vận động: Trẻ ít vận động khiến nhu động ruột giảm, dễ gây đầy hơi, táo bón.
• Căng thẳng, lo lắng: Yếu tố tâm lý cũng ảnh hưởng đến tiêu hóa, nhất là ở trẻ lớn.

Hệ tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện

• Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, hệ tiêu hóa chưa phát triển đầy đủ.
• Hệ tiêu hóa của trẻ chưa sản xuất đủ các enzyme cần thiết, hệ vi sinh đường ruột chưa ổn định để tiêu hóa hoàn toàn thức ăn.
• Cơ thắt tâm vị (van giữa thực quản và dạ dày) chưa phát triển hoàn chỉnh, dễ gây trào ngược.

Vì thế, chỉ một thay đổi nhỏ trong chế độ ăn hay sinh hoạt cũng có thể khiến trẻ bị rối loạn tiêu hóa, đầy bụng khó tiêu.

Một số bệnh lý tiêu hóa tiềm ẩn

Trong một số trường hợp, dù đã điều chỉnh chế độ ăn và sinh hoạt nhưng tình trạng đầy bụng, khó tiêu ở trẻ vẫn kéo dài hoặc tái đi tái lại nhiều lần. Khi đó, cha mẹ nên nghĩ đến khả năng bé đang gặp phải một số vấn đề sức khỏe liên quan đến hệ tiêu hóa như:

• Rối loạn tiêu hóa do loạn khuẩn đường ruột: Mất cân bằng hệ vi sinh khiến thức ăn khó tiêu hóa hoàn toàn, gây đầy hơi, phân sống.
• Trào ngược dạ dày – thực quản: Thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, gây nôn trớ, chướng bụng sau ăn.
• Táo bón kéo dài: Phân tích tụ lâu ngày khiến khí trong ruột không thoát được ra ngoài, gây đầy hơi, khó chịu.
• Nhiễm khuẩn đường ruột: Vi khuẩn có hại làm tổn thương lớp niêm mạc ruột, ảnh hưởng tiêu hóa và hấp thu thức ăn.
• Dị tật bẩm sinh đường tiêu hóa: Như hẹp môn vị, tắc ruột.

Cách xử lý khi trẻ đầy bụng khó tiêu tại nhà

Trong trường hợp trẻ có biểu hiện đầy bụng nhẹ, không sốt, không nôn ói nhiều hay tiêu chảy, cha mẹ có thể áp dụng một số biện pháp đơn giản tại nhà để giúp con cảm thấy dễ chịu hơn:

Massage bụng

Việc xoa bụng bé nhẹ nhàng theo chiều kim đồng hồ có thể mang lại hiệu quả :

• Kích thích nhu động ruột
• Giảm căng thẳng bụng
• Giúp trẻ xì hơi dễ dàng

Cách thực hiện:

1. Cho trẻ nằm ngửa trên mặt phẳng
2. Dùng lòng bàn tay xoa nhẹ theo chiều kim đồng hồ xung quanh rốn
3. Thực hiện 5-10 phút, mỗi ngày 2-3 lần, tốt nhất sau khi trẻ ăn 30 phút.

Uống nước lá tía tô

Từ xa xưa, lá tía tô đã được biết đến với công dụng:

• Giúp hỗ trợ tiêu hóa
• Giảm đầy hơi, khó tiêu
• An thần, giúp trẻ dễ ngủ

Cách thực hiện:

• Đối với trẻ trên 1 tuổi: Lấy 3-5 lá tía tô rửa sạch, đun sôi với 100ml nước, để nguội và cho trẻ uống 1-2 lần mỗi ngày.
• Lưu ý: Không sử dụng cho trẻ dưới 12 tháng tuổi. Đối với những trẻ có cơ địa nhạy cảm, cân nhắc trước khi thực hiện phương pháp này và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi cho trẻ dùng.

Uống nước vỏ quýt

Vỏ quýt với tính ấm tự nhiên có thể:

• Kích thích tiêu hóa
• Giảm đầy bụng
• Hỗ trợ tiêu hóa thức ăn

Cách thực hiện:

• Với trẻ trên 2 tuổi: Lấy một ít vỏ quýt khô (khoảng 3-5g), đun sôi với 100ml nước, để nguội và cho trẻ uống.
• Lưu ý: Không nên dùng cho trẻ dưới 2 tuổi. Tuy nhiên vẫn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng và tránh dùng quá nhiều.

Chườm ấm tỏi lên bụng

Tỏi với đặc tính ấm và kháng khuẩn tự nhiên giúp:

• Giảm đau bụng
• Kích thích tiêu hóa
• Làm ấm bụng, giảm co thắt

Cách thực hiện:

1. Băm nhỏ 2-3 tép tỏi
2. Đun nóng nhẹ với một ít dầu oliu
3. Thấm hỗn hợp vào miếng vải sạch

1. Chườm lên bụng trẻ khi hỗn hợp đã đủ ấm, không quá nóng
2. Chườm trong 5-10 phút, mỗi ngày 1-2 lần

Lưu ý: Không chườm tỏi lên vùng da đang bị tổn thương. Khi chườm phụ huynh cần theo dõi phản ứng, vùng da của trẻ để tránh trường hợp da bé nhạy cảm, dị ứng với tỏi.

Uống nước gừng

Gừng – vị thuốc quen thuộc trong dân gian có tác dụng:

• Ấm bụng, kích thích tiêu hóa
• Giảm đầy hơi, buồn nôn
• Giảm co thắt đường tiêu hóa

Cách thực hiện:

• Với trẻ trên 2 tuổi: Lấy một lát gừng nhỏ, đun sôi với 100ml nước, cho thêm chút mật ong (nếu trẻ trên 12 tháng), để nguội và cho trẻ uống.
• Lưu ý: Không dùng cho trẻ dưới 2 tuổi. Không dùng cho trẻ có cơ địa nhạy cảm, tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

Bổ sung sản phẩm hỗ trợ tiêu hóa cho trẻ

Trong trường hợp trẻ thường xuyên bị đầy bụng khó tiêu, cha mẹ có thể cân nhắc sử dụng các sản phẩm hỗ trợ tiêu hóa chứa enzyme. Những enzyme này giúp phân giải thức ăn nhanh hơn, giảm gánh nặng cho dạ dày và cải thiện tình trạng trẻ bị đầy hơi khó tiêu hiệu quả.

Trong số đó, men tiêu hóa Menpeptine là một sự lựa chọn đáng tin cậy. Menpeptine là sản phẩm của Mediphar USA, được sản xuất tại nhà máy đạt chuẩn GMP. Menpeptine bổ sung các enzyme cần thiết như Alpha-Amylase, Papain (chiết xuất từ đu đủ) cùng với các tinh dầu thiên nhiên như Dill, Anise và Caraway, giúp hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy bụng, khó tiêu và cải thiện cảm giác ăn uống của trẻ.

Menpeptine phù hợp cho cả trẻ nhỏ từ 1 tuổi và người lớn có hệ tiêu hóa kém. Sản phẩm được thiết kế với nhiều dạng tiện lợi như chai nhỏ giọt, gói, viên uống và siro, dễ dàng lựa chọn theo nhu cầu sử dụng hàng ngày.

Tham khảo các sản phẩm men tiêu hóa hỗ trợ cải thiện tình trạng trẻ bị đầy bụng khó tiêu:

Xem nhanh

Tiêu Hóa

Men tiêu hóa dạng gói Menpeptine Drops

Giá liên hệ

Xem nhanh

Tiêu Hóa

Men tiêu hóa dạng nước Menpeptine Drops chai 60ml, 90 ml

Giá liên hệ

Xem nhanh

Tiêu Hóa

Men tiêu hóa dạng ống Menpeptine Gold

Giá liên hệ

Trẻ bị đầy bụng khó tiêu uống thuốc gì?

Việc sử dụng thuốc cho trẻ bị đầy bụng khó tiêu cần tuân theo chỉ định của bác sĩ. Các loại thuốc cần được sử dụng đúng liều lượng và phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn các thuốc sau để điều trị đầy bụng khó tiêu cho trẻ:

• Thuốc điều hòa nhu động ruột: Giúp kích thích nhu động ruột, hỗ trợ tiêu hóa.
• Thuốc giảm đầy hơi: Chứa simethicone giúp làm vỡ các bọt khí trong đường tiêu hóa.
• Thuốc chống trào ngược: Trong trường hợp trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản.
• Enzyme tiêu hóa: Bổ sung các enzyme giúp tiêu hóa thức ăn tốt hơn.
• Probiotic: Bổ sung vi khuẩn có lợi cho đường ruột, cân bằng hệ vi sinh.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Dù đầy bụng khó tiêu thường không phải là vấn đề nghiêm trọng, cha mẹ vẫn nên đưa trẻ đi khám bác sĩ nếu nhận thấy các dấu hiệu sau:

• Trẻ bị đau bụng dữ dội, liên tục
• Nôn mửa nhiều lần, đặc biệt là nôn ra dịch màu xanh hoặc vàng
• Phân có máu hoặc nhầy nhiều
• Tiêu chảy kéo dài trên 2 ngày
• Sốt cao trên 38.5°C kèm theo các triệu chứng tiêu hóa
• Trẻ bị sụt cân hoặc chậm tăng cân
• Bụng cứng, đau khi chạm vào
• Các biện pháp xử lý tại nhà không cải thiện sau 24-48 giờ
• Trẻ có biểu hiện mệt mỏi, li bì, bỏ bú, bỏ ăn

Mẹo giúp phòng ngừa đầy bụng, khó tiêu ở trẻ nhỏ

Để bé không bị đầy bụng khó tiêu, cha mẹ có thể thay đổi vài thói quen ăn uống và sinh hoạt mỗi ngày. Những cách đơn giản dưới đây sẽ giúp bé tiêu hóa tốt hơn và khỏe mạnh hơn.

Điều chỉnh cách cho bú

• Cho trẻ bú từ từ, tránh nuốt nhiều không khí
• Ợ hơi cho trẻ sau khi bú
• Giữ tư thế đầu cao sau khi ăn 30 phút

Chế độ ăn hợp lý

• Cho trẻ ăn đúng bữa, đúng giờ
• Chia nhỏ bữa ăn, không để trẻ ăn quá no
• Tránh thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, đồ ngọt
• Bổ sung rau xanh, trái cây phù hợp với lứa tuổi

Tạo thói quen sinh hoạt lành mạnh

• Khuyến khích trẻ vận động phù hợp
• Tạo môi trường thoải mái khi ăn
• Duy trì giờ giấc sinh hoạt đều đặn

Nâng cao khả năng tiêu hóa

• Bổ sung probiotic, men tiêu hóa phù hợp với lứa tuổi và trường hợp sử dụng. Tuy nhiên cũng cần tham khảo tần suất, thời gian sử dụng tối đa của từng loại men.
• Cho trẻ uống đủ nước
• Thực hiện massage bụng nhẹ nhàng hàng ngày

Cân nhắc các yếu tố dị ứng

• Theo dõi phản ứng của trẻ với các loại thức ăn
• Loại bỏ thức ăn gây dị ứng khỏi chế độ ăn

Tình trạng trẻ bị đầy bụng khó tiêu hoàn toàn có thể được cải thiện nếu cha mẹ biết cách chăm sóc đúng và kịp thời. Việc nắm rõ các dấu hiệu, nguyên nhân và biện pháp xử lý sẽ giúp cha mẹ tự tin hơn trong việc chăm sóc sức khỏe tiêu hóa cho con, đồng thời biết khi nào cần tìm kiếm sự trợ giúp y tế kịp thời.

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả