Bệnh Crohn là gì? Tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bệnh Crohn là một dạng viêm ruột mạn tính thuộc nhóm bệnh viêm ruột (IBD), có thể gây tổn thương ở bất kỳ vị trí nào của ống tiêu hóa, phổ biến nhất là ruột non và đại tràng. Đây là bệnh lý phức tạp, tiến triển kéo dài, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng, từ đó làm suy giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Hiểu rõ bệnh Crohn là gì, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc nhận biết sớm, kiểm soát bệnh và hạn chế biến chứng nguy hiểm.

Bệnh Crohn là gì?

Bệnh Crohn là một dạng viêm ruột mạn tính (IBD) đặc trưng bởi tình trạng sưng, viêm và kích ứng kéo dài ở đường tiêu hóa. Bệnh có thể ảnh hưởng đến bất kỳ đoạn nào của đường tiêu hóa kéo dài từ miệng đến hậu môn, tuy nhiên thường gặp nhất ở ruột non và phần đầu ruột già. Tình trạng viêm kéo dài, lan rộng đến thành ruột, gây ra đau bụng, tiêu chảy, mệt mỏi, sụt cân và suy dinh dưỡng. [1] [2]

Có những loại bệnh Crohn nào?

Bệnh Crohn thường được phân loại dựa trên vị trí tổn thương chính trong đường tiêu hóa. Các loại phổ biến gồm: [3]

• Viêm hồi tràng – manh tràng: Đây là dạng phổ biến nhất, đặc trưng bởi các tổn thương ở phần dưới ruột non (hồi tràng) và một phần ruột già (manh tràng).
• Viêm đại tràng: Tình trạng viêm xảy ra ở niêm mạc ruột già, ảnh hưởng đến đại tràng.
• Viêm hồi tràng: Sưng và viêm ở ruột non (hồi tràng).
• Viêm dạ dày tá tràng: Viêm và kích ứng ảnh hưởng đến dạ dày và phần trên của ruột non (tá tràng).
• Viêm hỗng tràng: Các vùng viêm, tổn thương ở phần giữa ruột non (hỗng tràng).
• Viêm quanh hậu môn: Một số người bị viêm quanh hậu môn, có thể gây áp xe, rò nứt hậu môn.

Nguyên nhân gây bệnh Crohn

Nguyên nhân chính xác của bệnh Crohn hiện chưa được xác định, nhưng các nhà khoa học cho rằng bệnh hình thành do sự kết hợp của các yếu tố sau: [1] [2]

• Rối loạn miễn dịch: Khi hệ miễn dịch phản ứng với vi sinh vật hoặc tác nhân từ môi trường, phản ứng miễn dịch có thể khiến cơ thể nhầm lẫn và tấn công chính các tế bào của đường tiêu hóa, dẫn đến tình trạng viêm mạn tính.
• Yếu tố di truyền: Một số người mang các biến thể gen liên quan đến bệnh Crohn sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn, đặc biệt khi trong gia đình đã có người từng bị bệnh.
• Yếu tố môi trường: Hút thuốc lá, chế độ ăn nhiều chất béo hay các thực phẩm chế biến sẵn, căng thẳng kéo dài có thể khiến bệnh trở nên trầm trọng hơn.

Triệu chứng thường gặp trong bệnh Crohn

Các triệu chứng của bệnh Crohn có thể phát triển từ từ hoặc xuất hiện đột ngột, với mức độ dao động từ nhẹ đến nặng. Các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến bao gồm: [1] [3] [4]

• Đau bụng quặn từng cơn.
• Tiêu chảy mạn tính có thể kèm nhầy, mủ hoặc máu.
• Sụt cân, chán ăn, suy dinh dưỡng.
• Loét miệng.
• Sốt nhẹ, mệt mỏi kéo dài.
• Đau dạ dày, hậu môn
• Áp xe nhiễm trùng xung quanh hậu môn.

Ngoài ra, người mắc bệnh Crohn nặng cũng có thể gặp các triệu chứng ngoài tiêu hóa khác như: [1] [3]

• Viêm khớp và đau khớp.
• Viêm da, nổi phát ban.
• Viêm kết mạc mắt.
• Viêm gan hay ống dẫn mật.
• Sỏi thận.
• Thiếu máu.
• Chậm phát triển ở trẻ em.

Bệnh Crohn có nguy hiểm không?

Hầu hết những người mắc bệnh Crohn đều có thể kiểm soát và thuyên giảm nếu được điều trị tốt. Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát tốt, bệnh Crohn có thể gây nhiều biến chứng nghiêm trọng như: [1] [3]

• Hẹp ruột, tắc ruột.
• Áp-xe ổ bụng.
• Rò hậu môn, nứt hậu môn.
• Loét đường tiêu hóa.
• Suy dinh dưỡng, thiếu máu do kém hấp thu.
• Loãng xương, viêm khớp.
• Sỏi thận, bệnh gan, túi mật.
• Tăng nguy cơ ung thư đại – trực tràng.
• Tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.

Những ai có nguy cơ mắc bệnh Crohn?

Những yếu tố nguy cơ mắc bệnh Crohn bao gồm: [1] [2] [3]

• Tuổi tác: Thường gặp ở người trẻ, đặc biệt từ độ tuổi thiếu niên đến 30 tuổi.
• Tiền sử gia đình: Bệnh Crohn có thể di truyền trong gia đình, cha mẹ, anh chị em hoặc người thân mắc bệnh Crohn thì nguy cơ mắc cao hơn.
• Hút thuốc lá: Là yếu tố nguy cơ môi trường quan trọng nhất có thể kiểm soát được. Việc hút thuốc lá không chỉ làm tăng khả năng mắc bệnh mà còn làm bệnh tiến triển nặng hơn.
• Chế độ ăn uống và môi trường sống: Sống ở khu vực đô thị, công nghiệp hóa, ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, ít chất xơ có nguy cơ mắc bệnh Crohn cao hơn.
• Tiền sử cắt ruột thừa: Các nghiên cứu cho thấy người đã phẫu thuật cắt ruột thừa có nguy cơ mắc bệnh Crohn cao hơn.
• Sử dụng một số loại thuốc: Các thuốc kháng sinh, thuốc tránh thai và thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như aspirin hoặc ibuprofen, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Crohn.

Cách chẩn đoán bệnh Crohn

Việc chẩn đoán bệnh Crohn dựa trên các triệu chứng lâm sàng, xét nghiệm cận lâm sàng và hình ảnh học như: [3] [5]

• Khai thác bệnh sử và khám lâm sàng.
• Xét nghiệm máu: Phát hiện các dấu hiệu viêm (CRP, ESR),hay tình trạng thiếu máu, rối loạn điện giải.
• Xét nghiệm phân: Tìm vi khuẩn, ký sinh trùng hay calprotectin thể hiện tình trạng viêm trong ruột.
• Nội soi đại tràng: Giúp quan sát trực tiếp niêm mạc, phát hiện các tổn thương đặc trưng và sinh thiết nếu cần.
• CT scan hoặc MRI ruột non: Đánh giá tổn thương xuyên thành, mức độ nghiêm trọng của bệnh

Phương pháp điều trị bệnh Crohn

Hiện nay vẫn chưa có cách chữa khỏi bệnh Crohn. Do đó, việc điều trị bệnh nhằm mục tiêu kiểm soát triệu chứng, đưa bệnh vào giai đoạn thuyên giảm, và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp gồm: [2] [3] [4]

• Sử dụng thuốc như thuốc kháng viêm, thuốc ức chế miễn dịch hay các thuốc sinh học. Kháng sinh được chỉ định khi có dấu hiệu viêm nhiễm hay các thuốc giảm đau hay thuốc cầm tiêu chảy để cắt các triệu chứng.
• Để đại tràng nghỉ ngơi bằng cách chỉ uống một số chất lỏng nhất định hay nhịn ăn uống hoàn toàn và cung cấp dinh dưỡng bằng đường tĩnh mạch.
• Phẫu thuật có thể chỉ định để loại bỏ các lỗ thủng, lỗ rò, hẹp và tắc nghẽn ở ruột.
• Đồng thời phải xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng để hỗ trợ kiểm soát triệu chứng.

Các biện pháp ngăn ngừa bệnh Crohn

Hiện chưa có cách nào ngăn ngừa hoàn toàn bệnh Crohn vì nguyên nhân chính xác vẫn chưa rõ ràng. Tuy nhiên, bạn có thể giảm nguy cơ và triệu chứng của bệnh bằng các biện pháp sau: [3] [5] [6]

• Không hút thuốc lá: Đây là yếu tố nguy cơ hàng đầu khiến bệnh khởi phát và gây các biến chứng nặng hơn.
• Duy trì chế độ ăn lành mạnh: Ưu tiên thực phẩm tươi, hạn chế đồ chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ.
• Chia nhỏ bữa ăn để giảm giảm các triệu chứng bệnh.
• Uống đủ nước, tránh rượu bia và caffeine quá mức.
• Ngủ đủ, giảm căng thẳng: Stress có thể làm bệnh dễ khởi phát.
• Tập thể dục thường xuyên để tăng cường miễn dịch và tiêu hóa.
• Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử gia đình bị bệnh viêm ruột.

Khi nào cần đi gặp bác sĩ

Bạn nên đi khám bác sĩ nếu có bất kỳ những dấu hiệu nào của bệnh Crohn như: [1]

• Tiêu chảy kéo dài nhiều tuần, không rõ nguyên nhân.
• Đau bụng mạn tính, thường xuyên tái phát.
• Đi ngoài ra máu, nhầy hoặc mủ.
• Sụt cân nhanh, chán ăn, mệt mỏi, sốt nhẹ.
• Có khối bất thường ở bụng hoặc đau nhiều vùng hậu môn.
• Sốt.
• Xuất hiện các triệu chứng ngoài ruột: Đau khớp, viêm mắt, nổi ban đỏ ở da.

Một số câu hỏi thường gặp

Bệnh Crohn có chữa được không?

Hiện nay, bệnh Crohn chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn. Đây là một bệnh viêm ruột mạn tính, tiến triển theo từng đợt bùng phát và thuyên giảm. Tuy nhiên, với điều trị đúng cách, người bệnh có thể kiểm soát triệu chứng và giảm nguy cơ biến chứng. [3]

Bệnh Crohn có lây không?

Bệnh Crohn không lây từ người này sang người khác. Đây là bệnh viêm ruột mạn tính do rối loạn miễn dịch, di truyền và yếu tố môi trường, chứ không phải do vi khuẩn hay virus gây ra. Vì vậy, người mắc bệnh có thể sinh hoạt, ăn uống, tiếp xúc bình thường mà không lo truyền bệnh cho người khác. [7]

Bị bệnh Crohn sống được bao nhiêu năm?

Bệnh Crohn không gây tử vong, người mắc bệnh Crohn vẫn có thể sống thọ gần như bình thường nếu được chẩn đoán sớm, điều trị và theo dõi đúng cách. Tuy nhiên, nếu không kiểm soát bệnh, bệnh Crohn có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh lý khác nghiêm trọng và gây tử vong như ung thư,… [3]

Phụ nữ có thai mắc bệnh Crohn có nguy hiểm không?

Nhiều phụ nữ mắc bệnh Crohn vẫn có thể trải qua thai kỳ khỏe mạnh. Tuy nhiên, bác sĩ thường khuyên nên mang thai khi bệnh đang trong giai đoạn thuyên giảm. Nếu bệnh bùng phát trong thời kỳ mang thai sẽ làm tăng nguy cơ sảy thai, sinh non hay trẻ sơ sinh nhẹ cân. [3]

Bị bệnh Crohn nên ăn gì?

Thực phẩm không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh Crohn, nhưng chế độ ăn có thể ảnh hưởng đến triệu chứng. Thông thường, các món ăn mềm, dễ tiêu sẽ ít gây khó chịu hơn so với thực phẩm cay, nhiều dầu mỡ hoặc giàu chất xơ khi bệnh đang hoạt động. Vì vậy, bác sĩ thường khuyến khích xây dựng thực đơn linh hoạt, phù hợp từng cá nhân. [5] [6]

Bị bệnh Crohn nên tránh ăn gì?

Những thực phẩm bạn nên tránh khi mắc bệnh Crohn gồm: [5] [6]

• Thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ chiên rán.
• Thực phẩm chế biến sẵn.
• Sản phẩm từ sữa.
• Nước ngọt có ga.
• Đồ uống chứa caffeine.
• Thực phẩm giàu chất xơ (hạt, ngũ cốc nguyên hạt, rau sống).
• Các loại gây đầy hơi như đậu, bắp cải, súp lơ.

Kết luận

Bệnh Crohn là một bệnh lý viêm ruột mạn tính, có thể tái phát nhiều lần và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống nếu không được kiểm soát đúng cách. Việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, kết hợp với chế độ dinh dưỡng khoa học, sinh hoạt điều độ và thăm khám định kỳ là yếu tố then chốt để hạn chế biến chứng. Bên cạnh đó, người bệnh cũng nên duy trì tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng kéo dài để cải thiện khả năng đáp ứng điều trị. Chủ động trang bị kiến thức về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị bệnh Crohn sẽ giúp bạn bảo vệ hệ tiêu hóa và nâng cao chất lượng cuộc sống mỗi ngày.

Nguồn tham khảo:

• [1] Crohn’s disease – Symptoms and causes – Mayo Clinic
• [2] Crohn’s Disease | MedlinePlus
• [3] Crohn’s Disease: What It Is, Symptoms, Causes & Treatment | Cleveland Clinic
• [4] Crohn’s disease – NHS
• [5] Crohn’s disease – Diagnosis and treatment – Mayo Clinic
• [6] Crohn’s Disease: Symptoms, Causes & Treatment | WebMD
• [7] Is Crohn’s disease contagious? Possible causes and more | MedicalNewsToday

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả