Bạch Hoa Xà: Thảo dược quý trong đông y với nhiều công dụng

Bạch Hoa Xà là loại thảo dược quen thuộc, mọc dại trong tự nhiên, thường được dùng trong các bài thuốc giúp thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm. Tuy nhiên, làm thế nào để sử dụng Bạch Hoa Xà đúng cách và hiệu quả nhất? Những lưu ý quan trọng nào cần biết để phát huy tối đa công dụng của loại thảo dược này mà vẫn đảm bảo an toàn là điều rất nhiều người thắc mắc.

Với kinh nghiệm hơn 20 năm trong lĩnh vực sản xuất và phân phối thực phẩm chức năng, sử dụng đa dạng nguồn dược liệu sản xuất các sản phẩm thực phẩm chức năng chất lượng cao, Mediphar USA sẽ chia sẻ đến bạn những thông tin chi tiết xoay quanh về Bạch Hoa Xà ngay tại bài viết này.

Giới thiệu về cây Bạch Hoa Xà

Nguồn gốc và đặc điểm

Bạch Hoa Xà là loại thảo dược bình dị, mọc dại trong tự nhiên nhưng đem lại nhiều giá trị tuyệt vời với sức khỏe. Dưới đây là những thông tin cơ bản của loại thảo dược này: [1]

• Tên gọi khác: Bạch tuyết hoa, cây lữ đồng, lưỡi rắn hoa trắng, cây chiến, cây đuôi công, pít phì khao (Laung Prabang), xitraca (Ấn Độ).
• Tên khoa học: Plumbago zeylanica L., (Thela alba Lour.).
• Thuộc họ: Đuôi công (Plumbaginaceae).
• Đặc điểm hình thái: Thân cây nhỏ, cao trung bình 30–60 cm, có các nốt sần sùi từ thân đến rễ. Lá mọc đối, có tai kèm, ôm sát thân. Hoa màu trắng, mọc thành chùm ở ngọn cây và nách lá, mỗi bông có 5–6 cánh, phủ lông trắng.
• Phân bố: Chủ yếu ở khu vực nhiệt đới như Ấn Độ, Malaysia và các vùng có khí hậu tương tự. Tại Việt Nam, cây phát triển mạnh trong môi trường tự nhiên.
• Môi trường sống: Thích nghi với nhiều điều kiện khí hậu, đặc biệt là khí hậu nóng ẩm. Thường mọc tự nhiên, không cần chăm sóc đặc biệt.
• Thu hoạch: Mùa hoa gần như quanh năm nhưng nhiều nhất vào các tháng 5–6. Để lưu rễ làm thuốc, rễ đào về cắt bỏ đường kính 2–5cm, khi khô có mùi đặc biệt, mát ngoài sáng, có những rảnh đều. Phần trong màu nâu, vị hơi đắng và buồn nôn. Tính chất của rễ là làm phòng dạ.

Thành phần hóa học chính

Trong rễ cây bạch hoa xà có một chất gọi là plumbagin hay plumbagol, hoặc oxychlorin. Chứa plumbagin: Plumbagin có khả năng gây xung huyết da và được thử nghiệm tiêm trên chuột trắng có thai, gây hư thai và rối loạn buồng trứng. Tại Ấn Độ, plumbagin chiết từ bạch hoa xà được sử dụng để điều trị khối u ung thư thí nghiệm trên chuột, giúp giảm kích thước khối u tới 70%.

Chứa thêm các hợp chất như plumbagol và ophchlorin: Có tác dụng kháng viêm, sát khuẩn, hỗ trợ chữa lành vết thương và ức chế sự phát triển của vi khuẩn trên da, đồng thời giúp giảm sưng đau ở các vùng bị tổn thương.

Công dụng của bạch hoa xà đối với sức khỏe

Trong đông y

Theo Đông y, bạch hoa xà thiệt thảo có tính vị ngọt, nhạt, tính mát, được sử dụng trong các bài thuốc: [1]

• Thanh nhiệt, giải độc: Hiệu quả trong việc loại bỏ nhiệt độc, làm mát cơ thể, hỗ trợ các bệnh do nóng trong.
• Tiêu viêm, chỉ thống (giảm đau): Giảm đau, giảm viêm, đặc biệt là các trường hợp mụn nhọt, áp xe.
• Lợi niệu, thông tiểu: Hỗ trợ điều trị tiểu buốt, tiểu rắt, viêm nhiễm đường tiết niệu.
• Kháng khuẩn, kháng viêm: Ức chế sự phát triển của vi khuẩn, hỗ trợ điều trị viêm hạch, viêm amidan, viêm phổi.
• Hoạt huyết, tiêu thũng: Tăng cường lưu thông máu, giúp giảm sưng viêm.
• Hỗ trợ tiêu u, tiêu nhọt: Đặc biệt hữu ích trong hỗ trợ điều trị các khối u lành tính, ác tính.

Chỉ định: Dùng trong các trường hợp sốt cao, nhiễm trùng, viêm hạch, mụn nhọt, viêm họng, viêm đường tiết niệu, và hỗ trợ điều trị ung thư.

Kiêng kỵ: Không dùng cho người có tỳ vị hư hàn (lạnh bụng, tiêu chảy). Tránh sử dụng kéo dài hoặc quá liều mà không có sự chỉ dẫn của thầy thuốc.

Theo y học hiện đại

Trong y học hiện đại, bạch hoa xà thiệt thảo cũng được nghiên cứu về các tác dụng trong điều trị bệnh như sau:

• Tác dụng ức chế tế bào ung thư: Bạch hoa xà thiệt thảo (Hedyotis diffusa Willd) có khả năng ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư như tế bào ung thư lymphô, bạch cầu hạt, bạch cầu đơn nhân và tế bào carcinom. Nó cũng giúp ngăn chặn hiện tượng đột biến do afla toxin B1 gây ra.
• Tác dụng ức chế miễn dịch: Loại dược liệu này có tác dụng ức chế hoạt động của hệ miễn dịch trong một số trường hợp, góp phần cân bằng các phản ứng miễn dịch của cơ thể.
• Chống viêm: Bạch hoa xà thiệt thảo giúp tăng cường khả năng đại thực bào của hệ thống lưới – nội mô và bạch cầu, nhờ đó mang lại hiệu quả chống viêm. Đồng thời, nó hỗ trợ điều trị các bệnh viêm nhiễm như viêm phế quản, viêm phổi, viêm họng và viêm ruột thừa.
• Hỗ trợ điều trị bệnh ung thư và viêm nhiễm: Ở một số quốc gia, bạch hoa xà thiệt thảo được bào chế thành dạng thuốc tiêm để hỗ trợ điều trị ung thư và các bệnh viêm nhiễm.

Cách sử dụng bạch hoa xà hiệu quả

Điều trị ngoài da

Cây bạch hoa xà chủ yếu được dân gian sử dụng để chữa các bệnh ngoài da, vết loét và vết thương. Rễ tươi thường được giã nhỏ cùng cơm hoặc nghiền thành bột để đắp lên vùng sưng đau. Nước sắc từ cây được dùng bôi ghẻ, lá giã nát đắp chữa chốc đầu hoặc tổ đỉa, nhưng cần tháo ra ngay nếu gây nóng.

Một số nơi còn dùng nhựa từ rễ cây để bôi lên các hình vẽ trên da, được cho là có khả năng xử lý tổ chức tăng sinh bị tổn thương.

Sắc thuốc chữa bệnh từ bạch hoa xà

• • Chữa viêm họng: Dùng bạch hoa xà thiệt thảo 30g, bồ công anh 20g, kim ngân hoa 20g, cam thảo dây 10g. Sắc lấy nước uống, mỗi ngày 1 thang, chia thành 3 lần uống.
  • Điều trị phù thũng, sung huyết: Chuẩn bị bạch hoa xà thiệt thảo 40g, rễ cỏ tranh 30g, râu ngô 20g, cam thảo dây 10g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang, chia làm 3 lần trong ngày.
  • Hỗ trợ viêm gan vàng da: Sử dụng bạch hoa xà thiệt thảo 60g, chó đẻ răng cưa 30g, nhân trần 20g, cam thảo dây 10g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang, chia làm 3 lần uống trong ngày.

• Hỗ trợ trị sỏi mật: Kết hợp bạch hoa xà thiệt thảo 30g, kim tiền thảo 20g, màng mề gà sao vàng 16g, cam thảo dây 10g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang, chia uống 3 lần trong ngày.

Các bài thuốc trên đều được sử dụng theo phương pháp sắc uống, mỗi thang thuốc chia thành nhiều lần để đạt hiệu quả tốt nhất. Những phương thuốc này chỉ mang tính chất tham khảo. Để đảm bảo an toàn nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi dùng.

Lưu ý khi sử dụng

Sử dụng bạch hoa xà thiệt thảo cần cẩn trọng và đúng cách để phát huy hiệu quả mà không gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

• Không dùng cho phụ nữ mang thai: Bạch hoa xà thiệt thảo có tác dụng kích thích tử cung, dễ gây nguy cơ sảy thai hoặc ảnh hưởng không tốt đến thai nhi.
• Thận trọng với người cơ thể yếu: Những người có thể trạng hàn (lạnh), huyết áp thấp hoặc sức khỏe yếu cần thận trọng khi dùng, vì cây có tính mát và có thể làm giảm nhiệt độ cơ thể.
• Không tự ý kéo dài thời gian sử dụng: Dùng bạch hoa xà thiệt thảo liên tục trong thời gian dài mà không có chỉ định của bác sĩ có thể gây rối loạn chức năng gan thận.
• Dùng đúng liều lượng: Quá liều có thể gây các tác dụng phụ như buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy hoặc các phản ứng dị ứng.
• Kiểm tra dị ứng trước khi dùng: Một số người có thể bị kích ứng hoặc dị ứng với thành phần của cây. Cần thử liều nhỏ trước khi sử dụng liều cao.
• Tham khảo ý kiến chuyên gia: Người bệnh đang sử dụng các loại thuốc điều trị khác hoặc mắc bệnh mãn tính cần tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh tương tác thuốc không mong muốn.

Bạch hoa xà thiệt thảo là một dược liệu quý với nhiều giá trị y học, từ khả năng hỗ trợ điều trị ung thư, viêm nhiễm đến các bệnh lý về gan, thận, và sỏi mật. Những ứng dụng thực tiễn của cây thuốc này đã góp phần không nhỏ trong việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Để đảm bảo hiệu quả và an toàn khi sử dụng, việc lựa chọn sản phẩm thảo dược chất lượng cao là vô cùng cần thiết.

Với hơn 20 nghiên cứu, sản xuất thực phẩm chức năng từ nguồn dược liệu trong nước và quốc tế, Mediphar USA đã phân phối nhiều dòng thực phẩm chức năng chất lượng cao, góp phần chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Nếu có nhu cầu tìm mua các sản phẩm chăm sóc sức khỏe thì Mediphar USA sẽ là sự lựa chọn phù hợp dành cho bạn.

Tài liệu tham khảo:

1. Sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” trang 89
2. Bài thuốc từ cây bạch hoa xà thiệt thảo: https://suckhoedoisong.vn/bai-thuoc-tu-cay-bach-hoa-xa-thiet-thao-16922100513520228.htm

Dược sĩ Phạm Cao Hà

Đã kiểm duyệt nội dung

Tôi là dược sĩ Phạm Cao Hà, hiện đang giữ vai trò cố vấn chuyên môn tại Công ty TNHH Mediphar USA. Với gần 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý chất lượng sản phẩm thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe, tôi cam kết cung cấp những thông tin chính xác và hữu ích cho cộng đồng.

Hy vọng rằng những kiến thức và kinh nghiệm mà tôi chia sẻ trên website medipharusa.com sẽ hỗ trợ Quý Đối Tác và Khách Hàng của công ty trong việc hiểu biết sâu sắc hơn về lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng.

> Xem thêm về tác giả